خواندن نماز در اول وقت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نماز اول وقت، ترک واجبات، عذاب الهی.
پرسش: من همیشه نماز مغرب و عشاء را سر وقت می‌خوانم؛ اما هنگام نماز صبح یا ظهر نمی‌توانم آن را سر وقت بخوانم و همین عمل باعث شده است که نمازهایم قضا شود یا دیر خوانده شود، آیا این عمل باعث می‌شود که من گناه کرده باشم یا نه؟
پاسخ: برای به جا آوردن نماز در اول وقت، باید به چند امر توجه کنیم: ۱.
عزم و
اراده برای بیدار شدن؛ ۲. برنامه‌ریزی؛ ۳. تغییر سنت‌های غلط؛ ۴. ایجاد محیط جذاب برای نماز؛ ۵. اصل
محبت؛ ۶. مطالعه کتب اخلاقی و سیره بزرگان دین؛ ۷. ارتباط با رفقای خوب و نمازخوان؛ ۸.
گناه مانع انجام واجبات؛ ۹. کمک گرفتن از دیگران؛ ۱۰. توجه به فلسفه نماز اول وقت؛ ۱۱.
تفکر در آثار نماز اول وقت.
در مورد این‌که فرموده‌اید: آیا قضا شدن نماز، گناه شمرده می‌شود یا نه، باید به این نکته توجه شود که
گناه و
معصیت، به معنای نافرمانی و سرپیچی از دستور
پروردگار است. هر جا که
خداوند عملی را
واجب کرده است، ترک آن
عمل، گناه و معصیت است؛ و نیز هر جا که خداوند از کاری نهی کرده است، انجام آن کار هم گناه شمرده می‌شود. بنابراین نماز که افضل
واجبات است، اگر عمداً ترک شود، سرپیچی از دستور الهی است و تارک آن، مستحق
عذاب الهی است. پس باید شرایطی را فراهم کرد که واجبی به این عظمت که «معراج مؤمن» و «عمود دین»
و «مایه تقرب الهی»
است فوت نشود که خسران است و با هیچ مستحبی جبران نمی‌شود. اگر می‌دانید که اگر نماز را از اول وقت به تأخیر بیندازید با
وسوسه شیطان به آخر وقت می‌افتد و یا این‌که
قضا می‌شود، سعی کنید آن را در اول وقت به جا آورید که البته هر چه‌قدر
اقامه نماز به اول وقت نزدیک‌تر باشد،
ارزش و بهای آن نیز بیش‌تر است.
در حدیثی،
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فضیلت نماز اول وقت نسبت به آخر وقت را بسان منزلت آخرت بر
دنیا دانسته‌اند.
در این‌جا توجه شما را به نکاتی جلب می‌کنیم و امیدواریم با رعایت آن‌ها دغدغه شما مبدل به
اطمینان و
آرامش گردد:
۱.
اراده کنید حتماً بیدار می‌شوید:
آیا تاکنون شنیده‌اید داوطلب کنکوری موقع امتحان
خواب بماند؟ کسی که کنکور داشته باشد، شب قبل از کنکور چندین بار بیدار می‌شود، نکند خواب بماند، حتی خواب می‌بیند که از کنکور جا مانده است.
اضطراب و دلواپسی کنکوری ناشی از اهمیت مطلب برای داوطلب است؛ چراکه باور کرده است که سرنوشت
زندگی وی در گرو کنکور است. اگر ما نیز باور کنیم که سرنوشت اخروی ما در گرو نماز است، حتماً اراده می‌کنیم و قطعاً بیدار می‌شویم.
برنامه‌ریزی کنید:
اگر زندگی ما برنامه داشته باشد و مقید باشیم که راس ساعت خاصی شرایط خواب را فراهم کنیم و به عوامل مزاحم اجازه ندهیم که برنامه ما را دچار تأخیر و تغییر کنند، می‌توانیم تمام کارهایمان را به موقع انجام دهیم؛ اما اگر تا پاسی از شب را به دیدن برنامه‌های مختلف بگذرانیم قطعاً هنگام بیدار شدن برای نماز صبح دچار مشکل خواهیم شد؛ چراکه جوان به دلیل فعالیت روزمره احتیاج به خواب کافی دارد و باید برای این نیاز بدن
برنامه‌ریزی کند.
باید بعضی از سنت‌های داخل منزل را اصلاح نمود. در بعضی خانواده‌ها به هنگام نماز و حتی درحالی‌که
اذان از بلندگوی مسجد شنیده می‌شود سفره را پهن می‌کنند و مشغول تناول غذا می‌شوند. اگر در
خانواده شما نیز بدین‌گونه
عمل می‌شود با توجیه خانواده، اهمیت
نماز اول وقت را بیان نموده و سنت حسنه‌ای را در خانواده خود بنیان نهید. این را نیز بدانید که شکمی که مملو از غذاهای چرب و شیرین است، حال راز و نیاز را از
انسان خواهد گرفت.
از نظر روانی، انسان کارهایش را به صورت جمعی و گروهی، راحت‌تر و با شور و شوق بیش‌تری انجام می‌دهد. انسان، موجودی اجتماعی است و تعبیر «دست خدا با
جماعت است» نیز همین می‌باشد؛ چراکه اعضای جماعت همانند انگشتان دست هستند که یکدیگر را مدد روحی و روانی می‌دهند. بنابراین توصیه می‌شود که نمازها را به جماعت برگزار کنید که علاوه بر
ثواب بیش‌تر از فیوضات نماز اول وقت نیز برخوردار شوید.
سعی کنید مکانی آرام و به‌دور از زرق‌و‌برق را در منزل برای نماز انتخاب کنید و نمازهایتان را در آن مکان به جا آورید. با یک
سجاده و یک شیشه عطر و یک جلد قرآن یا
مفاتیح، آن مکان را زینت ببخشید. این را بدانید با انس به نماز در آن مکان خودبه‌خود در اول وقت نماز را بجا خواهید آورد. زیبایی و آرامش انسان را به سوی خویش فرا می‌خواند.
یکی از اصول مهمی که باعث ترقی و کمال معنوی انسان می‌شود اصل محبت است. محب اگر حقیقتاً به کسی عشق بورزد، تمام حرکات و سکناتش به‌تدریج شبیه او خواهد شد. یکی از رفقا عشق و علاقه وافری به شهید مطهری (رحمة‌الله‌علیه) و آثار مکتوب و غیر مکتوب ایشان داشت، این علاقه به حدی بود که حتی در نحوه سخن گفتن ایشان نیز تأثیر گذاشته بود و همانند شهید
سخن می‌گفت. اگر سعی کنیم
محبت خود را به
اهل بیت (علیهم‌السّلام) بیش‌تر کنیم، به‌تدریج بر
عشق ما به نماز نیز افزوده خواهد شد
چراکه محبوب‌ترین
عمل نزد تمام
انبیا و اولیا، نماز بوده است. این نکته که امام صادق (علیه‌السّلام) در لحظات آخر عمر مبارک خویش
اقوام و خویشان را فرا خواندند و فرمودند: «کسی که نماز را سبک شمارد، به
شفاعت ما نمی‌رسد».
قابل تأمل و دقت است؛ چراکه مسائل فراوانی در آن لحظه گران‌قدر قابل طرح بود و قطعاً حضرت مهم‌ترین مسئله
عالم هستی را بیان فرموده‌اند که همانا بندگی حقیقی
پروردگار است؛ به تعبیر
قرآن کریم: «
ما خَلَقتُ الجِنَ وَ الاِنس الّا لِیَعبُدونَ».
دوست عزیز اگر بتوانید با کتب اخلاقی و کتب سیره
علما و سالکان حقیقی طریق
کمال، انس بگیرید، به‌تدریج آثار گران‌بهای روحی و معنوی این کتب نمایان می‌شود. بسیاری از جوانانی که دچار تحول روحی و معنوی شده‌اند، با
مطالعه همین کتب بوده است. کتابی هم تحتِ عنوان «امام در سنگر نماز» چاپ شده است که جلوه‌های نماز را در زندگی رهبر کبیر انقلاب بیان می‌کند. اولین و مهم‌ترین تأکید این کتب ـ که این‌جانب بهره‌های فراوان از آن‌ها برده‌ام و مطالعه آن را برای جوانان لازم می‌دانم ـ بر اقامه نماز اول وقت و حتی
نماز شب می‌باشد. مطالعه این کتب
روح و روان انسان را به سوی اعمال صالح سوق می‌دهد.
این نکته
تجربه شده است که «کمال هم‌نشین به‌تدریج اثر می‌کند». اگر رفقای شما نسبت به نماز و فرایض الهی لااُبالی باشند، به‌تدریج و به صورت نامحسوس شما را نیز به سوی کاهلی و سستی در عبادات سوق می‌دهند. اگر احیاناً چنین رفقایی دارید، با همت والای خود آن‌ها را به سوی نماز
هدایت کنید. همیشه در خاطر داشته باشید که: «
ارزش هدایت یک انسان، از
دنیا و آنچه در آن است، بالاتر است». چه بسیار انسان‌های پاکی که در اثر رفاقت‌های اشتباه به
انحراف رفته‌اند و چه بسیار انسان‌های راه گم کرده‌ای که در اثر یک آشنایی و دوستی، به
صراط مستقیم هدایت شده‌اند.
می‌رود از سینه‌ها در سینه‌ها ••• از ره پنهان صلاح و کینه‌ها
صحبت صالح تو را صالح کند ••• صحبت طالح تو را طالح کند
گناه همانند لکه سیاهی است که بر سفیدی
روح انسان قرار می‌گیرد و با افزایش گناه لکه‌های سیاه نیز بیش‌تر می‌شود تا جایی که تمام
روح را تیره و تاریک می‌کند. روح تاریک، مسلماً پذیرای
نور و روشنایی نخواهد بود.
دروغ،
غیبت،
تهمت، اذیت و آزار والدین،
قطع رحم و بسیاری از
گناهان به‌تدریج روح ایمان را در انسان ضعیف می‌کنند تا جایی که از انجام
عبادات،
تنها جسدی بدون روح باقی می‌گذارند.
اولین گام در سیروسلوک نیز همین
ترک گناه می‌باشد. «دیو چو بیرون رود،
فرشته در آید».
عشق و
علاقه به نماز اول وقت نیز جز با ترک گناه، تصور و خیالی بیش نیست.
اگر
خواب شما سنگین است و در زمانی که می‌خواهید بیدار نمی‌شوید به
پدر و مادر یا یکی از اعضای خانواده بسپارید که شما را رأس ساعت خاصی بیدار کنند. می‌توانید از ساعت‌های زنگ‌دار نیز استفاده کنید؛ به شرطی که پس از قطع زنگ آن دوباره نخوابید. خلاصه اگر
اراده بیداری داشته باشید، حتماً به هر وسیله بیدار خواهید شد.
تأکید
دین مبین اسلام بر اقامه نماز در اول وقت از فلسفه‌ای والا برخوردار است. بهتر است مثالی بزنیم. فرض کنید باخبر شده‌اید که
شخصیت بسیار ارزشمندی قصد ملاقات با شما را دارد، اگر واقعاً به آن شخصیت ارادت داشته باشید، برای ملاقات وی سر از پا نخواهید شناخت و برای چنین ملاقاتی لحظه‌شماری خواهید کرد. منزل را تمیز و مهیا می‌کنید، به سر و وضع خود می‌رسید، خود را معطر می‌کنید و... هیچ‌گاه در زمان ملاقات، برنامه خاصی قرار نمی‌دهید. هر چه‌قدر برای این ملاقات مهیاتر و آماده‌تر باشید، نشانگر عشق و علاقه بیش‌تر شما به مهمان می‌باشد. آمادگی و
انتظار نمازگزار پیش از نماز و اقامه نماز در اول وقت حکایت از عشق او به نماز و صحبت با معبودش می‌باشد و مسلماً چنین نمازی از بالاترین درجه مقبولیت برخوردار می‌باشد.
ابوذر از بزرگان
جهان اسلام می‌باشد که از
مقام و منزلت والایی برخوردار است. این شخصیت برجسته پیشرفت معنوی خویش را مدیون
تفکر می‌داند. وی به‌خوبی دریافته بود که یک ساعت تفکر، از عبادات یک‌ساله بدون تفکر و تأمل با‌ارزش‌تر است؛ ازاین‌رو برای تقید به
نماز اول وقت می‌توان در آثار نماز در اول وقت دقت کرد.
آثاری که سعادت دنیوی و اخروی انسان را تضمین می‌کند، عبارت‌اند از:
هم‌چنان‌که
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به
بلال فرمود: «یا بلال ارحنا بالصلاة؛ ای بلال!
اذان بگو تا من اقامه نماز کنم تا از این حزن و غم و اندوه خارج شوم».
خوشحالی هنگام
مرگ و ورود به
برزخ.
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) فرمود: «هر کسی که وقت نماز و مواضع خورشید را مهم بداند، برای او
آرامش هنگام مرگ و دوری از غصه و حزن و نجات از
آتش را تضمین می‌کنم».
۱. قرائتی، محسن، ۱۱۴ نکته درباره نماز.
۲. آیت‌الله جوادی آملی، حکمت عبادات، مؤسسه اسراء.
۳. امام خمینی، آداب الصلاة، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
۴. دیلمی، حسین، هزار و یک نکته درباره نماز، قم، پارسیان.
۵. قرائتی، محسن، پرتوی از اسرار نماز.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «خواندن نماز در اول وقت»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۸/۱۷.
