افزایش و کاهش روزی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: افزایش روزی، کاهش روزی.
پرسش: چه عواملی باعث افزایش و کاهش روزی در یک خانه می‌شود، لطفاً توضیح دهید؟
پاسخ: برخی عوامل افزایش روزی بدین شرح است: کار و تلاش، تجارت،
توکل به خدا، معنویت و
عبادت،
قناعت و میانه‌رویی، سپاس‌گزاری،
زکات،
انفاق و
صدقه، میهمانی دادن، خوش‌رفتاری و همکاری با دیگران، نظافت و
بهداشت،
ازدواج، زینت و آرایش، و داشتن هنر.
هم‌چنین برخی عوامل کاهش روزی، عبارت‌اند از:
گناه،
اسراف و
احتکار، ضعف عبادت و معنوی، بی‌احترامی به دیگران، بی‌مبالاتی در کارها، رعایت نکردن
نظافت، بی‌نظمی، عوامل امنیتی، و
بخل و خست.
عوامل افزایش روزی بدین شرح است:
اصلی‌ترین عامل در
کسب روزی برای
انسان تلاش و کوشش و همت خود اوست چراکه «
لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى»
برای انسان هیچ‌چیز نیست، مگر آن‌چه که کوشیده و به دست آورده؛ یعنی اگر تلاش نمود و حرکت کرد،
خداوند نیز در دامان او
برکت می‌نهد و اگر سستی کرد چیزی جز تنگ‌دستی نصیب خود نکرده است و
خداوند در جای دیگر می‌فرماید: هر کس بر وفق کوشش و تلاش جزا می‌یابد.
و در این رهگذر هر کس کمر همت بست و به دنبال کسب روزی رفت چه مادی و چه معنوی سود جست و هر کس
تنبلی کرد جز
زیان افسون برای خود فراهم نکرده است و در عین این تلاش برای کسب
روزی از
معصومین سفارش شده که حتی نباید غم روزی فردا را بخوریم.
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به
امام علی (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «
لا تهتم برزق غد فان کل غد یاتی برزقه»؛
خود را به زحمت نینداز برای
رزق فردا که هر
روز روزی آن روز به همراهش می‌رسد.
یکی دیگر از عوامل زیادتی روزی که در
روایات به آن بسیار سفارش شده است،
تجارت است؛ مثلاً در
کتاب شریف
وسائل الشیعه فصلی از
احادیث آمده است که فقط ما را تشویق به تولید و تجارت می‌کند که ما از باب نمونه چند مورد را ذکر می‌کنیم.
در حدیثی از
امام صادق (علیه‌السّلام) آمده است: «
تسعه اعشار الرزق فی التجاره»؛ نُه دهم از رزق در تجارت است.
و حتی این تشویق به جایی رسیده که معصومین آن را سبب زیادی
عقل می‌دانند.
در حدیثی از امام صادق آمده است که تجارت، عقل را زیاد می‌کند.
و در مقابل احادیثی نیز آمده‌اند که دلالت بر
کراهت ترک تجارت می‌کند.
دیگر از عواملی که سبب ازدیاد روزی می‌شود
توکل به خداوند است در تمام امور
زندگی خصوصاً در
رزق و روزی؛ چراکه خداوند موجودی را که آفرید و به آن
احسن الخالقین گفت و او را
خلیفه در روی زمین قرار داد هرگز از یاد نمی‌برد؛ همان‌طور که روزی پرندگان
آسمان و جنبندگان کوچک زیر
زمین را از یاد نمی‌برد و ما نیز در مقابل وظیفه داریم یاد او را از خاطر دور نکنیم که تنها روزی‌دهنده ما
خداوند است نه کسی دیگر.
از حضرت رسول نقل شده است که فرمودند: «
لو انکم تتوکلون علی الله حق توکله لرزقکم کما یرزق الطیر ...»؛
هرکس از شما توکل کند به خداوند، به گونه‌ای که حق توکل را ادا کند، خداوند روزی شما را خواهد داد؛ کما این‌که روزی
پرندگان در
آسمان را خواهد داد.
حضرت علی (علیه‌السّلام) نیز در این باره می‌فرماید: «
من توکل علی الله سبحانه کفی و استغنی»؛ هر کس
توکل کند به خداوند تعالی، او را کافی است و خداوند او را بی‌نیاز از هر چیز دیگری کند.
درباره معنویت و
عبادت، به موارد زیر اشاره می‌کنیم:
«
عَنِ النَّبِیِّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) قَالَ اَکْثِرُوا الِاسْتِغْفَارَ فَاِنَّهُ یَجْلِبُ الرِّزْقَ»؛
فرمودند: زیاد استغفار کنید که سبب افزایش روزی می‌گردد.
«
اَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه‌السّلام) قَالَ دُعَاءُ الْمَرْءِ لِاَخِیهِ بِظَهْرِ الْغَیْبِ یُدِرُّ الرِّزْقَ وَ یَدْفَعُ الْمَکْرُوهَ»؛
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: دعا کردن برای برادر مؤمن در غیاب او سبب
افزایش روزی و دفع
گرفتاری می‌گردد.
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: هر کس
امام حسین (علیه‌السّلام) را
زیارت کند، خداوند به نیازهای او توجه دارد و مسائل مهم دنیایی او را حل می‌کند و این زیارت سبب افزایش روزی فرد می‌گردد: «
وَ مَنْ زَارَهُ کَانَ اللَّهُ لَهُ مِنْ وَرَاءِ حَوَائِجِهِ وَ کُفِیَ مَا اَهَمَّهُ مِنْ اَمْرِ دُنْیَاهُ وَ اِنَّهُ یَجْلِبُ الرِّزْقَ عَلَی الْعَبْد».
روایت دیگر از
امام باقر (علیه‌السّلام) نقل شده است: «
عَنْ اَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه‌السّلام) قَالَ مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیَارَه قَبْرِ الْحُسَیْنِ (علیه‌السّلام) فَاِنَّ اِتْیَانَهُ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ یَمُدُّ فِی الْعُمُرِ وَ یَدْفَعُ مَدَافِعَ السُّوءِ وَ اِتْیَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَی کُلِّ مُؤْمِنٍ یُقِرُّ لَهُ بِالْاِمَامَه مِنَ اللَّه»؛
حضرت می‌فرماید: به
شیعیان ما دستور دهید که
قبر امام حسین را زیارت کنند؛ زیرا زیارت او روزی را زیاد،
عمر را طولانی و گرفتاری‌ها را برطرف می‌کند و زیارت او بر هر کسی که
امامت او را پذیرفته،
واجب است.
مصادیق دیگری نیز برای معنویت و
عبادت در
روایات ذکر شده که فهرست‌وار به آن‌ها اشاره می‌گردد:
گفتن سی بار «
سبحان الله و بحمده سبحان الله العظیم و بحمده» در هر روز.
گفتن صد مرتبه «
لا اله الا الله الملک الحق المبین» در هر روز.
سلام کردن و خواندن
سوره «توحید»، بعد از داخل شدن در منزل.
انجام مستحبات
نماز صبح و
نماز وتر در
نماز شب.
جمع بین دو نماز مغرب و عشا، و ظهر و عصر.
دعا کردن برای برادران
مؤمن، در خلوت.
خواندن
سوره «صافات» در روزهای جمعه.
تعقیب خواندن بعد از نماز صبح و عصر.
خواندن
سوره «مُلک» هر روز صبح.
قناعت و
میانه‌روی در
اقتصاد و معیشت
خانواده نیز، یکی از اسباب جلب روزی است؛ یعنی نه افراط و نه تفریط. در این باره نیز
احادیث بسیاری موجود می‌باشد.
حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «
کن قنعا تکن غنیاً»؛
یعنی قانع باش تا بی‌نیاز شوی از دست‌درازی و استمداد طلبیدن از غیر خداوند.
و حضرت در جای دیگر می‌فرماید: هیچ گنجی مانند قناعت نیست.
دیگر از عواملی که باعث ازدیاد روزی می‌شود،
شکر نعمت است؛ چراکه شکر نعمت، نعمتت افزون کند و
کفر نعمت و ناشکری از کفت بیرون کند.
حضرت علی (علیه‌السّلام) در این باره می‌فرماید: «
شکر نعمه یضاعفها و یزیدها»؛
در این مورد نیازی به توضیح بیش‌تر نیست؛ چراکه امری فطری است.
یکی از موارد سپاس‌گزاری، احترام به خرده نان است که در
روایات اشاره شده است که احترام به خرده نان سبب افزایش روزی می‌گردد.
در
خطبه حضرت زهرا،
زکات به عنوان عامل افزایش روزی معرفی شده است: «
وَ الزَّکَاه تَزِیدُ فِی الرِّزْق».
دیگر از عوامل جلب روزی خداوند،
صدقه است. گذشته از آثار دیگری که دارد،
خداوند خود ضامن برگشت عوض آن شده است.
کما این‌که در یکی از
آیات می‌فرماید: «
...و ما انفقتم من شی فهو یخلفه و هو خیر الرازقین»؛
هر چه در راه خداوند
انفاق کنید، به شما عوض می‌بخشد و او بهترین روزی‌دهندگان است.
و در جای دیگری می‌فرمایند: آن کیست که به خداوند قرض نیکو دهد تا خداوند بر او چندین برابر برگرداند و پاداشی با لطف و
کرامت به او عطا کند.
حضرت علی (علیه‌السّلام) نیز در این باره می‌فرمایند: «
استنزلوا الرزق بالصدقه ...».
و در ادامه این
حدیث می‌فرماید: کسی که به گرفتن عوض
یقین و باور داشته باشد، در بخشیدن سخی و جوانمرد است.
میهمانی دادن نیز در روایات از
عوامل افزایش روزی مطرح شده است.
«
اَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه‌السّلام) قَالَ حُسْنُ الْجِوَارِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ»؛
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: همسایه نیک بودن سبب ازدیاد روزی می‌گردد.
«
اِنَّ صِلَه الرَّحِمِ تُزَکِّی الْاَعْمَالَ وَ تُنْمِی الْاَمْوَالَ وَ تُیَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَی وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ»؛
صله رحم سبب پاکی اعمال، رشد
اموال، سهولت حساب، دفع بلا و افزایش روزی می‌گردد.
امام صادق (علیه‌السّلام) در مورد زنی که امانت‌دار مردم بود، می‌فرماید: «
اِنَّهَا صَدَقَتِ الْحَدِیثَ وَ اَدَّتِ الْاَمَانَه وَ ذَلِکَ یَجْلِبُ الرِّزْقَ»؛
یعنی آن زن راستگو و
امانت‌دار است و این دو تا سبب افزایش روزی می‌گردند.
از قرض دادن خمیر،
نان و گرفتن
آتش امتناع نکنید؛ زیرا این
اعمال سبب افزایش روزی برای اهل منزل می‌گردد: «
لَا تُمَانِعُوا قَرْضَ الْخَمِیرِ وَ الْخُبْزِ وَ اقْتِبَاسَ النَّارِ فَاِنَّهُ یَجْلِبُ الرِّزْقَ عَلَی اَهْلِ الْبَیْتِ».
یکی از مصادیق آن روشن کردن چراغ، قبل از غروب آفتاب است که در روایات به آن اشاره شده است.
مصادیق مختلفی از
نظافت و
بهداشت در روایات مطرح شده است که می‌توان همه آن‌ها را تحت عنوان کلی رعایت نظافت و بهداشت مطرح کرد.
«
عَنِ الصَّادِقِ (علیه‌السّلام) قَالَ: اِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْجَمَالَ وَ التَّجَمُّلَ وَ یَکْرَهُ الْبُؤْسَ وَ التَّبَاؤُسَ فَاِنَّ اللَّهَ اِذَا اَنْعَمَ عَلَی عَبْدٍ نِعْمَه اَحَبَّ اَنْ یَرَی عَلَیْهِ اَثَرَهَا قِیلَ کَیْفَ ذَلِکَ قَالَ یُنَظِّفُ ثَوْبَهُ وَ یُطَیِّبُ رِیحَهُ وَ یُجَصِّصُ دَارَهُ وَ یَکْنُسُ اَفْنِیَتَهُ حَتَّی اِنَّ السِّرَاجَ قَبْلَ غِیبِ الشَّمْسِ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ».
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: خداوند
زیبایی و
زینت را دوست دارد، خوش ندارد که فرد خود را
فقیر و درمانده نشان دهد؛ زیرا خداوند دوست دارد که وقتی نعمتی به بنده‌اش می‌رسد، اثر آن را ببیند، گفته شد، چگونه؟ فرمود، لباس خود را پاکیزه نگه دارد، خود را خوش‌بو سازد، خانه‌اش را جارو زند، زباله‌های آن را دور ریزد. حتی روشن کردن چراغ قبل از غروب آفتاب،
فقر را و
روزی را افزایش می‌دهد.
موارد مختلفی از رعایت بهداشت و نظافت در روایات مطرح شده است؛ به عنوان مثال:
«
عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم): اَنَّهُ قَالَ غَسْلُ الْیَدَیْنِ قَبْلَ الطَّعَامِ وَ بَعْدَهُ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَجْلِبُ الرِّزْق»؛
شستن دست پیش و پس از
غذا، فقر را زائل نموده و سبب افزایش روزی می‌گردد.
«
عَنْ اَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه‌السّلام): قَالَ اَخْذُ الشَّارِبِ وَ الْاَظْفَارِ وَ غَسْلُ الرَّاْسِ بِالْخِطْمِیِّ یَوْمَ الْجُمُعَه یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ»؛
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: کوتاه کردن سبیل و ناخن و شستن سر با گل خطمی در روز جمعه فقر را زایل و
رزق را افزایش می‌دهد.
شستن سر با خطمی سبب افزایش روزی می‌گردد: «
غَسْلُ الرَّاْسِ بِالْخِطْمِیِّ یَجْلِبُ الرِّزْقَ جَلْباً».
«
فَاِنَّ الْمَشْطَ یَجْلِبُ الرِّزْقَ وَ یُحَسِّنُ الشَّعْر»؛
شانه زدن سبب افزایش روزی و زیبا شدن مو می‌گردد.
«
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) تَخَلَّلُوا عَلَی اَثْرِ الطَّعَامِ فَاِنَّهُ مَصَحَّه لِلْفَمِ وَ النَّوَاجِدِ وَ یَجْلِبُ الرِّزْقَ عَلَی الْعَبْدِ»؛
پس از غذا دندان‌های خود را خلال کنید که سبب
سلامتی دهان و دندان‌ها و افزایش روزی می‌گردد.
امام رضا (علیه‌السّلام) فرمودند: شستن سر با سدر سبب افزایش روزی می‌گردد: «
اَبَا الْحَسَنِ (علیه‌السّلام) یَقُولُ غَسْلُ الرَّاْسِ بِالسِّدْرِ یَجْلِبُ الرِّزْقَ جَلْباً».
ازدواج نیز بنا بر قول
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) یکی دیگر از عواملی است که می‌توان به وسیله آن از خداوند روزی طلبید.
ــ حضرت می‌فرمایند: «
التمسوا الرزق باالنکاح؛ به وسیله ازدواج از خداوند روزی بخواهید».
ــ «
عَنْ اَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه‌السّلام) قَالَ جَاءَ رَجُلٌ اِلَی النَّبِیِّ صفَشَکَا اِلَیْهِ الْحَاجَه فَقَالَ تَزَوَّجْ فَتَزَوَّجَ فَوُسِّعَ عَلَیْهِ»؛
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: روزی شخصی خدمت
رسول خدا آمد و از نیازمندی شکایت کرد. حضرت فرمود: ازدواج کن، پس ازدواج کرد و دستش باز شد.
ــ «
اَنَّ رَجُلًا اَتَی النَّبِیَّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فَشَکَا اِلَیْهِ الْحَاجَه فَاَمَرَهُ بِالتَّزْوِیجِ فَفَعَلَ ثُمَّ اَتَاهُ فَشَکَا اِلَیْهِ الْحَاجَه فَاَمَرَهُ بِالتَّزْوِیجِ حَتَّی اَمَرَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَقَالَ اَبُوعَبْدِاللَّهِ (علیه‌السّلام) [نَعَمْ] هُوَ حَقٌّ ثُمَّ قَالَ الرِّزْقُ مَعَ النِّسَاءِ وَ الْعِیَالِ»؛
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمودند: مردی خدمت رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمد و از نیازمندی شکایت کرد. حضرت دستور داد ازدواج کند، آن مرد ازدواج کرد، سپس دوباره آمد و شکایت و باز هم حضرت او را به ازدواج دستور داد. سه بار این دستور تکرار شد. امام صادق می‌فرماید این دستور درست است؛ زیرا روزی همراه با
زنان و عیال است.
زینت و آرایش همانند نظافت سبب افزایش روزی می‌شود. در روایات مصادیق مختلفی از آراستگی مطرح شده است:
۱.
انگشتر عقیق در دست کردن؛
۲.
انگشتر یاقوت در دست کردن؛
۳.
انگشتر فیروزه در دست کردن.
مصادیقی از هنر در روایات مطرح شده است که سبب افزایش روزی می‌شود. امروزه نیز مشاهده می‌شود که هنرمندان اکثراً وضعیت مطلوبی از نظر اقتصادی دارند. موارد هنری زیر در روایات به عنوان افزایش‌دهنده روزی بیان شده است.
۱. خطّ زیبا؛
۲. بیان خوش.
در روایات موارد دیگری نیز به عنوان عوامل افزایش روزی مطرح شده‌اند که در دسته‌بندی‌های فوق جای نمی‌گیرند. این موارد عبارت‌اند از:
۱. گذاشتن سرکه در خانه؛
۲. خوردن کاسنی؛
۳. حرف نزدن در توالت؛
۴. حرف حق زدن.
عوامل کاهش روزی، عبارت‌اند از:
گناه یکی از عوامل مهمی است که سبب کاهش روزی می‌گردد:
«
اَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه‌السّلام) قَالَ اِنَّ الْعَبْدَ لَیُذْنِبُ الذَّنْبَ فَیُزْوَی عَنْهُ الرِّزْقُ امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: بنده‌ای گناه می‌کند، پس
روزی او کاهش می‌یابد».
«
مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ اَبِیعَبْدِاللَّهِ (علیه‌السّلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ اِنَّ الذَّنْبَ یَحْرِمُ الْعَبْدَ الرِّزْق»؛
امام صادق (علیه‌السّلام) نیز می‌فرماید: گناه بنده را از روزی محروم می‌کند».
زنا: «
وَ الَّتِی تَحْبِسُ الرِّزْقَ الزِّنَا امام صادق (علیه‌السّلام) در توضیح انواع
گناهان می‌فرماید: گناهی که سبب کاهش روزی می‌گردد زناست».
نیز از عواملی که موجب
فقر و تنگ‌دستی می‌شود،
اسراف و
احتکار است. حضرت علی (علیه‌السّلام) در این باره می‌فرمایند:
ــ «
سَبَبُ الْفَقْرِ اَلاِْسْراف؛
باعث فقر و تنگ‌دستی اسراف است».
ــ و درباره احتکارکننده می‌فرماید: «
اَلْمُحْتَکِرُ مَحْرُومٌ مِنْ نِعْمَتِهِ؛ احتکارکننده از
نعمت محروم است».
همان‌طور که داشتن معنویت سبب افزایش روزی می‌شود. کاهش معنویت و دوری از خدا سبب کاهش روزی می‌شود. در روایات مواردی از فقدان معنویت به صورت صریح ذکر شده است:
۱. دعا نکردن برای
پدر و مادر؛
۲. سبک شمردن
نماز؛
۳. عجله کردن در خروج از
مسجد.
بی‌احترامی به دیگران می‌تواند از عوامل کاهش روزی باشد. زمانی که فرد به دیگران احترام نمی‌گذارد، از نظر اجتماعی‌شان و مقامش ضعیف می‌شود و از چشم دیگران می‌افتد و در نتیجه احتمال دارد که کسب و کار مناسبی به دست نیاورد یا در آن موفق نشود. در روایات مواردی از بی‌احترامی به عنوان کاهش‌دهنده روزی مطرح شده است:
۱. پدر و مادر را با
اسم صدا زدن؛
۲. جلوتر از پیرها و بزرگان راه رفتن.
همان‌طور که رعایت نظافت سبب افزایش روزی می‌شود، عدم رعایت آن باعث کاهش روزی خواهد شد. در روایات مواردی متعددی مطرح شده‌اند که به عدم رعایت نظافت مربوط می‌شود:
۱.
ادرار در حمام؛
۲. خلال کردن با چوب گز؛
۳. گذاشتن خاکروبه در خانه؛
۴. وجود تار عنکبوت در خانه؛
۵. عدم شست‌وشوی دست‌ها در وقت
غذا خوردن؛
۶. نشسته گذاشتن ظروف؛
۷. قرار ندادن سرپوش روی ظرف آب؛
۸. جارو کردن خانه با پارچه یا لباس؛
۹. شستن اعضای بدن در مستراح؛
۱۰. شستن دست‌ها با
خاک؛
۱۱. شانه کردن با شانه شکسته.
بی‌مبالاتی در کارها و رعایت نکردن آداب و شئون اخلاقی و رفتاری می‌تواند از عوامل کاهش روزی باشند. در
روایات موارد به عنوان عوامل کاهش روزی مطرح شده‌اند که می‌توانند به بی‌مبالاتی در کارها و نداشتن
نظم مربوط می‌شود:
۱. غذا خوردن در حال
جنابت؛
۲. ایستاده شانه کردن مو؛
۳. اهانت به خرده‌های نان؛
۴. خشک کردن اعضای بدن با دامن یا آستین لباس؛
۵. نشستن بر درگاه و آستانه خانه؛
۶. ناخن را با دندان چیدن؛
۷. در حالت ایستاده شلوار پوشیدن.
نداشتن نظم و برنامه در
زندگی، یکی از عوامل مهم کاهش روزی است. کسی که یک
روز صبح زود سر کار می‌رود، روزی دیگر حوالی ظهر سر کار می‌رود، سه روز خوب کار می‌کند، دو روز اصلاً دست به کار نمی‌زند. چنین فردی نظم ندارد و تقریباً روشن است که در مسئله خرج زندگی با مشکل مواجه می‌شود.
در روایات مواردی به عنوان عوامل کاهش روزی مطرح شده‌اند که می‌توان آن‌ها را به نظم در زندگی مربوط دانست:
۱. خوابیدن پیش از
طلوع آفتاب؛
۲. خوابیدن بین نماز مغرب و عشا؛
۳. خوابیده غذا خوردن؛
۴. دوختن لباس درحالی‌که بر بدن است؛
۵. نوشتن با قلم گره‌دار و شکسته؛
۶.
وضو گرفتن در مستراح و آبریزگاه؛
۷. جاروکردن خانه هنگام
شب؛
۸. مشخص نکردن درآمد و عدم
اعتدال در زندگی.
اگر کسی در
زندگی مسائل امنیتی را رعایت نکند.
اموال خود را در جای امن قرار ندهد، احتمال زیاد وجود دارد که به دلیل سرقت و مفقود شدن اموال دچار ورشکستگی و فقر گردد. در روایات مواردی ذکر شده‌اند که به بُعد امنیتی زندگی مربوط می‌شود:
۱. صبح زود به بازار رفتن؛
۲. دیر از بازار خارج شدن و تا هنگام شب ماندن.
با توجه به وضعیت بازارها در زمان قدیم احتمال زیاد وجود دارد که زود رفتن به بازار یعنی پیش از دیگران یا دیر به خانه برگشتن
امنیت فرد را به خطر انداخته و احتمال سرقت مال او را در راه یا هنگام کاسبی افزایش دهد. و گرنه از لحاظ ظاهری زود به بازار رفتن و دیر به خانه برگشتن از مصادیق تلاش و کار زیاد است. درحالی‌که در روایات دیگر تلاش و کار زیاد را از عوامل افزایش روزی دانسته‌اند. هم‌چنین در برخی روایات سحرخیز بودن و زود سر کار رفتن را را از عوامل افزایش روزی دانسته‌اند. پس این موارد به دلیل مسائل امنیتی از عوامل کاهش روزی مطرح شده‌اند.
در روایات مواردی به عنوان عوامل فقر ذکر شده‌اند، به
بخل و خست انسان مربوط می‌شوند:
۱. زندگی در خانه کوچک؛
۲. اظهار فقر و تنگ‌دستی کردن؛
۳. رد کردن
فقیر در هنگام شب.
۱. لعنت کردن اولاد؛
۲. سوزاندن پوست پیاز و سیر؛
۳. غذا خوردن بعد از آرغ زدن؛
۴. گوش دادن زیاد به
آواز؛
۵. زیاد حرف زدن؛
۶.
تنبلی و سستی در کارها.
بسیاری از مواردی که در بالا ذکر شد و شاهد روایی برای آن‌ها
اقامه نگردید، در این روایت به عنوان عامل افزایش روزی یا عوامل فقر
ذکر شده‌اند.
«
سَعِیدِ بْنِ عِلَاقَه قَالَ سَمِعْتُ اَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه‌السّلام) یَقُولُ تَرْکُ نَسْجِ الْعَنْکَبُوتِ فِی الْبَیْتِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ الْبَوْلُ فِی الْحَمَّامِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ الْاَکْلُ عَلَی الْجَنَابَه یُورِثُ الْفَقْرَ وَ التَّخَلُّلُ بِالطَّرْفَاءِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ التَّمَشُّطُ مِنْ قِیَامٍ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ تَرْکُ الْقُمَامَه فِی الْبَیْتِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ الْیَمِینُ الْفَاجِرَه تُورِثُ الْفَقْرَ وَ الزِّنَا یُورِثُ الْفَقْرَ وَ اِظْهَارُ الْحِرْصِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ النَّوْمُ بَیْنَ الْعِشَاءَیْنِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ النَّوْمُ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ اعْتِیَادُ الْکَذِبِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ کَثْرَه الِاسْتِمَاعِ اِلَی الْغِنَاءِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ رَدُّ السَّائِلِ الذَّکَرِ بِاللَّیْلِ یُورِثُ الْفَقْرَ وَ تَرْکُ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَه یُورِثُ الْفَقْرَ وَ قَطِیعَه الرَّحِمِ تُورِثُ الْفَقْرَ ثُمَّ قَالَ (علیه‌السّلام) اَ لَا اُنَبِّئُکُمْ بَعْدَ ذَلِکَ بِمَا یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ قَالُوا بَلَی یَا اَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ الْجَمْعُ بَیْنَ الصَّلَاتَیْنِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ التَّعْقِیبُ بَعْدَ الْغَدَاه وَ بَعْدَ الْعَصْرِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ صِلَه الرَّحِمِ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ کَسْحُ الْفِنَاءِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ مُوَاسَاه الْاَخِ فِی اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ الْبُکُورُ فِی طَلَبِ الرِّزْقِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ الِاسْتِغْفَارُ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ اسْتِعْمَالُ الْاَمَانَه یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ قَوْلُ الْحَقِّ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ اِجَابَه الْمُؤَذِّنِ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تَرْکُ الْکَلَامِ عَلَی الْخَلَاءِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تَرْکُ الْحِرْصِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ شُکْرُ الْمُنْعِمِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ اجْتِنَابُ الْیَمِینِ الْکَاذِبَه یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ الْوُضُوءُ قَبْلَ الطَّعَامِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ اَکْلُ مَا یَسْقُطُ مِنَ الْخِوَانِ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ مَنْ سَبَّحَ اللَّهَ کُلَّ یَوْمٍ ثَلَاثِینَ مَرَّه دَفَعَ اللَّهُ عَنْهُ سَبْعِینَ نَوْعاً مِنَ الْبَلَاءِ اَیْسَرُهَا الْفَقْرُ».
(۹) ۱. خصال: تا
امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) که می‌فرمود: رها کردن
تار عنکبوت در خانه‌ها فقر آورد، ادرار در حمام فقر آورد، خوردن در حال
جنابت فقر آورد، خلال کردن با چوب گز فقر آورد، شانه زدن ایستاده فقر آورد، گذاشتن خاکروبه در خانه فقر آورد،
سوگند دروغ فقر آورد،
زنا فقر آورد، آزمندی
آشکار فقر آورد، خواب میان نماز مغرب و عشا فقر آورد، خواب پیش از
طلوع خورشید فقر آورد،
عادت به
دروغ فقر آورد، گوش دادن زیاد به موسیقی فقر آورد، رد مرد گدا در شب فقر آورد، بی‌برنامه بودن وضع زندگی فقر آورد، و قطع
صله رحم فقر آورد؛ سپس فرمود: پس از این شما را آگاه نکنم از آن‌چه در روزی فزاید؟ گفتند بلی یا امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) ! فرمود: جمع میان دو
نماز روزی فزاید، تعقیب پس از نماز صبح و عصر روزی فزاید، صله رحم روزی فزاید، جارو کردن جلوی در روزی فزاید، هم‌دردی با برادران برای خدا روزی فزاید (به دنبال آن‌ها برشمرد) صبح زود به
طلب روزی رفتن و
استغفار از
گناه، و امانت‌داری، و حق‌گویی، و حکایت
اذان، و سخن نگفتن در بیت الخلا و ترک حرص، و
شکر منعم، و دوری از سوگند دروغ، و
وضو پیش از خوراک، خوردن خرده نان‌هایی که از سفره می‌ریزد، و هر کس هر روز سی بار
تسبیح گوید، خدای (عزوجل) هفتاد نوع
بلا از او رفع کند که آسان‌تر همه فقر است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «افزایش و کاهش روزی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۲۶.
