احتکار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: احتکار،
کم‌فروشی ، محتکر.
پرسش: معنای احتکار چیست؟ و آیا در
روایات معصومان نکوهش شده است؟ لطفاً چند مورد از
احکام مربوط به آن را بنویسید.
پاسخ:
احتکار از مادۀ «حکر» است و حکر به معنای ذخیره کردن
طعام به
امید و انتظار چیزی است.
به کسی که این
عمل (ذخیره کردن طعام ) را انجام می‌دهد، «
محتکر » گفته می‌شود.
به نظر برخی از لغت‌شناسان،
احتکار به معنای جمع‌آوری و نگهداری طعام و آنچه که خورده می‌شود (ارزاق)، به امید گران شدنش است.
دربارۀ احتکار روایات متعددی رسیده است که در چند بخش به برخی آنها اشاره می‌شود.
احتکار موجب سقوط خصلت‌های انسانی است:
امام علی ـ علیه‌السلام ـ می‌فرمایند:«احتکار رذیلت (پستی) است».
«احتکار خصلت فاجران است».
و «رنج رساندن به مردم از راه احتکار، از خصلت‌های مردم
جاهل است».
محتکر
گنهکار است؛ امام علی علیه‌السلام:«محتکر اهل
معصیت و
گناه کار است ».
محتکر ملعون است؛
پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در این باره می‌فرماید:«محتکر ملعون است».
امام موسی کاظم ـ علیه‌السلام ـ از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ روایت می‌کند:«... اگر
بنده ای به‌عنوان دزد، به نزد خدا رود، در نظر من بهتر است تا به‌عنوان «محتکر» که چهل روز ارزاق را
احتکار کرده باشد...».
د.
عذاب محتکر در آخرت:پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید:«نگاهی به
دوزخ افکندم، دره‌ای دیدم که می‌جوشید، (به
مالک دوزخ) گفتم:ای مالک! این دره جای کیست؟ گفت:جای سه گروه:محتکران، اشخاص دایم الخمر، و دلالان
زنا ».
به طور مسلم، احتکار در
شرع مقدس نهی شده است. عدۀ زیادی از
فقها نیز
حکم به
تحریم آن داده‌اند،
اگرچه برخی دیگر، دلایل
حرمت را کافی ندانسته و حکم به
کراهت داده‌اند.
اما در هر صورت برخی از
مجازات های محتکر (مانند به فروش گذاشتن
اموال احتکار شده) مورد اجماع علما است.
اگرچه حرمتِ احتکار براساس آنچه در روایات آمده و نظر مشهور هم همان است، فقط در غلاتِ چهارگانه و در روغن حیوانی و روغن نباتی است که طبقات مختلف
جامعه به آن نیاز دارند؛ ولی
حکومت اسلامی هنگامی‌که مصلحت عمومی اقتضا کند،
حق دارد از احتکار سایر احتیاجات مردم هم جلوگیری کند و اجرای تعزیر مالی بر محتکر در صورتی که
حاکم صلاح بداند، اشکال ندارد.
پایگاه اسلام کوئست.
