امام زمان امام مهربانی‌ها
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام زمان،
مهربانی،
رحمت،
شیعیان، دعا کردن،
هدیه،
سلام.
پرسش: منظور از اینکه امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، امام مهربانی است، چیست؟
پاسخ اجمالی: امام، مظهر
اسمای حسنای الهی و تجلی رحمت واسع حق است. امام به دلیل شدت رافت و محبتی که نسبت به پیروانش دارد، بیشترین اتصال و
ارتباط را با شیعیان خود دارد. محبّت امام، محبتی است خالص و بی‌منّت و بی‌نهایت و محبتی است که نه به زبان، که در دل و اعماق جان او نهفته است و به همین دلیل، با همه‌ی وجود و با جسم و جان با شیعیانش پیوند دارد و در غم و
رنج آنها شریک است. امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)،
مربی بزرگ و
معلم دلسوز برای انسان‌هاست و در همه اوقات و لحظات صلاح حال ایشان را رعایت می‌کند و در عین بی‌نیازی از ایشان، بیشترین
لطف و
عنایت را نثارشان می‌سازد. نمونه هایی از مهرورزی امام نسبت به انسان‌ها و به ویژه شیعیان عبارتند از:
هم‌دردی و غم‌خواری با شیعیان در مواقع گرفتاری‌ها و بیماری و رنج‌ها، دعا کردن امام برای شیعیان به تناسب اعمالشان، به نام صدا زدن شیعیان توسط امام که یکی از جلوه‌های محبت ایشان است، سلام دادن امام زمان به پیروانش، هدیه دادن امام.
امام، مظهر اسمای حسنای الهی و تجلی رحمت واسع حق است: «السلام علیک ایها الرحمة الواسعة» کسی که تربیت شده‌ی خدای
رحمان باشد، مظهر رحمت بیکران الهی است. در وسعت سینه‌ی او که دریاها هم به چشم نمی‌آید، کران، تا به کران عشق به همه‌ی انسان‌ها موج می‌زند. امام، پدری مهربان، همدمی شفیق و همراهی
خیرخواه است. یکی از زوایای ناشناخته‌ی امام عصر (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، مهر و محبّت آن بزرگوار به انسان‌ها و به ویژه شیعیان است. متاسفانه از گذشته‌ی دور چنین بوده است که امام را تنها با
شمشیر و خونریزی و
قهر و
انتقام معرفی کرده و چهره‌ای خشن از آن حضرت نشان داده‌اند؛ حال آنکه آن حضرت مظهر رحمت بیکران الهی و پدر مهربان امّت و همدمی دلسوز و همراهی خیرخواه است. در اینجا چند روایت درباره امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) ذکر می‌کنیم.
در
حدیث قدسی در پایان ذکر امام
معصوم آمده است: «
وَ اٌکملُ ذَلِکَ بِابنِهِ (م ح م د) رَحمَةً لِلعَالَمِین؛
و تکمیل می‌کنم (سلسله امامان) را به فرزندش (م ح م د) به عنوان رحمتی برای همه
جهانیان.»
و در سخنی از امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) آمده است: «
انَّ رَحمَةَ رَبَّکُم وَسِعَت کُلَّ شَیءٍ وَ انَا تِلکَ الرَّحمَة؛
همانا رحمت
پروردگارتان همه چیز را فرا گرفته و من آن رحمت بیکران الهی هستم.»
و در بیان معصومان (علیهم‌السّلام) چنین توصیف شده است: «و اشفَقَ عَلَیهِم مَن ابَائِهِم وَ اُمَّهاتِهِم؛
(
امام) دلسوزتر است بر مردم از پدران و مادرانشان.»
«اُوسَعُکُم کَهفاً وَ اَکثَرُکُم عِلما وَ اٌوصَلُکُم رَحِما؛
(حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)) از همه‌ی شما، مردم را بیشتر پناه می‌دهد و از همه‌ی شما علمش افزون‌تر و رحمت و لطفش از همه فراگیرتر است.»
آری، امام تجّلی رحمت خدا است که در وسعت سینه‌ی او، کران تا کران
عشق به انسان‌ها موج می‌زند و اگر قهر دارد بر گروهی اندک است که نه انسان، بلکه گرگ‌هایی انسان نمایند که زندگی بشریت را با درنده‌خوئی خود
زشت و سیاه کرده‌اند (و تجلّی این
قهر الهی، در زمان
ظهور آن مظهر
عدالت است؛ یعنی آن زمان که حقوق
مظلومان از
ظالمان در طول تاریخی گرفته خواهد شد. بنابراین مقصود از مهر و محبّت امام نه آن است که امام، قهر و
خشونت ندارد، بلکه او با دشمنان خدا و بشریّت با شدّت و قهر برخورد خواهد کرد) و روشن است که قهر با اینان، عین مِهر است با مردمان وگرنه او میر مهر است نه امیر قهر.
امام زمان مربی بزرگ و معلم دلسوز انسان و پدر مهربان مردم است و در همه اوقات و لحظات صلاح حال ایشان را رعایت می‌کند و در عین بی‌نیازی از ایشان، بیشترین لطف و عنایت را نثارشان می‌سازد؛ چنانکه خود فرمود: «
لَو لَا مَا عِندَنَا مِن مَحَبَّةِ صَلَاحِکُم وَ رَحمَتِکُم وَ الاِشفَاقِ عَلَیکُم لَکُنَّا عَن مُخَاطَبَتِکُم فِی شُغُل؛
اگر این گونه نبود که ما دوستدار
اصلاح کار شما هستیم و به شما نظر لطف و رحمت داریم از توجه و التفات به شما (به دلیل کارهای ناپسندتان)
احتراز می‌کردیم.»
بنابراین، امام زمان گرچه غایب است ولی ابر رحمتی است که پیوسته می‌بارد و
کویر تفتیده‌ی مردم را
حیات و
نشاط می‌بخشد و
محروم کسی است که از این کانون مهر، مهربانی‌ها را نچشد و محبت‌ها را حس نکند. «اللهم هَب لَنَا رَافَتَهُ وَ رَحمَتَهُ وَ دُعَاءَهُ وَ خَیرَه؛ خدایا مهربانی و رحمت و
دعا و نیکی امام را به ما کرامت فرما.»
در اینجا به گوشه‌ای از مهرورزی‌های امام زمان اشاره می‌کنیم:
از مهم‌ترین و برترین صفات
مومن، هم‌گرایی و هم‌دردی با
برادران دینی است. مومنان در
جامعه اسلامی چونان پیکر واحدی هستند که درد و غم هر یک سبب رنج دیگران و
آسایش و
شادی هرکدام باعث سرور دیگران خواهد بود؛ زیرا آنها به تصریح
قرآن برادرند. در روایات متعدّد
ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) احساس هم‌دردی و غم‌خواری خود را نسبت به شیعیان بیان کرده‌اند که این حسّ زیبا سبب
آرامش و تسلّای دل دوستان ایشان است و قوت قلبی است که آنها را در فراز و نشیب‌های زندگی دلگرمی داده و صبوری و مقاومت آنها را تقویت می‌کند.
امام رضا (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «
مَا مِن احَدٍ مِن شِیعَتِنَا یَمرَضُ اِلَّا مَرِضنَا لِمَرضِةٍ وَ لَا اغتَمَّ اَلَّا اغتَمَمنَا لِغَمِّمهِ وَ لَا یَفرَحُ اِلَّا فَرِحنَا لِفَرَحِه؛
هیچ یک از شیعیان، مریض نمی‌شود مگر اینکه ما نیز در
بیماری او بیمار می‌شویم و اندوهگین نمی‌شود مگر اینکه ما نیز در غم ایشان محزون می‌شویم و شادمان نمی‌گردد مگر اینکه ما نیز به خاطر شادی او شادمانیم.»
یکی از شیعیان
امام صادق (علیه‌السّلام) گوید: بر آن حضرت وارد شدم و عرض کردم: «از
عمرو بن اسحاق» حدیثی به من رسیده است. فرمود: آن را عرضه کن. گفتم: وی بر
امیرالمومنین علی (علیه‌السّلام) داخل شد، پس از آن حضرت آثار زردی بر صورتی دید و فرمود: این زردی چیست؟
پس بیماری خود را توضیح داد. آن حضرت به او فرمود: ما خوشحال می‌شویم به خوشحالی شما و اندوهگین می‌شویم به اندوه شما و بیمار می‌شویم به بیماری شما... امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: عمرو راست گفته است.
بنابراین، امام به دلیل شدت رافت و محبتی که نسبت به پیروانش دارد، بیشترین اتصال و ارتباط را با شیعیان خود دارد و به دلیل همین محبت و دوستی فزاینده است که در غم و رنج آنها شریک است مانند مادری که به دلیل شدت دوستی و ارتباط با فرزندش به هنگام بیماری او، بیمار می‌شود؛ چنان که با بهبودی و شادی او نشاط پیدا می‌کند زیرا که فرزند، همچون جان شیرین برایش عزیز و دوست داشتنی است.
امام صادق (علیه‌السّلام) فرمود: «
وَ اللَّهِ اِنَّی ارحَمُ بِکُم مِن انفُسِکُم؛
به خدا
سوگند من نسبت به شما از خود شما مهربانترم.»
نتیجه اینکه جنس محبّت امام با سایر محبت‌ها متفاوت است. محبتی است خالص و بی منّت و بی نهایت و محبتی است که نه به زبان که در دل و اعماق جان او نهفته است و به همین دلیل با همه‌ی وجود و با جسم و جان با شیعیانش پیوند دارد.
یکی از نمونه‌های روشن این محبّت الهی در وجود امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) اینگونه در بیان حضرت توصیف شده است: «اِنَّهُ اٌنهی اِلیَّ ارتِیَابُ جَمَاعَةِ مِنکُم فِی الدَّینِ وَ مَا دَخَلَهُم مِنَ الشَّکِّ وَ الحَیرَة فِی وُلَاةِ اٌمرَهِم فَغَمَّنَا ذَلِکُ لِّا لَنَا وَ سَاونَا فِیکُم لَا فَینَا لِاَنَّ اللَّهَ مَعَنَا فَلَا فَاقَةَ بِنَا اِلَی غَیرِه؛
به من رسیده است که گروهی از شما در
دین به
تردید افتاده و در دل آنها نسبت به اولیای امرشان شک و حیرت راه پیدا کرده است و این امر مایه‌ی
اندوه ما شد، البته به خاطر خود شما نه برای خودمان و باعث ناراحتی ما نسبت به شما و نه درباره‌ی خودمان گردید؛ زیرا که خداوند با ماست و با بودن او نیازی به دیگری نداریم.»
دعا کردن یکی از اسباب خیر و نیکی مؤمنان نسبت به یکدیگر دعا کردن است که گره‌گشای بسیاری از
مشکلات و برون رفت از بن‌بست‌های فراوان است؛ و نیز بدون تردید دعا از بهترین وسائل
قرب الهی و رسیدن به خواسته‌های دنیوی و اخروی است و البته هرچه دعا کننده از
ایمان و
اخلاص بیشتر برخوردار باشد دعای او به
اجابت نزدیک‌تر خواهد بود. تصور کنید که یک
عالم ربّانی و مردی سر تا پا خدائی به شما بگوید که شب گذشته در
راز و نیازم حالت خوشی دست داد و شما را به ویژه دعا کردم، چه حالتی در شما پیدا می‌شود و چه نشاطی پیدا می‌کنید و چقدر این
احسان او را بزرگ می‌شمارید. راستی اگر
شیعه‌ی منتظری بداند و بفهمد که نه یک بار، بلکه همیشه مشمول دعای خیر امام زمان خویش است چه احساسی پیدا می‌کند؟!
در
روایت است یکی از
یاران امام رضا (علیه‌السّلام) به آن حضرت عرض کرد: برای من و خانواده‌ام دعا کنید. امام فرمود: آیا چنین نمی‌کنم؟!
یعنی شیعیان هر امامی مشمول دعاهای امام زمان خویشند و این به دلیل نهایت لطف و محبتی است که امام
امت نسبت به پیروان خود دارد و نیز به دلیل
قدردانی امام از احساس و نیکی شیعیان نسبت به امام امت یعنی در پاسخ دعاهایی که شیعیان برای
فرج و سلامتی امام می‌کنند، امام نیز پیوسته برای
حوائج دنیوی و اخروی ایشان دعا می‌کند و البته دعای او کلید هر خیر و خوبی است.
و این نکته نیز گفتنی است که امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) هم به صورت گروهی شیعیان را دعا می‌کند و هم به صورت فردی و به طور خاصّ.
سید بن طاووس می‌گوید: در
سامرا بودم، شبی هنگام
سحر شنیدم که مولایم
مهدی (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) این گونه دعا می‌خواند:
«اِلَهّی بِحَقِّ مَن نَاجَاکَ وَ بِحَقِّ مَن دَعَاکَ فِی البَرِّ وَ البَحرِ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحُمَّدِ وَ تَفَصَّل عَلَی فُقَرَاءِ المُومِنِینَ وَ المُومِنَاتِ بِالغِنی (بِالغَنَاءِ) وَ الثَّروَةِ وَ عَلَی مَرضَی المُومِنِین وَ المُومِنَاتُ بالشِّفَاءِ وَ الصِّحَّةِ وَ عَلَی احیَاءِ المُومِنِینَ وَ المُومِنَاتِ بِاللُّطفِ وَ الکَرَمِ (الکَرَامِةِ) وَ عَلَی اموَاتِ المُومِنِینِ وَ المُومِنَاتِ بِالمَغفِرَةِ وَ الرَّحمَةِ وَ عَلَی غُرَبَاءِ المُومِنِینَ وَ المُومِنَاتِ بِالرَّدِّ اِلَی اوطَانِهِم سَالِمِینَ غانِمِین بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اجمَعِینَ؛
خدایا به حق آنکه با او مناجات کرد و به حق آنکه در خشکی و دریا تو را خواند، بر فقرای مومنین به غنا و
ثروت و بر بیمارانشان به شفا و سلامتی و بر زندگانشان به لطف و کرم و بر امواتشان به بخشش و رحمت و بر مسافران و غریبانشان به بازگشت به وطن‌هایشان همراه با سلامتی،
تفضّل فرما.»
و در روایات آمده که امامان (علیهم‌السّلام) و در این زمان وجود امام عصر (علیه‌السّلام) اعمال شیعیان را می‌بینند و از آنها آگاهی دارند و به تناسب کارها و کارنامه‌های ایشان هر یک از آنها را دعا می‌کنند.
شیخ طوسی (رحمة‌الله) و دیگران روایت کرده‌اند که علی بن بابویه (رحمة‌الله) – از محدثان و علمای بزرگ شیعه –
عریضه‌ای به خدمت حضرت صاحب الامر (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نوشت و به
حسین بن روح نوبختی –
نائب خاص امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)– داد و از آن حضرت خواست که دعا کنند تا خداوندی فرزندی به او
عطا فرماید. پس از آن از سوی امام (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)
توقیعی به این مضمون رسید: «برای تو دعا کردیم و خداوند تو را به زودی دو فرزند نیکو
کرامت فرماید.»
پس برای علی بن بابویه دو فرزند متولد شد؛ یکی «محمد» که معروف به
شیخ صدوق است و کتاب‌های بسیار دارد که از جمله‌ی آنها کتاب شریف «
من لا یحضره الفقیه» است و فرزند دیگرش، «حسین» بود که از نسل او عالمان و محدثان بسیاری به وجود آمدند.
شیخ صدوق (رحمة‌الله) مکّرر با
افتخار می‌گفت: «اُنَا وُلِدتُ بِدَعوَةِ صَاحِبِ الاٌمر؛
من به دعای حضرت مهدی (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) متولّد شده‌ام.»
نام هر کسی، شخصی ترین، عاطفی‌ترین و مورد علاقه‌ترین نشانه اوست و تجربه کرده‌ایم که وقتی ما را به نام می‌خوانند احساس زیبایی داریم به ویژه اگر بر زبان شخص ارجمندی جاری شود و البته اگر آن بزرگ، محبوب و محبوب‌ترین باشد، این احساس خوشایند بسیار بیشتر و والاتر است و اگر به زبان خطاب باشد لذّتی از آن برتر نخواهد بود!
خداوند در قرآن از
حضرت ابراهیم (علیه‌السّلام) یاد می‌کند: «
اِنَّ اِبرَاهیمَ لَحَلِیمٌ اوَّهٌ مُنِیبٌ؛ به راستی که ابراهیم (علیه‌السّلام)
بردبار و صاحب آه و ناله و اهل
توبه بود.»
و در خطابی شورانگیز او را مخاطب می‌کند: «
وَ نَادَیْنَاهُ اَنْ یَا اِبْرَاهِیمُ؛ و او را صدا زدیم که ای ابراهیم.»
و یکی از جلوه‌های محبت امام زمان آن است که دوستان خود را به نام یاد می‌کند و یا آنها را مخاطب قرار می‌دهد.
محدث نوی از مرحوم
ملازین العابدین سلماسی نقل کرده است که گفت: (در مجلسی خصوصی همراه با مرحوم
میرزا ابوالقاسم قمی) در محضر
علامه سید مهدی بحرالعلوم (رحمة‌الله) بودم که محقق از بحرالعلوم چنین درخواست کرد: چیزی به ما تصدیق نمایید؛ از آن
نعمت‌های غیرمتناهیه که به دست آورید!
سید بحرالعلوم بدون تامل فرمود: من شب گذشته یا دو شب قبل (و تردید از
راوی است) در
مسجد کوفه رفته بودم برای ادای [[نافله‌ی شب]... و چون از مسجد بیرون آمدم در دلم شوقی افتاد برای رفتن به
مسجد سهله...؛ داخل مسجد شدم دیدم که خالی است از زوّار جز شخصی جلیل که مشغول
مناجات با
قاضی الحاجات است به کلماتی که
قلب را منقلب و چشم را گریان می‌کند، حالتم متغیر و اشکم جاری شد... پس ایستادم و گوش فرا دادم و از آنها
لذت می‌بردم تا آنکه از مناجات فارغ شد، پس ملتفت شد به من و به
زبان فارسی فرمود: «مهدی بیا»! چند گامی پیش رفتم و ایستادم. امر فرمود که پیش روم. اندکی رفتم و توقف نمودم. باز امر فرمود به پیش رفتن و فرمود: «
ادب در امتثال است.» پیش رفتم تا به آنجا که دست آن جناب به من و دست من به آن جناب می‌رسید و تکلم فرمود به کلمه‌ای!
سلام،
تحیت و
برکت و
رحمت و سلامتی است. سلام نشانه محبت و صفا و اخلاص و یکرنگی است. رمز
عاشق و
معشوق و
مرید و
مراد است و مهم‌تر اینکه سلام خدا و محبت خدا بر هر کس، مهر تاییدی است بر کارنامه‌ی او.
به راستی وقتی خدای عالم که خود «سلام» است به بنده‌ای سلام کند چه لذّتی دارد؟! قرآن می‌فرماید: «سلامٌ علی ابراهیم»
در روایتی آمده است: آنگاه که
فرشتگان الهی، نزد ابراهیم (علیه‌السّلام) آمدند و
بشارت تولد فرزند برای او آوردند و بر او سلام کردند، لذتی که ابراهیم (علیه‌السّلام) از سلام این فرشتگان برد، با تمام دنیا برابری نداشت.
امام مهدی (علیه‌السّلام) نیز دوستانش را اینگونه مورد لطف قرار می‌دهد.
آقای
ری‌شهری می‌گوید: شنیده بودم که
آیت‌الله بهاء الدینی به
زیارت امام عصر (علیه‌السّلام) نائل شده‌اند به همراه
آیت‌الله مشکینی (رحمة‌الله) به
عیادت ایشان رفتیم تا این موضوع را هم از ایشان بپرسیم. پس از سلام و احوالپرسی پیش از اینکه درباره‌ی تشرف ایشان سوالی بکنیم، فرمودند: چند شب قبل آقا امام زمان (علیه‌السّلام) از همین در – اشاره کرد به سمت چپ اتاقی که نشسته بودیم – آمدند و سلام پُرمحتوایی کردند؛ سلامی که با این محتوا تاکنون نشنیده بودم و از آن در – اشاره به در دیگر اتاق – رفتند و من دیگر چیزی نفهمیدم. سپس مرحوم آیت‌الله بهاء الدینی فرمودند: من ۶۰ سال است در
انتظار این معنی بودم.
هدیه، نشانه
محبت و یاد و توجه است و هرچه هدیه دهنده بزرگتر باشد ارزش هدیه بالاتر و احساس گیرنده‌ی هدیه زیباتر خواهد بود. در زندگی معصومین (علیهم‌السّلام) موارد فراوانی است که به دوستان خود هدایائی داده‌اند و در این میان هدایای امام زمان (علیه‌السّلام) که در
عصر غیبت به
شیعیان می‌رسد رنگ و بوی دیگری دارد.
مرحوم
ملا محمدتقی مجلسی می‌گوید: در اوایل
بلوغ در پی کسب
رضایت الهی بودم و همیشه ناآرام بودم تا آنکه بین
خواب و
بیداری حضرت صاحب الزمان (علیه‌السّلام) را دیدم که در
مسجد جامع اصفهان تشریف دارند. به آن حضرت سلام کردم و دست مبارکشان را بوسیدم و مشکلاتی که داشتم از ایشان پرسیدم... آنگاه عرض کردم: مولای من برای من امکان ندارد که همیشه به حضورتان مشرف شوم تقاضا دارم کتابی که همیشه به آن عمل کنم عطا بفرمایید. فرمود: «کتابی به تو عطا کردم و آن را به مولا محمد تاج داده‌ام. برو و آن را از او بگیر...»
مرحوم مجلسی در ادامه می‌گوید آن کتاب
صحیفه سجادیّه بود.
یکی از القاب ویژه‌ی امام مهدی علیه السّلام، «
غوث» به معنی "فریادرس" است: «السَّلامُ عَلَیکَ ایُّهَا العَلَمُ المَنصُوبُ... وَ الغَوثُ وَ الرَّحمَةُ الوَاسِعَة. سلام بر تو ای پرچم افراشته... و فریادرس و رحمت بیکران.»
آری، او
پناه بی‌پناهان و
امید ناامیدان و فریادرس بیچارگان و
درماندگان است؛ چنان که در خبر
ابوالوفای شیرازی است که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در عالم خواب به او فرمود: «چون درمانده و
گرفتار شدی، پس به حضرت حجت
استغاثه کن که او تو را در می‌یابد و حجت برای کسی که از او استغاثه کند پناه و فریادرس است.»
آن عزیز غایب از نظر به «
مُفرّج الکرب» و «
مُزیل الهّم» و «
کاشف البلوی» و «کهف» و «عضد» معرفی شده است؛ یعنی که او گشاینده رنج‌ها و زداینده غم ها و برطرف کننده بلاها و پناه و پشتیبان (هر پناهنده و کمک‌خواه) است.
چه بسیارند بیمارانی که به عنایت او برای همیشه از رنج بیماری‌ها رها شده‌اند و راه گم کردگانی که به
هدایت او به مقصد و مقصودشان رسیده‌اند و درماندگانی که به مدد او از بن بست‌ها نجات یافته‌اند، ولی هیچ‌گاه او را نشناخته‌اند و یا پس از جدائی، او را شناخته‌اند. در عصر ما نیز کم نبوده‌اند پاکانی که به آن یار مهربان
توسّل جسته و پاسخ گرفته‌اند.
سایت پرسمان، برگرفته از مقاله "منظور از اینکه امام زمان( عج)، امام مهربانی است.منظور چیست؟ "، تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۲/۲۴.
