موسیقی و فیلم‌های مبتذل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: موسیقی، فیلم‌های مبتذل، نماز، روزه.
پرسش: برادرم موسیقی گوش می‌دهد و فیلم‌های بدی می‌بیند؛ ولی نمازش را می‌خواند و روزه‌اش را می‌گیرد، حکم ما با این برادر چیست؟
پاسخ:
اجمالاً شما وظیفه دارید ایشان را
ارشاد نموده و در جهت ترک این
گناه او را یاری کنید (البته طبق شرایط زیر). طبیعتاً شما بدین منظور نیازمند اطلاعاتی در زمینه
غنا و
موسیقی هستید که تا حد امکان توضیحاتی در این باره خدمت شما ارائه خواهیم نمود. هم‌چنین شما باید به‌گونه‌ای
نهی از منکر کنید که اولاً او پذیرا باشد و ثانیاً اختلاف و تنشی بین شما ایجاد نشود. بدین منظور نیز سعی نموده‌ایم نکاتی کلیدی و مهم خدمت شما ارائه کنیم:
برخی شرایط
امر به معروف و نهی از منکر، عبارت‌اند از:
یکی از شرایط واجب شدن این
فریضه این است که شما
یقین داشته باشید آن‌چه را شخص
مکلف بجا نمی‌آورد،
واجب است و آن‌چه را انجام می‌دهد، عملی
حرام است.
آن‌که احتمال دهی امر و نهی شما تأثیر می‌کند، پس اگر بدانید اثر نمی‌کند، واجب نیست.
آن‌که بدانید طرف مقابل قصد دارد
معصیت خود را تکرار کند.
اگر احتمال دهید که در این راه ضرر جانی، آبرویی یا مالی قابل توجهی به شما می‌رسد، وجوب امر به معروف و نهی از منکر از شما برداشته می‌شود.
مقام معظم رهبری که خود یکی از مراجع بزرگوارند، در این باره می‌فرمایند:
«
غنا، خوانندگی مطرب و لهوی متناسب با مجالس عیش‌و‌نوش است و
موسیقی، نوازندگی با همان اوصاف است و در
حکم با هم فرقی ندارند و هر دو حرام است.
مطرب عبارت است از: خفت، سبکی و سستی که به خاطر
غم یا شادی زیاد در
انسان به وسیله غنا ایجاد می‌شود.
لهو یعنی
غفلت، یعنی دور شدن از ذکر خدا، دور شدن از معنویت، دور شدن از واقعیت‌های
زندگی، دور شدن از کار و تلاش و فرو غلتیدن در ابتذال و بی‌بند‌و‌باری.
موسیقی از نگاه
آیات و
روایات، بدین شرح است:
آیات و روایات این باب فرقی بین
انواع موسیقی نگذاشته است. بنابراین فرقی بین موسیقی محلی و غیر محلی، اصیل ایرانی و غیر اصیل، سنتی و غیر سنتی و ... نیست. آن‌چه ملاک و معیار است این است که موسیقی لهوی و طرب‌انگیز حرام است.
از
آیات متعدد
قرآن کریم استفاده می‌شود کسانی که به دنبال
آوازخوانی و موسیقی می‌روند، به‌تدریج کارشان به جایی می‌رسد که
دین و آیات الهی و
پیامبران و بندگان
مؤمن حق‌تعالی را مورد
تمسخر قرار می‌دهند.
در
روایات می‌خوانیم
شیطان نمی‌گذارد افرادی که دنبال آوازخوانان و اهل موسیقی می‌روند در حد یکسانی از
گناه باقی بمانند؛ بلکه او سعی می‌کند این‌گونه اشخاص را روز‌به‌روز بیشتر در باتلاق گناه غرق کند.
در
حدیث آمده است: «از
غنا و موسیقی دوری کنید؛ زیرا موسیقی،
حیا را از بین می‌برد و سبب زیاد شدن
غریزه جنسی می‌شود. مردانگی و مروت را نابود می‌سازد، و هر کاری که
شراب می‌کند، موسیقی لهوی هم انجام می‌دهد و ...».
به علاوه از نظر
اولیای دین (علیهم‌السّلام) پرداختن به
موسیقی و غنا، سبب رفتن
برکت از
زندگی،
عدم استجابت دعا، سبب
نفاق، مرگ ناگهانی و بی‌تفاوتی نسبت به ناموس و عامل
ارتکاب زنا و غیره می‌شود.
آیا موسیقی
روح انسان را تصفیه نمی‌کند؟
پاسخ: اگر موسیقی آن‌چنان‌که عاشقان دلباخته‌اش می‌گویند حقیقتاً روح انسان را تصفیه می‌کند، چرا با شیوع موسیقی در شرق و غرب، بیماری‌های روانی و
فساد اخلاقی به حدی است که گفت‌وگو درباره آن باعث شرم‌ساری است.
اکنون دیدگاه برخی
علما را درباره تماشای فیلم بیان می‌کنیم:
«دیدن نامحرم از طریق
تلویزیون و شنیدن صدای آن‌ها، که مقرون به
فساد و ریبه است، اشکال دارد و بعضی اقسام آن یقیناً
حرام است».
«ساختن، نمایش و تماشای هر نوع فیلمی که ترویج گناه و موجب فساد اخلاق و
انحراف و شکستن حریم پاکی و
عفاف باشد، حرام است».
تولید و خرید و فروش و استفاده از فیلم‌هایی که دارای مفسده است و موجب انحراف و فساد اخلاق می‌گردد، حرام است».
اگر می‌خواهید به نحوی تأثیرگذار
عمل کنید، علاوه بر آشنایی با روحیات فرد مورد نظر که سنین جوانی را می‌گذراند، باید از روش‌هایی نیز بهره بگیرید تا بتوانید انتقادی سازنده و دور از تنش داشته باشید.
محوری‌ترین انگیزش در دوران نوجوانی و جوانی کوشش برای به دست آوردن
استقلال است. یکی از آثار ظهور انگیزه استقلال‌خواهی در نوجوان این است که او از پند و
نصیحت و امر و نهی و تحکم گریزان است؛
پس هرگز امر و نهی و نصیحت نکنید. با زبان خوش و صمیمانه مسئله را بیان کنید.
باید از توهین کردن به
شخصیت طرف مقابل، همراه با تشبیهات بی‌مورد و توهین‌آمیز پرهیز نمود؛ زیرا این‌گونه
اعمال باعث می‌شود شخص با عصبانیت تمام واکنش نشان داده و درصدد دفاع از خود برآید.
فلذا به نکات نقد شما هر چند هم که منطقی و صحیح باشد، هیچ‌گونه توجهی نخواهد کرد. روایات، بگو و مگو را سبب
فتنه معرفی کرده‌اند.
در جمع نباشد:
حضرت علی (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: «نقد و نصیحت کردن دیگران در جمع یعنی کوبیدن و خرد کردن شخصیت طرف مقابل. پس در نقد باید دقت داشته باشیم در مقابل دیگران کسی را نصیحت نکنیم و نصیحت با لحن آمرانه و زورگویانه نباشد.
زمانی باشد که شخص مورد نظر سر حال و در حالت
آرامش و آسودگی خیال است.
با شیوه‌های مختلف نظیر متذکر شدن آن صفات، تشویق نمودن و ... سعی کنید
عزت نفس او را در این امور بالا ببرید و در مرحله بعد با ذکر معایبش از او بخواهید در رفع آن‌ها تلاش کند؛ به عنوان مثال برادر شما نمازهایش را می‌خواند و به امور دینی خود توجه دارد. خود این موضوع یکی از بهترین صفات اوست که بسیاری از
جوانان فاقد آن هستند.
یکی از اصول بسیار مهم در تغییر و اصلاح رفتار، توجه به اصل تدریج است؛ یعنی همان‌گونه که یک صفت خوب به تدریج ملکه انسان می‌گردد، صفات بد نیز به تدریج در جان انسان رسوخ پیدا می‌کند؛ پس ما باید با سیاست گام‌به‌گام به تغییر رفتار و یا
اندیشه فرد اقدام کنیم.
بنابراین هر جلسه یک نقد کافی است (البته همراه با بیان نقاط مثبت)
برخی شیوه‌های عملی دیگر از این قرار است:
یکی از مهم‌ترین عوامل پناه بردن جوانان به استماع بیش از حد و طولانی مدت
موسیقی و دیدن انواع مختلفی از فیلم‌ها که در آن اتلاف وقت بسیاری رخ داده و جوانان را از کاوش و
تفکر درباره خود و جهان اطراف باز می‌دارد، عدم توجه به استفاده بهینه از
اوقات فراغت و هدف‌دار نبودن شخص در زندگی است. اگر افراد برنامه مشخصی را برای گذراندن مفید اوقات فراغت خود در شبانه‌روز نداشته باشند، این بی‌برنامگی سایر جنبه‌های زندگی را به طور چشم‌گیری تحت الشعاع خود قرار می‌دهد و فسادانگیز است.
سعی کنید به موارد زیر
عمل کنید:
به او بفهمانید که حتماً به مسئله اوقات فراغت خود بیندیشد. سعی کنید زیاد بیکار نماند و یک
برنامه‌ریزی منظم برای گذراندن ساعات شبانه‌روز داشته باشد.
بهترین شیوه ارشاد، شیوه عملی است؛ یعنی باید سعی کنید با رفتار خود او را از این
گناه باز دارید؛ بنابراین هرگز این‌گونه فیلم‌ها و موسیقی‌ها را نبینید و بدان علاقه‌ای نشان ندهید و در مورد بالا اگر شما در امور زندگی خود منظم و با طبع موفق باشید، اثربخشی توصیه‌های شما دو چندان خواهد شد.
شاید ایشان نظر
دین را در این باره نمی‌داند. بنابراین شما با استناد به موارد یادشده، کاملاً دوستانه موضوع را با او در میان بگذارید و ضررهای موسیقی‌ها و فیلم‌ها را برایشان بیان کنید یا کتاب‌هایی تهیه کنید که به این مسائل پرداخته باشند و در دسترس او قرار دهید (به شکل غیر مستقیم) تا او هم بخواند.
توجه ویژه و اصولی به ورزش و داشتن برنامه‌های منظم ورزشی و نرمشی در طول شبانه‌روز.
ورزش موجب تن‌درستی روح و جان است و باعث
تقویت اراده و رشد
اعتماد به نفس گشته و پس از مدتی شخص خود را از انجام امور لغو و بیهوده باز می‌دارد؛ پس حتماً او را به انجام منظم ورزش در شبانه‌روز تشویق کنید.
به اصل جای‌گزینی توجه نمایید. ابتدا سعی کنید با کمک بزرگ‌ترها موسیقی و فیلم‌های موجه‌تر را جایگزین نموده و با هماهنگی او فیلم‌های قبلی را از چشم او دور کنید. به تدریج با توضیحاتی که درباره فیلم و موسیقی به شما ارائه کرده‌ایم. تلاش کنید با توضیحات مستدل و بیشتر،
شناخت او را نسبت به مضرات این‌گونه موسیقی‌ها و ... بالا ببرید.
مطالعه شرح حال
زنان و
مردان مؤمن، موفق و پاک کشور، زندگی‌نامه بزرگان،
علما و الگو قرار دادن آن‌ها.
توصیه می‌شود
مطالعه این‌گونه کتاب‌ها را حتماً یکی از برنامه‌های دائمی زندگی خود قرار دهید. بنابراین شما نیز بخوانید و در دسترس او هم قرار دهید یا در حضور ایشان به مناسبت نقل کنید.
اگر احساس می‌کنید که ایشان از شما حرف‌شنوی ندارد (که قدری هم طبیعی است) از بزرگ‌ترها ـ و به خصوص کسانی که او آن‌ها را قبول داشته و به شخصیت آن‌ها احترام می‌گذارد و در مجموع از آن‌ها تأثیر‌پذیری دارد ـ کمک بخواهید. سعی کنند طبق اصول فوق این امر مهم را انجام دهند.
۱. بهشت جوانان، اسدالله محمدی‌نیا، سبط اکبر.
۲. دنیای نوجوان، محمدرضا شرفی، تهران، انتشارات تربیت.
۳. مشکلات نوجوانی و جوانی، ابوالقاسم اکبری، نشر ساوالان.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «موسیقی و فیلم‌های مبتذل»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۲۷.
