• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

موسیقی و فیلم‌های مبتذل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: موسیقی، فیلم‌های مبتذل، نماز، روزه.

پرسش: برادرم موسیقی گوش می‌دهد و فیلم‌های بدی می‌بیند؛ ولی نمازش را می‌خواند و روزه‌اش را می‌گیرد، حکم ما با این برادر چیست؟

پاسخ:


فهرست مندرجات

۱ - مقدمه
۲ - شرایط امر به معروف و نهی از منکر
       ۲.۱ - ترک واجبات
       ۲.۲ - اثر داشتن در فرد
       ۲.۳ - تکرار گناه
       ۲.۴ - ساقط شدن امر به معروف
۳ - غنا و موسیقی
       ۳.۱ - معنای مطرب
       ۳.۲ - معنای لهو
۴ - موسیقی از نگاه آیات و روایات
       ۴.۱ - حرام بودن انواع موسیقی
       ۴.۲ - مسخره کردن دین و آیات الهی
       ۴.۳ - غرق شدن در باتلاق گناه
       ۴.۴ - بیان یک حدیث
       ۴.۵ - دیدگاه معصومان
۵ - پرسشی از علامه جعفری
۶ - فیلم و فتاوای علما
       ۶.۱ - آیت‌الله بهجت
       ۶.۲ - آیت‌الله صالحی مازندرانی
       ۶.۳ - آیت‌الله خامنه‌ای
۷ - اصول انتقاد و تذکر دادن
       ۷.۱ - پرهیز از امر و نهی کردن
       ۷.۲ - احترام گذاشتن به شخصیت فرد
       ۷.۳ - انتقاد کردن در خلوت
       ۷.۴ - توجه به زمان و موقعیت
       ۷.۵ - تقویت صفات مثبت او
       ۷.۶ - توجه به اصل تدریج
۸ - شیوه‌های عملی دیگر
       ۸.۱ - استفاده بهینه از اوقات فراغت
       ۸.۲ - عمل کردن به موارد دیگر
              ۸.۲.۱ - برنامه‌ریزی
              ۸.۲.۲ - بازداشتن از گناه با رفتار مناسب
              ۸.۲.۳ - بیان زیان‌های موسیقی و فیلم‌های مبتذل
              ۸.۲.۴ - ورزش کردن
              ۸.۲.۵ - توجه به اصل جای‌گزینی
              ۸.۲.۶ - مطالعه شرح حال افراد مؤمن
              ۸.۲.۷ - کمک گرفتن از بزرگ‌ترها
۹ - معرفی منابع
۱۰ - پانویس
۱۱ - منبع


اجمالاً شما وظیفه دارید ایشان را ارشاد نموده و در جهت ترک این گناه او را یاری کنید (البته طبق شرایط زیر). طبیعتاً شما بدین منظور نیازمند اطلاعاتی در زمینه غنا و موسیقی هستید که تا حد امکان توضیحاتی در این باره خدمت شما ارائه خواهیم نمود. هم‌چنین شما باید به‌گونه‌ای نهی از منکر کنید که اولاً او پذیرا باشد و ثانیاً اختلاف و تنشی بین شما ایجاد نشود. بدین منظور نیز سعی نموده‌ایم نکاتی کلیدی و مهم خدمت شما ارائه کنیم:


برخی شرایط امر به معروف و نهی از منکر، عبارت‌اند از:

۲.۱ - ترک واجبات

یکی از شرایط واجب شدن این فریضه این است که شما یقین داشته باشید آن‌چه را شخص مکلف بجا نمی‌آورد، واجب است و آن‌چه را انجام می‌دهد، عملی حرام است.

۲.۲ - اثر داشتن در فرد

آن‌که احتمال دهی امر و نهی شما تأثیر می‌کند، پس اگر بدانید اثر نمی‌کند، واجب نیست.

۲.۳ - تکرار گناه

آن‌که بدانید طرف مقابل قصد دارد معصیت خود را تکرار کند.

۲.۴ - ساقط شدن امر به معروف

اگر احتمال دهید که در این راه ضرر جانی، ‌آبرویی یا مالی قابل توجهی به شما می‌رسد، وجوب امر به معروف و نهی از منکر از شما برداشته می‌شود.
[۱] توضیح المسائل مراجع عظام، ص۶۱۹، تهیه و تنظیم سید محمد حسن بنی‌هاشمی خمینی، قم، دفتر نشر اسلامی، ۱۳۷۸ ش.



مقام معظم رهبری که خود یکی از مراجع بزرگوارند، در این باره می‌فرمایند:
«غنا، خوانندگی مطرب و لهوی متناسب با مجالس عیش‌و‌نوش است و موسیقی، نوازندگی با همان اوصاف است و در حکم با هم فرقی ندارند و هر دو حرام است.
[۲] محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۵۰، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.


۳.۱ - معنای مطرب

مطرب عبارت است از: خفت، سبکی و سستی که به خاطر غم یا شادی زیاد در انسان به وسیله غنا ایجاد می‌شود.

۳.۲ - معنای لهو

لهو یعنی غفلت، یعنی دور شدن از ذکر خدا، دور شدن از معنویت، دور شدن از واقعیت‌های زندگی، دور شدن از کار و تلاش و فرو غلتیدن در ابتذال و بی‌بند‌و‌باری.
[۳] محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۶۷، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.



موسیقی از نگاه آیات و روایات، بدین شرح است:

۴.۱ - حرام بودن انواع موسیقی

آیات و روایات این باب فرقی بین انواع موسیقی نگذاشته است. بنابراین فرقی بین موسیقی محلی و غیر محلی، اصیل ایرانی و غیر اصیل، سنتی و غیر سنتی و ... نیست. آن‌چه ملاک و معیار است این است که موسیقی لهوی و طرب‌انگیز حرام است.

۴.۲ - مسخره کردن دین و آیات الهی

از آیات متعدد قرآن کریم استفاده می‌شود کسانی که به دنبال آوازخوانی و موسیقی می‌روند، به‌تدریج کارشان به جایی می‌رسد که دین و آیات الهی و پیامبران و بندگان مؤمن حق‌تعالی را مورد تمسخر قرار می‌دهند.

۴.۳ - غرق شدن در باتلاق گناه

در روایات می‌خوانیم شیطان نمی‌گذارد افرادی که دنبال آوازخوانان و اهل موسیقی می‌روند در حد یکسانی از گناه باقی بمانند؛ بلکه او سعی می‌کند این‌گونه اشخاص را روز‌به‌روز بیشتر در باتلاق گناه غرق کند.
[۷] محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۴۱، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.


۴.۴ - بیان یک حدیث

در حدیث آمده است: «از غنا و موسیقی دوری کنید؛ زیرا موسیقی، حیا را از بین می‌برد و سبب زیاد شدن غریزه جنسی می‌شود. مردانگی و مروت را نابود می‌سازد، و هر کاری که شراب می‌کند، موسیقی لهوی هم انجام می‌دهد و ...».
[۸] محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۳۷، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.


۴.۵ - دیدگاه معصومان

به علاوه از نظر اولیای دین (علیهم‌السّلام) پرداختن به موسیقی و غنا، سبب رفتن برکت از زندگی، عدم استجابت دعا، سبب نفاق، مرگ ناگهانی و بی‌تفاوتی نسبت به ناموس و عامل ارتکاب زنا و غیره می‌شود.


آیا موسیقی روح انسان را تصفیه نمی‌کند؟
پاسخ: اگر موسیقی آن‌چنان‌که عاشقان دلباخته‌اش می‌گویند حقیقتاً روح انسان را تصفیه می‌کند، چرا با شیوع موسیقی در شرق و غرب، بیماری‌های روانی و فساد اخلاقی به حدی است که گفت‌وگو درباره آن باعث شرم‌ساری است.
[۹] محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۵۲، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.



اکنون دیدگاه برخی علما را درباره تماشای فیلم بیان می‌کنیم:

۶.۱ - آیت‌الله بهجت

«دیدن نامحرم از طریق تلویزیون و شنیدن صدای آن‌ها، که مقرون به فساد و ریبه است، اشکال دارد و بعضی اقسام آن یقیناً حرام است».

۶.۲ - آیت‌الله صالحی مازندرانی

«ساختن، نمایش و تماشای هر نوع فیلمی که ترویج گناه و موجب فساد اخلاق و انحراف و شکستن حریم پاکی و عفاف باشد، حرام است».

۶.۳ - آیت‌الله خامنه‌ای

تولید و خرید و فروش و استفاده از فیلم‌هایی که دارای مفسده است و موجب انحراف و فساد اخلاق می‌گردد، حرام است».
[۱۰] محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۷۵، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.



اگر می‌خواهید به نحوی تأثیرگذار عمل کنید، علاوه بر آشنایی با روحیات فرد مورد نظر که سنین جوانی را می‌گذراند، باید از روش‌هایی نیز بهره بگیرید تا بتوانید انتقادی سازنده و دور از تنش داشته باشید.

۷.۱ - پرهیز از امر و نهی کردن

محوری‌ترین انگیزش در دوران نوجوانی و جوانی کوشش برای به دست آوردن استقلال است. یکی از آثار ظهور انگیزه استقلال‌خواهی در نوجوان این است که او از پند و نصیحت و امر و نهی و تحکم گریزان است؛
[۱۱] اکبری، ‌ابوالقاسم، مشکلات نوجوانی و جوانی، ص۳۲۱، ‌تهران، مؤسسه نشر ساوالان، ۱۳۸۱ ش.
پس هرگز امر و نهی و نصیحت نکنید. با زبان خوش و صمیمانه مسئله را بیان کنید.

۷.۲ - احترام گذاشتن به شخصیت فرد

باید از توهین کردن به شخصیت طرف مقابل، همراه با تشبیهات بی‌مورد و توهین‌آمیز پرهیز نمود؛ زیرا این‌گونه اعمال باعث می‌شود شخص با عصبانیت تمام واکنش نشان داده و درصدد دفاع از خود برآید.
[۱۲] اکبری، ‌ابوالقاسم، مشکلات نوجوانی و جوانی، ص۳۳۸، ‌تهران، مؤسسه نشر ساوالان، ۱۳۸۱ ش (اقتباس).
فلذا به نکات نقد شما هر چند هم که منطقی و صحیح باشد، هیچ‌گونه توجهی نخواهد کرد. روایات، بگو و مگو را سبب فتنه معرفی کرده‌اند.

۷.۳ - انتقاد کردن در خلوت

در جمع نباشد:
حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «نقد و نصیحت کردن دیگران در جمع یعنی کوبیدن و خرد کردن شخصیت طرف مقابل. پس در نقد باید دقت داشته باشیم در مقابل دیگران کسی را نصیحت نکنیم و نصیحت با لحن آمرانه و زورگویانه نباشد.
[۱۳] محدثی، جواد، اخلاق معاشرت، ص۳۱۱، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ ش.


۷.۴ - توجه به زمان و موقعیت

زمانی باشد که شخص مورد نظر سر حال و در حالت آرامش و آسودگی خیال است.
[۱۴] افروز، غلام‌علی، روان‌شناسی رابطه‌ها، ص۱۰، تهران، انتشارات نوادر، ۱۳۸۰ ش، (اقتباس).


۷.۵ - تقویت صفات مثبت او

با شیوه‌های مختلف نظیر متذکر شدن آن صفات، تشویق نمودن و ... سعی کنید عزت نفس او را در این امور بالا ببرید و در مرحله بعد با ذکر معایبش از او بخواهید در رفع آن‌ها تلاش کند؛ به عنوان مثال برادر شما نمازهایش را می‌خواند و به امور دینی خود توجه دارد. خود این موضوع یکی از بهترین صفات اوست که بسیاری از جوانان فاقد آن هستند.

۷.۶ - توجه به اصل تدریج

یکی از اصول بسیار مهم در تغییر و اصلاح رفتار، توجه به اصل تدریج است؛ یعنی همان‌گونه که یک صفت خوب به تدریج ملکه انسان می‌گردد، صفات بد نیز به تدریج در جان انسان رسوخ پیدا می‌کند؛ پس ما باید با سیاست گام‌به‌گام به تغییر ‌رفتار و یا‌ اندیشه فرد اقدام کنیم.
[۱۵] شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، ص۵۱، ‌تهران، سروش، ۱۳۸۰ ش (اقتباس).
بنابراین هر جلسه یک نقد کافی است (البته همراه با بیان نقاط مثبت)


برخی شیوه‌های عملی دیگر از این قرار است:

۸.۱ - استفاده بهینه از اوقات فراغت

یکی از مهم‌ترین عوامل پناه بردن جوانان به استماع بیش از حد و طولانی مدت موسیقی و دیدن انواع مختلفی از فیلم‌ها که در آن اتلاف وقت بسیاری رخ داده و جوانان را از کاوش و تفکر درباره خود و جهان اطراف باز می‌دارد، عدم توجه به استفاده بهینه از اوقات فراغت و هدف‌دار نبودن شخص در زندگی است. اگر افراد برنامه مشخصی را برای گذراندن مفید اوقات فراغت خود در شبانه‌روز نداشته باشند، این بی‌برنامگی سایر جنبه‌های زندگی را به طور چشم‌گیری تحت الشعاع خود قرار می‌دهد و فسادانگیز است.
[۱۶] اکبری، ‌ابوالقاسم، مشکلات نوجوانی و جوانی، ص۳۰۱، ‌تهران، مؤسسه نشر ساوالان، ۱۳۸۱ ش.


۸.۲ - عمل کردن به موارد دیگر

سعی کنید به موارد زیر عمل کنید:

۸.۲.۱ - برنامه‌ریزی

به او بفهمانید که حتماً به مسئله اوقات فراغت خود بیندیشد. سعی کنید زیاد بیکار نماند و یک برنامه‌ریزی منظم برای گذراندن ساعات شبانه‌روز داشته باشد.

۸.۲.۲ - بازداشتن از گناه با رفتار مناسب

بهترین شیوه ارشاد، شیوه عملی است؛ یعنی باید سعی کنید با رفتار خود او را از این گناه باز دارید؛ بنابراین هرگز این‌گونه فیلم‌ها و موسیقی‌ها را نبینید و بدان علاقه‌ای نشان ندهید و در مورد بالا اگر شما در امور زندگی خود منظم و با طبع موفق باشید، اثربخشی توصیه‌های شما دو چندان خواهد شد.

۸.۲.۳ - بیان زیان‌های موسیقی و فیلم‌های مبتذل

شاید ایشان نظر دین را در این باره نمی‌داند. بنابراین شما با استناد به موارد یادشده، کاملاً دوستانه موضوع را با او در میان بگذارید و ضررهای موسیقی‌ها و فیلم‌ها را برایشان بیان کنید یا کتاب‌هایی تهیه کنید که به این مسائل پرداخته باشند و در دسترس او قرار دهید (به شکل غیر مستقیم) تا او هم بخواند.

۸.۲.۴ - ورزش کردن

توجه ویژه و اصولی به ورزش و داشتن برنامه‌های منظم ورزشی و نرمشی در طول شبانه‌روز.
ورزش موجب تن‌درستی روح و جان است و باعث تقویت اراده و رشد اعتماد به نفس گشته و پس از مدتی شخص خود را از انجام امور لغو و بیهوده باز می‌دارد؛ پس حتماً او را به انجام منظم ورزش در شبانه‌روز تشویق کنید.

۸.۲.۵ - توجه به اصل جای‌گزینی

به اصل جای‌گزینی توجه نمایید. ابتدا سعی کنید با کمک بزرگ‌ترها موسیقی و فیلم‌های موجه‌تر را جایگزین نموده و با هماهنگی او فیلم‌های قبلی را از چشم او دور کنید. به تدریج با توضیحاتی که درباره فیلم و موسیقی به شما ارائه کرده‌ایم. تلاش کنید با توضیحات مستدل و بیش‌تر، شناخت او را نسبت به مضرات این‌گونه موسیقی‌ها و ... بالا ببرید.

۸.۲.۶ - مطالعه شرح حال افراد مؤمن

مطالعه شرح حال زنان و مردان مؤمن، موفق و پاک کشور، زندگی‌نامه بزرگان، علما و الگو قرار دادن آن‌ها.
[۱۷] اکبری، ‌ابوالقاسم، مشکلات نوجوانی و جوانی، ص۱۶۱، ‌تهران، مؤسسه نشر ساوالان، ۱۳۸۱ ش (اقتباس).

توصیه می‌شود مطالعه این‌گونه کتاب‌ها را حتماً یکی از برنامه‌های دائمی زندگی خود قرار دهید. بنابراین شما نیز بخوانید و در دسترس او هم قرار دهید یا در حضور ایشان به مناسبت نقل کنید.

۸.۲.۷ - کمک گرفتن از بزرگ‌ترها

اگر احساس می‌کنید که ایشان از شما حرف‌شنوی ندارد (که قدری هم طبیعی است) از بزرگ‌ترها ـ و به خصوص کسانی که او آن‌ها را قبول داشته و به شخصیت آن‌ها احترام می‌گذارد و در مجموع از آن‌ها تأثیر‌پذیری دارد ـ کمک بخواهید. سعی کنند طبق اصول فوق این امر مهم را انجام دهند.


۱. بهشت جوانان، اسدالله محمدی‌نیا، سبط اکبر.
۲. دنیای نوجوان، محمد‌رضا شرفی، ‌تهران، انتشارات تربیت.
۳. مشکلات نوجوانی و جوانی، ابوالقاسم اکبری، نشر ساوالان.


۱. توضیح المسائل مراجع عظام، ص۶۱۹، تهیه و تنظیم سید محمد حسن بنی‌هاشمی خمینی، قم، دفتر نشر اسلامی، ۱۳۷۸ ش.
۲. محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۵۰، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.
۳. محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۶۷، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.
۴. لقمان/سوره۳۱، آیه۶.    
۵. حجر/سوره۱۵، آیه۱۱.    
۶. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۱۱۰.    
۷. محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۴۱، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.
۸. محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۳۷، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.
۹. محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۵۲، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.
۱۰. محمدی‌نیا، اسدالله، بهشت جوانان (آن‌چه باید یک زن و مرد بدانند)، ص۳۷۵، قم، ‌سبط اکبر، ۱۳۷۹ ش.
۱۱. اکبری، ‌ابوالقاسم، مشکلات نوجوانی و جوانی، ص۳۲۱، ‌تهران، مؤسسه نشر ساوالان، ۱۳۸۱ ش.
۱۲. اکبری، ‌ابوالقاسم، مشکلات نوجوانی و جوانی، ص۳۳۸، ‌تهران، مؤسسه نشر ساوالان، ۱۳۸۱ ش (اقتباس).
۱۳. محدثی، جواد، اخلاق معاشرت، ص۳۱۱، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۲ ش.
۱۴. افروز، غلام‌علی، روان‌شناسی رابطه‌ها، ص۱۰، تهران، انتشارات نوادر، ۱۳۸۰ ش، (اقتباس).
۱۵. شرفی، محمدرضا، جوان و نیروی چهارم زندگی، ص۵۱، ‌تهران، سروش، ۱۳۸۰ ش (اقتباس).
۱۶. اکبری، ‌ابوالقاسم، مشکلات نوجوانی و جوانی، ص۳۰۱، ‌تهران، مؤسسه نشر ساوالان، ۱۳۸۱ ش.
۱۷. اکبری، ‌ابوالقاسم، مشکلات نوجوانی و جوانی، ص۱۶۱، ‌تهران، مؤسسه نشر ساوالان، ۱۳۸۱ ش (اقتباس).




سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «موسیقی و فیلم‌های مبتذل»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۲۷.    



رده‌های این صفحه : احکام موسیقی | حکم شرعی | فقه | فیلم مبتذل




جعبه ابزار