حرمت غنا و موسیقی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: موسیقی،
غنا، حرمت.
پرسش: آیا آیات و روایات منصوص و معتبر در حرمت غنا و موسیقی وجود دارد؟
پاسخ:
آن‌چه از مجموع کلمات فقها و سخنان
دانشمندان اسلامی در این زمینه می‌توان استفاده کرد، این است که غناء، آهنگ‌های طرب‌انگیز و
لهو باطل است و به عبارت دیگر: غنا آهنگ‌هایی است که متناسب مجالس
فسق و فجور و اهل
گناه و
فساد می‌باشد که قوای شهوانی را در
انسان تحریک می‌کند و گاه یک آهنگ هم خودش غنا و لهو و
باطل است و هم محتوای آن، به این ترتیب که اشعار فسادانگیز را با آهنگ‌های رقص‌آور بخوانند. و گاه تنها آهنگ،
غنا است به این ترتیب که اشعار پرمحتوا یا
آیات قرآن و
دعا و
مناجات را به آهنگی بخوانند که مناسب
مجالس لهو و لعب است و در هر دو صورت
حرام می‌باشد.
برای غنا
مفاسد زیادی بیان كردند كه در این‌جا به بعضی از آنها اشاره می‌شود.
مجالس غنا معمولاً مرکز انواع مفاسد است و آن‌چه به این مفاسد دامن می‌زند، همان غناست.
تعبیر به «لهو» که در
تفسیر «غنا» در برخی
روایات اسلامی آمده، اشاره به همین حقیقت است که غنا
انسان را آن‌چنان مست شهوات می‌کند که از
یاد خدا غافل می‌سازد.
غنا و
موسیقی در حقیقت یکی از عوامل مهم تخدیر اعصاب و روان است و آثار زیان‌بار
غنا و موسیقی بر
اعصاب تا سرحدّ تولید جنون و بر
قلب و فشار خون و تحریکات نامطلوب، پیش می‌رود.
گرچه در
قرآن کریم، تنها کلیات مسائل آمده و
تبیین جزئیات و تعیین مصداق‌های آن، به
پیامبر و
امامان علیهم السلام واگذار شده است و مراجع عظام
تقلید با توجه به
آیات و روایات موجود،
احکام را از آنها استنباط می‌کنند، ولی در خصوص «غنا» و موسیقی ،
قرآن کریم در برخی آیات به آن پرداخته و مخالفت خود را با غنا و موسیقی اعلام فرموده است از جمله:
«ذلک و من یعظم حرمات الله خیرٌ له عند ربه واحلت لکم الانعام الاماتتلی علیکم فاجتنبوا الرجس من الاوثان واجتنبوا قول الزور»؛
این است (آن‌چه مقرر شده) و هر کس مقررات خدا را بزرگ دارد، آن برای او نزد پروردگارش بهتر است و برای شما دام‌ها (
چهارپایان)
حلال شده است، مگر آن‌چه بر شما خوانده می‌شود؛ (یعنی ممنوع بودن
گوشت آن اعلام شود) پس از پلیدی بت‌ها و از گفتار
باطل اجتناب ورزید».
ابن بصیر می‌گوید: از
امام صادق ـ علیه السلام ـ از آیه «... فاجتنبوا الرجس من الاوثان واجتنبوا قول الزور» سؤال کردم.
امام ـ علیه السلام ـ فرمود: منظور «غنا» است.
زید شَحّام نیز می‌گوید: از امام صادق ـ علیه السلام ـ درباره
تفسیر قول زور پرسیدم، آن حضرت فرمود: منظور از
قول زور، غناست.
«ومن الناس من یشتری لهو الحدیث لیضل عن سبیل الله بغیر علم و یتخذها هزوا اولئک لهم عذاب مهین؛
بعضی از مردم، سخنان
باطل و بیهوده می‌خرند تا مردم را از روی
جهل و
نادانی گمراه سازند و آیات الهی را به
استهزاء گیرند، پس برای آنها عذابی خوارکننده است.
ــ امام صادق ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: «غنا» از مسائلی است که
خداوند متعال وعده عذاب بر آن داده است و سپس آیه ۶،
سوره لقمان را
تلاوت فرمود.
«
لهوالحدیث» دارای معنای گسترده‌ای است که هرگونه سخن یا آهنگ‌های سرگرم‌کننده و غفلت‌زا را شامل می‌شود که موجب
گمراهی و بیهودگی انسان می‌گردد، خواه از قبیل «غنا» و لحن‌ها و آهنگ‌های شهوت‌انگیز و هوس‌آلود باشد و یا سخنانی باشد که نه از طریق آهنگ، بلکه از طریق محتوا،
انسان را به
فساد و تباهی بکشاند.
ــ امام صادق ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: «مجلس «غنا» و خوانندگی لهو و باطل، مجلسی است که خدا به اهل آن نمی نگرد و این مصداق قول خداوند متعال است که می‌فرماید: «بعضی از مردم هستند که سخنان بیهوده خریداری می‌کنند تا مردم را از راه خدا گمراه سازند.».
ــ امام صادق ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: «الغنا یورث النفاق»؛
«غنا» نفاق را به
ارث می‌گذارد و در
حدیث دیگری امام صادق ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: «بیت الغناء لا تومن فیه الفجیعه و لا تجاب فیه الدعوه، و لا یدخله الملک»
خانه‌ای که در آن غنا باشد، ایمن از
مرگ و
مصیبت دردناک نیست و
دعا در آن به
اجابت نمی‌رسد و
فرشتگان وارد آن نمی‌شوند.
در حدیثی از
جابر بن عبدالله از
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) نقل شده که فرمود: «کان ابلیس اوّل من تغنی»
شیطان اولین کسی بود که غنا خواند.
ابن مسعود از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) نقل می‌کند که فرمود: «الغناء ینبت النفاق فی القلب کما ینبت الماء البقل»
غناء
روح نفاق را در
قلب پرورش می‌دهد؛ همان‌گونه که
آب،
گیاهان را پرورش می‌دهد.
البته آهنگ‌ها و آوازهایی که از نظر محتوا (مضمون اشعار) دارای معنایی باشکوه و زیباست و از طرفی خوب و زیبا اجرا می‌شود و در عین حال تناسب و شباهتی با ساز و آوازهای مجالس لهو،
عیش،
عشرت و
فساد ندارد، گوش دادن به این نوع آهنگ‌ها اشکال ندارد.
سازها و آوازهایی که نسبت به آنها
شک داریم و نمی دانیم آیا از نوع «غنا» (موسیقی مبتذل) است و یا جز موسیقی‌های مجاز است، احتیاط آن است که به این‌گونه آهنگ‌ها نیز گوش داده نشود.
۱. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، (مؤسسه اعلمی بیروت)، ج ۱۶، ص ۲۰۹، ۲۱۲.
۲. تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و دیگران، دارالکتب الاسلامیه، تهران، ج ۱۴، ص ۹۱؛ ج ۱۶، ص ۱۱۴؛ ج ۱۷، ص ۱۵، ۲۷.
۳. نظری به موسیقی از طریق کتاب و سنت، مصطفی شریعت موسوی، انتشارات اسماعیلیان، قم.
۴. غنا، موسیقی؛ ج۳، رضا مختاری و محسن صادقی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حرمت غنا و موسیقی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱/۱۴.
