البته علایم و نشانههای مؤمنین در قرآن منحصر در این علایم مذکور نیست، بلکه باید گفت مؤمنین واقعی کسانی هستند که نسبت به تمام فرامین و دستورات خداوند و پیامبر (صلی الله علیه و آله) مطیع و تسلیم محض باشند.
هرچند مؤمنین به لحاظ اصل تصدیق و اطاعت یکسان هستند ولی از آنجایی که افراد از نظر برخورداری از مراتب علم و جدیت و تلاش عملی متفاوت هستند در نتیجه مراتب ایمان در آنها مساوی نیست و از نظر درجات ایمان متفاوت میباشند.
یکی از ارکان ایمان قبول ولایت اهل بیت (علیهم السلام) است و آنچه از آیات قرآن و کلمات پیامبر (صلی الله علیه و آله) و اهل بیت ایشان فهمیده میشود پیروی از اهل بیت (علیهم السلام) از مسایلی است که نقش اساسی در تحقق مفهوم ایمان دارد و اگر کسی بر اساس مکتب اهل بیت (علیهم السلام) زندگی خود را تنظیم نکند، ارکان ایمان او کامل نیست. برای نمونه چند آیه و روایت را در اینجا میآوریم:
آیه تبلیغ که میفرماید: «ای رسول ابلاغ نما آنچه را که پروردگارت بر تو نازل کرد، و اگر ابلاغ نکنی، رسالتت را ابلاغ ننمودهای و خدوند تو را از مردم محافظت مینماید».
پس اگر کسی ولایت حضرت علی (علیه السلام) را قبول نکند یکی از اساسیترین فرامین خداوند را قبول نکرده است. در این آیه ولایت حضرت علی (علیه السلام) در کنار ولایت خداوند و ولایت پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) قرار گرفته است و این را میدانیم که قبول ولایت خداوند و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از ارکان اصلی ایمان است، پس ولایت حضرت علی نیز از ارکان اصلی ایمان است.
شیعه و سنی به صورت متواتر از پیامبر (صلی الله علیه و آله) نقل نمودند که آن حضرت فرمودند: «من در میان شما دو چیز گران بها میگذارم که اگر به آن دو چنگ زنید هرگز گمراه نخواهید شد، یکی کتا ب خدا (قرآن)و دیگری عترتم.
» طبق این روایت تمام مقامات و منازلی که پیامبر دارد به جز نبوت، حضرت علی(علیه السلام) هم داراست پس همانطوری که تبعیت و پیروی از پیامبر در اصل ایمان دخالت دارد پیروی و تبعیت از حضرت علی (علیه السلام) نیز از ارکان اصلی ایمان محسوب میشود.
امام باقر (علیه السلام) در این باره میفرمایند: اسلام بر پنج پایه استوار است: نماز، زکات، روزه، حج و ولایت و به هیچ چیز به اندازه ولایت دعوت نشده است».
۱. روایاتی که شیعه و سنی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل کردند که آن حضرت فرمود: «گروه رستگار از مسلمانان، شیعیان(پیروان اهل بیت علیهم السلام) هستند».
البته پر واضح و روشن است که در بررسی مکاتب و گروهها، اولا؛ باید ایدئولوژی و تئوریها و عقاید و افکار آنها که در منابع معتبر و مورد تأیید آنان است، بررسی شده و آنگاه داوری و حکم به صحت یا بطلان آن گروه و مکتب شود، ثانیا؛ پای بندی و یا عدم پای بندی افراد مدعی و طرفدار این گروه ربطی به صحت یا بطلان آن مکتب ندارد. پس منظور از شیعه کسانی هستند که از نظر علم و اعتقاد و ایمان و عمل به تمام حقایق و معارف شیعه آشنا و پای بند باشند نه هر کسی که ادعا میکند و از نظر نامگذاری و شناسنامهای شیعه باشد. چنانکه ائمه (علیهم السلام) هم به این نکته توجه دادند.
دایره مفهوم اسلام گستردهتر از ایمان است، یعنی واژه مؤمن اصطلاح خاصی است که در روایات شرایط ویژه آن بیان شده است پس اگر فردی واجد شرایط ویژهی مؤمن اصطلاحی نبود به این معنا نیست که مسلمان نباشد. امام باقر علیه السلام میفرماید: ایمان آن چیزی است که در قلب جای میگیرید و وصل و منتهی به خداوند میشود و عمل نیز به واسطه اطاعت و تسلیماوامر خداوند آن را تصدیق میکند؛ و اسلام آن چیزی است که بواسطه گفتار و کردار اظهار میشود، و همان چیزی است که که عامه مردم و همه فرقهها بر آنند که بواسطه آن جانها حفظ، ارث و میراث تقسیم، ازدواججایز میگردد، و بر نماز، زکات، حج و روزه اجتماع مینمایند و بدین وسیله از کفر خارج میشوند به ایمان نسبت داده میشوند.
اهل بیت مورد احترام تمام فرق مسلمان هستند و مسلمانان از فرقهها مختلف از زمان صدر اسلام تاکنون به گونههای مختلف علاقه و اردات خود را نسبت به اهل بیت علیهم السلام ابراز نموده اند و عدهای از علمای بزرگ اهل سنت در فضائل ائمه کتابهای مستقل تالیف نموده اند.
همان گونه که بسیاری از شیعیان از روات و ناقلین احادیث کتابهای اهل سنت محسوب میشوند که مرحوم سید عبدالحسین شرف الدین در کتاب المراجعات اسامی صد نفر آنها را بیان کردند. در هر حال وحدت و اتحاد مسلمین مهمترین ابراز پیشرفت دین مبین اسلام و بزرگترین وسیله دفاع در برابر دشمنان اسلام میباشد که باید در همه حال مقدم بر تمام مسائل فرعی باشد.