• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

متن خطبه غدیر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: پیامبر اکرم ، خطبه ، غیر خم ، حضرت علی
پرسش: در صورت امکان متن کامل خطبه پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه در روز غدیر خم را بیان کنید؟
پاسخ: متن کامل خطبه پیامبر اکرم صلوات‌الله‌علیه در غدیر خم به شرح ذیل می‌باشد؛



حمد و سپاس خدایی را که در یگانگی خود بلند مرتبه و در تنهایی و فرد بودن خود، نزدیک است. در قدرت و سلطه خود، باجلالت و در ارکان خود، عظیم است. علم او به همه چیز احاطه دارد در حالی که در جای خود است و همه مخلوقات را با قدرت و برهان خود، تحت سیطره دارد. همیشه مورد سپاس بوده و همچنان مورد ستایش خواهد بود. صاحب عظمتی دائمی است. ابتدا کننده و بازگرداننده، اوست و هر کاری به سوی او بازمی‌گردد.
به وجود آورنده بالا برده شده‌ها (آسمان‌ها و افلاک) و پهن کننده گسترده‌ها (زمین)، یگانه حکمران زمین‌ها و آسمان‌ها، پاک و منزه و تسبیح شده است. پروردگار ملائکه و روح ، تفضّل کننده بر همه آن‌چه خلق کرده و لطف کننده بر هر آن‌چه به وجود آورده است. هر چشمی زیر نظر اوست ولی چشم‌ها او را نمی‌بینند.
کَرم کننده و بردبار و تحمّل کننده است. رحمت او همه چیز را فرا گرفته و با نعمت خود بر همه آن‌ها منّت گذارده است. در انتقام گرفتن خود عجله نمی‌کند و به آن‌چه از عذابش که مستحقّ آنند مبادرت نمی‌ورزد.
باطن‌ها و اسرار و رازها را می‌فهمد و ضمایر را می‌داند و پنهان‌ها بر او مخفی نمی‌ماند و مخفی‌ها بر او مشتبه نمی‌شود. احاطه او بر هر چیزی و غلبه بر همه چیز و قوّت در هر چیزی و قدرت بر هر چیزی دارد و مانند او شیئی نیست. اوست به وجود آورنده شیء (چیز)، هنگامی که چیزی نبود. دائم و زنده است و به قسط و عدل قائم است. نیست خدایی جز او که با عزّت و حکیم است.
بالاتر از آن است که چشم‌ها او را درک کنند ولی او چشم‌ها را درک می‌کند و او لطف کننده و آگاه است. هیچ کس نمی‌تواند با دیدن، به صفت او راه یابد و هیچ کس به چگونگی او از سرّ و آشکار، دست نمی‌یابد مگر به آن‌چه خداوند عزوجل راهنمایی کرده است.
گواهی می‌دهم برای او، که اوست خدایی که قُدس و پاکی و منزّه بودن او، روزگار را پر کرده است. او که نورش ابدیّت را فرا گرفته است. او که دستورش را بدون مشورتِ مشورت کننده‌ای اجرا می‌کند و در تقدیرش شریک ندارد و در تدبیرش کمک نمی‌شود. آن‌چه ایجاد کرده، بدون نمونه و مثالی تصویر نموده و آن‌چه خلق کرده، بدون کمک از کسی و بدون زحمت و بدون احتیاج به فکر و حیله، خلق کرده است. آن‌ها را ایجاد کرد، پس به وجود آمدند و خلق کرد، پس ظاهر شدند. پس اوست خدایی که جز او خدایی نیست، صنعت او محکم و کار او زیبا است، عادلی که ظلم نمی‌کند و کَرم کننده‌ای که کارها به سوی او بازمی‌گردد.
شهادت می‌دهم که اوست خدایی که همه چیز در مقابل عظمت او تواضع کرده و همه چیز در مقابل عزّت او ذلیل شده و همه چیز در برابر قدرت او سر تسلیم فرود آورده و همه چیز در برابر هیبت او خاضع شده‌اند.
پادشاهِ پادشاهان و گرداننده افلاک و مسخّر کننده آفتاب و ماه، که همه با زمانِ تعیین شده در حرکت هستند. شب را بر روی روز و روز را بر روی شب می‌گرداند که به سرعت در پی آن می‌رود. در هم شکننده هر زورگوی با عناد و هلاک کننده هر شیطان سرِ پیچ و متمرّد است.
برای او ضدّی و همراه او معارضی نبوده است. یکتا و بی‌نیاز است. زاییده نشده و نمی‌زاید و برای او هیچ همتایی نیست. خدای یگانه و پروردگار با عظمت، می‌خواهد پس به انجام می‌رساند؛ و اراده می‌کند پس مقدّر می‌نماید؛ و می‌داند پس به شماره می‌آورد. می‌میراند و زنده می‌کند، فقیر می‌کند و غنی می‌نماید، می‌خنداند و می‌گریاند، نزدیک می‌کند و دور می‌نماید، منع می‌کند و عطا می‌نماید. پادشاهی از آن او و حمد و سپاس برای اوست. خیر بدست اوست و او بر هر چیزی قادر است.
شب را در روز و روز را در شب فرو می‌برد. نیست خدایی جز او که با عزّت و آمرزنده است. اجابت کننده دعا ، بسیار عطا کننده، شمارنده نَفَس‌ها و پروردگار جنّ و بشر ، که هیچ امری بر او مشکل نمی‌شود و فریاد دادخواهان، او را منضجر نمی‌کند و اصرار اصرار کنندگانش او را خسته نمی‌کند. نگهدارنده صالحان و موفّق کننده رستگاران و صاحب اختیار مؤمنان و پروردگار عالمیان. خدایی که از هر آن‌چه خلق کرده مستحق است که او را در هر حالی شکر و سپاس گویند.
او را سپاسِ بسیار می‌گویم و دائماً شکر می‌نمایم، چه در آسایش و چه در گرفتاری، چه در حال شدّت و چه در حال آرامش و به او و ملائکه‌اش و کتاب‌هایش و پیامبرانش ایمان می‌آورم. دستور او را گوش می‌دهم و اطاعت می‌نمایم و به آن‌چه او را راضی می‌کند مبادرت می‌ورزم و در مقابل مقدّرات او، به عنوان رغبت در اطاعت او و ترس از عقوبت او تسلیم می‌شوم؛ چرا که اوست خدایی که نمی‌توان از مکر او در امان بود و از ظلم او هم ترس نداریم (یعنی ظلم نمی‌کند).


اقرار می‌کنم برای خداوند بر نفس خود به عنوان بندگی او و شهادت می‌دهم برای او به پروردگاری و آن‌چه به من وحی نموده، ادا می‌نمایم از ترس آن‌که مبادا اگر انجام ندهم عذابی از او بر من فرود آید که هیچ کس نتواند آن را دفع کند هر چند که حیله عظیمی به کار بندد و دوستی او خالص باشد نیست خدایی جز او زیرا خداوند به من اعلام فرموده که اگر آن‌چه در حقّ علی بر من نازل نموده ابلاغ نکنم رسالت او را نرسانده‌ام و برای من حفظ از شرّ مردم را ضمانت نموده و خدا کفایت کننده و کریم است.
خداوند به من چنین وحی کرده است: "بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، یا اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ فی علی یعنی فی الخلافة لعلیّ بن ابی طالب وَ إ نْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ؛ ای پیامبر ابلاغ کن آن‌چه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده درباره علیّ، یعنی خلافت علی بن ابی طالب و اگر انجام ندهی، رسالت او را نرسانده‌ای و خداوند تو را از مردم حفظ می‌کند."
ای مردم، من در رساندن آن‌چه خداوند بر من نازل کرده کوتاهی نکرده‌ام و من سبب نزول این آیه را برای شما بیان می‌کنم: جبرئیل سه مرتبه بر من نازل شد و از طرف خداوندِ سلام پروردگارم که او سلام است را به من رسانده و مرا مأمور کرد که در این محلّ اجتماع، به پا خیزم و بر هر سفید و سیاهی اعلام کنم که «علیّ بن ابی طالب، برادرِ من و وصیّ من و جانشین من بر امّتم و امام بعد از من است. نسبت او به من همانند نسبت هارون به موسی است، جز این‌که پیامبری بعد از من نیست و او صاحب اختیار شما بعد از خدا و رسولش است» و خداوند در این مورد، آیه‌ای از کتابش بر من نازل کرده است: "اِنَّما وَلِیُّکُمُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ وَالَّذینَ آمَنُوا الَّذینَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ راکِعُونَ؛ صاحب اختیار شما خدا و رسولش هستند و کسانی که ایمان آورده و نماز را به پا می‌دارند و در حال رکوع زکات می دهند" و علیّ بن ابی طالب است که نماز را به پا داشته و در حال رکوع، زکات داده و در همه حال، خداوند عزوجل را قصد می‌کند.
ای مردم، من از جبرئیل درخواست کردم که از خدا بخواهد تا مرا از ابلاغ این مهم، معاف بدارد، زیرا از کمی متّقین و زیادی منافقین و افساد ملامت کنندگان و حیله‌های مسخره کنندگانِ اسلام، اطلاع دارم، کسانی که خداوند در کتابش آنان را چنین توصیف کرده است که با زبانشان می‌گویند آن‌چه در قلب‌هایشان نیست و این کار را سهل می‌شمارند در حالی‌که نزد خداوند، عظیم است و همچنین به خاطر این‌که منافقین بارها مرا اذیّت کرده‌اند تا آن‌جا که مرا «اُذُن» (گوش دهنده هر حرفی) نامیدند و گمان کردند که من چنین هستم به خاطر ملازمت بسیار او (علی) با من و توجّه من به او و تمایل او و قبولش از من؛ تا آن‌که خداوند عزّوجلّ دراین باره چنین نازل کرد: "وَ مِنْهُمُ الَّذینَ یُؤْذُونَ النَّبِیَّ وَ یَقُولُونَ هُوَ اُذُنٌ قُلْ اُذُن علی الذین یزعمون أنّه اُذن خَیْر لَکُمْ، یُؤْمِنُ بِاللّهِ وَ یُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنینَ...؛ و از آنان کسانی هستند که پیامبر را اذیّت می‌کنند و می‌گویند او "اُذُن" (گوش دهنده بر هر حرفی) است، بگو: گوش است بر ضدّ کسانی که گمان می‌کنند او "اُذُن" است و برای شما خیر است، به خدا ایمان می‌آورد و در مقابل مؤمنین اظهار تواضع و احترام می‌نماید.)
و اگر من بخواهم گویندگان این نسبت(اُذُن)، را نام ببرم می‌توانم و اگر بخواهم به شخص آن‌ها اشاره کنم می‌نمایم و اگر بخواهم با علائم، آن‌ها را معرّفی کنم می‌توانم. ولی به خدا قسم من در کار آنان با بزرگواری رفتار کرده‌ام. بعد از همه این‌ها، خداوند از من راضی نمی‌شود مگر آن‌چه در حق علیّ بر من نازل کرده ابلاغ نمایم. (سپس حضرت این آیه را تلاوت فرمودند:) "یا اَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ فی حقّ علیّ و إ نْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَاللّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النّاسِ" (ای پیامبر برسان آن‌چه در حق علی از پروردگارت بر تو نازل شده و اگر انجام ندهی رسالت او را نرسانده‌ای، و خداوند تو را از مردم حفظ می‌کند.)


ای مردم، این مطلب را درباره او بدانید و بفهمید و بدانید که خداوند او را برای شما صاحب اختیار و امامی قرار داده که اطاعتش را واجب نموده است بر مهاجرین و انصار و بر تابعین آنان به نیکی؛ و بر روستایی و شهری؛ و بر عجمی و عربی؛ و بر آزاد و بنده؛ و بر بزرگ و کوچک؛ و بر سفید و سیاه. بر هر یکتاپرستی حکم او اجرا شونده و کلام او مورد عمل و امر او نافذ است. هر کس با او مخالفت کند ملعون است و هر کس تابع او باشد و او را تصدیق نماید مورد رحمت الهی است. خداوند او را و هر کس را که از او بشنود و او را اطاعت کند آمرزیده است.
ای مردم، این آخرین باری است که در چنین اجتماعی به پا می‌ایستم؛ پس بشنوید و اطاعت کنید و در مقابل امر خداوند پروردگارتان سر تسلیم فرود آورید، چرا که خداوند عزوجل صاحب اختیار شما و معبود شما است و بعد از خداوند، رسول و پیامبرش که شما را مخاطب قرار داده و بعد از من علی صاحب اختیار شما و امام شما به امر خداوند است و بعد از او، امامت در نسل من از فرزندان اوست تا روزی که خدا و رسولش را ملاقات خواهید کرد.
حلالی نیست مگر آن‌چه خدا و رسولش و آنان (امامان ) حلال کرده باشند و حرامی نیست مگر آن‌چه خدا و رسولش و آنان (امامان ) بر شما حرام کرده باشند. خداوند عزول حلال و حرام را به من شناسانده است و آن‌چه پروردگارم از کتابش و حلال و حرامش به من آموخته به او سپرده‌ام.
ای مردم، علی را (بر دیگران) فضیلت دهید. هیچ علمی نیست مگر آن‌که خداوند آن را در من جمع کرده است و هر علمی را که آموخته‌ام در امام المتقین جمع نموده‌ام و هیچ علمی نیست مگر آن‌که آن را به علی آموخته‌ام. اوست "امام مبین" که خداوند در سوره یس ذکر کرده است: (وَ کُلَّ شَیْیءٍ اَحْصَیْناهُ فی إِمامٍ مُبینٍ؛ و هر چیزی را در امام مبین جمع کردیم.)
ای مردم، از او (علی) به سوی دیگری گمراه نشوید، و از او روی برمگردانید و از ولایت او سرباز نزنید. اوست که به حق هدایت نموده و به آن عمل می‌کند و باطل را ابطال نموده و از آن نهی می‌نماید، و در راه خدا سرزنش ملامت کننده‌ای او را مانع نمی‌شود.
او(علی)اوّل کسی است که به خدا و رسولش ایمان آورد و هیچ کس در ایمانِ به من، بر او سبقت نگرفت. اوست که با جان خود در راه رسول خدا فداکاری کرد. اوست که با پیامبر خدا بود در حالی که هیچکس از مردان همراه او خدا را عبادت نمی‌کرد. اوّلین مردم در نماز گزاردن و اوّل کسی است که با من خدا را عبادت کرد. از طرف خداوند به او امر کردم تا در خوابگاه من بخوابد، او هم در حالی که جانش را فدای من کرده بود در جای من خوابید.
ای مردم، او را فضیلت دهید که خدا او را فضیلت داده است، و او را قبول کنید که خداوند او را منصوب نموده است. ای مردم، او از طرف خداوند امام است و هر کس ولایت او را انکار کند خداوند هرگز توبه‌اش را نمی‌پذیرد و او را نمی‌بخشد. حتمی است بر خداوند که با کسی که با او مخالفت نماید چنین کند و او را به عذابی شدید تا ابدیّت و تا آخر روزگار معذّب نماید. پس بپرهیزید از این‌که با او مخالفت کنید و گرفتار آتشی شوید که آتشگیره آن مردم و سنگ‌ها هستند و برای کافران آماده شده است.
ای مردم، به خدا قسم، پیامبران و رسولان پیشین به من بشارت داده‌اند و من به خدا قسم، خاتم پیامبران و مرسلین و حجّت بر همه مخلوقین از اهل آسمان‌ها و زمین‌ها هستم. هر کس در این مطالب شکّ کند، مانند کفر جاهلیت اوّل کافر شده است. و هر کس در چیزی از این گفتار من شکّ کند در همه آن‌چه بر من نازل شده شکّ کرده است و هر کس در یکی از امامان شک کند در همه آنان شکّ کرده است و شکّ کننده درباره ما، در آتش ‌است.
ای مردم، خداوند این فضیلت را بر من ارزانی داشته که منّتی از او بر من و احسانی از جانب او به سوی من است. خدایی جز او نیست. حمد و سپاس از من بر او تا ابدیّت و تا آخر روزگار و در هر حال. ای مردم، علی را فضیلت دهید که او افضل مردم بعد از من از مرد و زن است تا مادامی که خداوند روزی را نازل می‌کند و خلق، باقی هستند. کسی که این گفتار مرا ردّ کند و با آن موافق نباشد ملعون است ملعون است، مورد غضب است مورد غضب است. بدانید که جبرئیل از جانب خداوند این خبر را برای من آورده است و می‌گوید: "هر کس با علی دشمنی کند و ولایت او را نپذیرد لعنت و غضب من بر او باد". هر کس ببیند برای فردا چه پیش فرستاده است. از خدا بترسید که با علی مخالفت کنید و در نتیجه قدمی بعد از ثابت بودن آن بلغزد، خداوند از آن‌چه انجام می‌دهید آگاه است.
ای مردم، او (علی) "جَنبِ اللّه " است که خداوند در کتاب عزیزش ذکر کرده و درباره کسی که با او مخالفت کند فرموده است: (اَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتا عَلی ما فَرَّطْتُ فی جَنْبِ اللّهِ)، "ای حسرت بر آن‌چه درباره جنب خداوند تفریط و کوتاهی کردم".
ای مردم، قرآن را تدبّر نمائید و آیات آن را بفهمید و در محکمات آن نظر کنید و به دنبال متشابه آن نروید. به خدا قسم، باطن آن را برای شما بیان نمی‌کند و تفسیرش را برایتان روشن نمی‌کند مگر این شخصی که من دست او را می‌گیرم و او را به سوی خود، بالا می‌برم و بازوی او را می‌گیرم و با دو دستم او را بلند می‌کنم و به شما می‌فهمانم که: "هر کس من صاحب اختیار اویم این علی صاحب اختیار او است"، و او علیّ بن ابی طالب برادر و جانشین من است، و ولایتِ او از جانب خداوندِ عزوجل است که بر من نازل کرده است.
ای مردم، علی و پاکان از فرزندانم از نسل او ثقل اصغرند و قرآن، ثقل اکبر است. هر یک از این دو از دیگری خبر می‌دهد و با آن موافق است. آن‌ها از یکدیگر جدا نمی‌شوند تا بر سر حوض کوثر بر من وارد شوند. بدانید که آنان امین‌های خداوند بین مردم و حاکمان او در زمین هستند.
بدانید که من ادا نمودم؛ بدانید که من ابلاغ کردم؛ بدانید که من شنوانیدم؛ بدانید که من روشن نمودم؛ بدانید که خداوند فرموده است و من از جانب خداوند عزوجل می‌گویم؛ بدانید که امیر المؤمنینی جز این برادرم نیست؛ بدانید که امیرالمؤمنین بودن بعد از من، برای احدی جز او حلال نیست.!


سپس پیامبر صلوات‌الله‌علیه دستش را بر بازوی علی علیه‌السلام زد و آن حضرت را بلند کرد و این درحالی بود که امیرالمؤمنین علیه‌السلام از زمانی که پیامبر صلوات‌الله‌علیه بر فراز منبر آمده بود یک پلّه پایین‌تر از مکان حضرت ایستاده بود و نسبت به صورت حضرت، به طرف راست مایل بود که گویی هردو در یک مکان ایستاده‌اند. پس پیامبر صلوات‌الله‌علیه با دستش او را بلند کرد و هر دو دست را بسوی آسمان باز نمود و علیّ علیه‌السلام را از جا بلند نمود تا حدّی که پای آن حضرت موازی زانوی پیامبر صلوات‌الله‌علیه رسید. سپس فرمود:
ای مردم، این علی است برادر من و وصیّ من و جامع علم من و جانشین من در امّتم، بر آنان که به من ایمان آورده‌اند؛ و جانشین من در تفسیر کتاب خداوند عزوجّل و دعوت به آن، و عمل کننده به آن‌چه او را راضی می‌کند و جنگ کننده با دشمنان خدا و دوستی کننده بر اطاعت او و نهی کننده از معصیت او. اوست خلیفه رسول خدا و اوست امیرالمؤمنین و امام هدایت کننده از طرف خداوند و اوست قاتل ناکثان و قاسطان و مارقان به امر خداوند.
خداوند می‌فرماید: (ما یُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَیَّ؛ سخن در پیشگاه من تغییر نمی‌پذیرد)، پروردگارا، به امر تو می‌گویم: "خداوندا دوست بدار هر کس علی را دوست بدارد و دشمن بدار هر کس علی را دشمن بدارد و یاری کن هر کس علی را یاری کند و خوار کن هر کس علی را خوار کند و لعنت نما هر کس علی را انکار کند و غضب نما بر هر کس که حقّ علی را انکار نماید".
پروردگارا، تو هنگام روشن شدن این مطلب و منصوب نمودن علی در این روز، این آیه را درباره او نازل کردی: (اَلْیَوْمَ اَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الاِْسْلامَ دیناً). (وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الاِْسْلامِ دیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الاَّْخِرَةِ مِنَ الْخاسِرینَ). "امروز دین شما را برایتان کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و اسلام را به عنوان دین شما راضی شدم. " "و هر کس دینی غیر از اسلام انتخاب کند هرگز از او قبول نخواهد شد و او در آخرت از زیانکاران خواهد بود." پروردگارا، تو را شاهد می‌گیرم که من ابلاغ نمودم.


ای مردم، خداوند دین شما را با امامت او کامل نمود. پس هر کس اقتدا نکند به او و به کسانی که جانشین او از فرزندان من و از نسل او هستند تا روز قیامت و روز رفتن به پیشگاه خداوند عزوجل، چنین کسانی اعمالشان در دنیا و آخرت از بین رفته و در آتش دائمی خواهند بود. عذاب از آنان تخفیف نمی یابد و به آن‌ها مهلت داده نمی‌شود.
ای مردم، این علی است که یاری کننده‌ترین شما نسبت به من و سزاوارترین شما به من و نزدیک‌ترین شما به من و عزیزترین شما نزد من است. خداوند عزوجل و من از او راضی هستیم. هیچ آیه رضایتی در قرآن نازل نشده است مگر درباره او و هیچ گاه خداوند مؤمنین را مورد خطاب قرار نداده مگر آن که ابتدا او مخاطب بوده است؛ و هیچ آیه مدحی در قرآن نیست مگر درباره او، و خداوند در سوره (هَلْ اَتی عَلَی الاِْنْسانِ...) شهادت به بهشت نداده مگر برای او و این سوره را درباره غیر او نازل نکرده و با این سوره جز او را مدح نکرده است.
ای مردم، او یاری دهنده دین خدا و دفاع کننده از رسول خدا است، و اوست با تقوای پاکیزه، هدایت کننده هدایت شده. پیامبرتان بهترین پیامبر و وصیّتان بهترین وصیّ و فرزندان او بهترین اوصیاء هستند. ای مردم، نسل هر پیامبری از صلب خود او هستند ولی نسل من از صلب علی است.
ای مردم، شیطان، آدم را با حسد از بهشت بیرون کرد. مبادا به علی حسد کنید که اعمالتان نابود شود و قدم‌هایتان بلغزد. آدم به خاطر یک گناه به زمین فرستاده شد در حالی که انتخاب شده خداوند عزوجل بود، پس شما چگونه خواهید بود در حالی که شمایید و در بین شما دشمنان خدا هستند.
بدانید که با علی دشمنی نمی‌کند مگر شقیّ و با علی دوستی نمی‌کند مگر با‌تقوی و به او ایمان نمی‌آورد مگر مؤمن مخلص . به خدا قسم، درباره علی نازل شده است سوره "والعصر": (بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، وَالْعَصْرِ، اِنَّ الاِْنْسانَ لَفی خُسْرٍ)، "قسم به عصر، انسان در زیان است " مگر علی که ایمان آورد و به حق و صبر راضی شد.
ای مردم، من خدا را شاهد گرفتم و رسالتم را به شما ابلاغ نمودم و برعهده رسول، جز ابلاغ روشن چیزی نیست. ای مردم از خدا بترسید آن‌طور که باید ترسید و از دنیا نروید مگر آن‌که مسلمان باشید.


ای مردم، "ایمان آورید به خدا و رسولش و به نوری که همراه او نازل شده است، قبل از آن‌که وجوهی را هلاک کنیم و آن صورت‌ها را به پشت برگردانیم یا آنان را مانند اصحاب سَبت لعنت کنیم." به خدا قسم، از این آیه، قصد نشده است مگر قومی از اصحابم که آنان را به اسم و نسبشان می‌شناسم ولی مأمورم که از آنان پرده پوشی کنم. پس هر کس عمل کند مطابق آن‌چه در قلبش از حبّ یا بغض نسبت به علیّ می‌یابد.
ای مردم، نور از جانب خداوند عزوجل در من نهاده شده و سپس در علی بن ابی طالب و بعد در نسل او تا مهدی قائم که حق خداوند و هر حقّی که برای ما باشد می‌گیرد؛ چرا که خداوند عزوجل ما را بر کوتاهی کنندگان، معاندان، مخالفان، خائنان، گناهکاران، ظالمان، غاصبان و همه عالمیان، حجّت قرار داده است.
ای مردم، شما را می‌ترسانم و انذار می‌نمایم که من رسول خدا هستم و قبل از من پیامبران بوده‌اند. آیا اگر من بمیرم یا کشته شوم عقب‌گرد می‌نمایید؟ هر کس به عقب برگردد به خدا ضرری نمی‌رساند و خداوند به زودی شاکرین و صابرین را پاداش می‌دهد. بدانید که علی است توصیف شده به صبر و شکر و بعد از او فزندانم از نسل او چنین‌اند.
ای مردم، با اسلامتان بر من منّت مگذارید و به خدا هم منّت نگذارید، که این کار، اعمالتان را نابود می‌نماید و خدا بر شما غضب می‌کند و شما را به شعله‌ای از آتش و مس (گداخته ) مبتلا می‌کند، پروردگار شما در کمین است.
ای مردم، بعد از من پیشوایانی خواهند بود که به آتش دعوت می‌کنند و روز قیامت کمک نمی‌شوند. ای مردم، خداوند و من از آنان بیزار هستیم. ای مردم، آنان و یارانشان و تابعینشان و پیروانشان در پایین‌ترین درجه آتش‌اند و چه بد است جای متکبّران! بدانید که آنان "اصحاب صحیفه " هستند، پس هر یک از شما در صحیفه خود نظر کند. ( راوی می‌گوید: وقتی پیامبر صلوات‌الله‌علیه نام " اصحاب صحیفه" را آورد اکثر مردم منظور حضرت از این کلام را نفهمیدند و برایشان سؤ ال انگیز شد و فقط عدّه کمی مقصود حضرت را فهمیدند.)
ای مردم، من امر خلافت را به عنوان امامت و وراثتِ آن در نسل خودم تا روز قیامت به ودیعه می‌سپارم و من رسانیدم آن‌چه مأمور به ابلاغش بودم تا حجّت باشد بر حاضر و غائب و بر همه کسانی که حضور دارند یا ندارند، به دنیا آمده‌اند یا نیامده‌اند. پس‌ حاضران به غائبان و پدران به فرزندان تا روز قیامت برسانند.
و به زودی امامت را بعد از من به عنوان پادشاهی و با ظلم و زور می‌گیرند. خداوند غاصبین و تعدّی کنندگان را لعنت کند! و در آن هنگام است ای جنّ و انس که می‌ریزد برای شما آن‌که باید بریزد و می‌فرستد بر شما شعله‌ای از آتش و مس (گداخته) و نمی‌توانید آن را از خود دفع کنید.
ای مردم، خداوند عز و جل شما را به حال خود رها نخواهد کرد تا آن‌که خبیث را از پاکیزه جدا کند و خداوند شما را بر غیب مطلع نمی‌کند. ای مردم، هیچ سرزمین آبادی نیست مگر آن‌که در اثر تکذیبِ (اهل آن آیات الهی را) خداوند قبل از روز قیامت آن‌ها را هلاک خواهد کرد و آن را تحت حکومت حضرت مهدی خواهد آورد و خداوند وعده خود را عملی می‌نماید.
ای مردم، قبل از شما اکثر پیشینیان هلاک شدند و خداوند آن‌ها را هلاک نمود و اوست که آیندگان را هلاک خواهد کرد. خدای تعالی می‌فرماید: "آیا ما پیشینیان را هلاک نکردیم ؟ آیا در پی آنان دیگران را نفرستادیم؟ ما با مجرمان چنین می‌کنیم. وای بر مکذّبین در آن روز".
ای مردم، خداوند مرا امر و نهی نموده است و من هم به امر الهی علی را امر و نهی نموده‌ام، و علم امر و نهی نزد اوست. پس امرِ او را گوش دهید تا سلامت بمانید، و او را اطاعت کنید تا هدایت شوید و نهی او را قبول کنید تا در راه درست باشید، و به سوی مقصد و مراد او بروید و راه‌های بیگانه، شما را از راه او منحرف نکند.


ای مردم، من راه مستقیم خداوند هستم که شما را به تابعیّت آن امر نموده و سپس علی بعد از من و سپس فرزندانم از نسل او که امامان هدایت‌اند، به حق هدایت می‌کنند و به یاری حق به عدالت رفتار می‌کنند. سپس حضرت چنین خواندند: (بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، اَلْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ...) تا آخر سوره و سپس فرمودند:
این سوره درباره من نازل شده، و به خدا قسم درباره ایشان(امامان) نازل شده است. هم به طور عموم و هم به طور خاصّ شامل آن‌هاست. ایشان دوستان خدایند که ترسی بر آنان نیست و محزون نمی‌شوند، بدانید که حزب خداوند پیروز است.
بدانید که دشمنان ایشان سفهای گمراه و برادران شیاطین‌اند که اباطیل را از روی غرور به یکدیگر می‌رسانند.
بدانید که دوستان ایشان (اهل بیت )کسانی‌اند که خداوند در کتابش آنان را یاد کرده و فرموده است: "لا تَجِدُ قَوْماً یُوْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الاَّْخِرِ یُوادُّونَ مَنْ حادَّاللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لَوْ کانُوا آبائَهُمْ اَوْ اَبْنائَهُمْ اَوْ إخْوانَهُمْ اَوْ عَشیرَتَهُمْ، اُولئِکَ کَتَبَ فی قُلُوبِهِمُ الاْیمانَ" تا آخر آیه؛ نمی‌یابی قومی را که به خدا و روز قیامت ایمان آورده باشند و در عین حال با کسانی که با خدا و رسولش ضدّیت دارند روی دوستی داشته باشند، اگر چه پدرانشان یا فرزندانشان یا برادرانشان یا فامیلشان باشند. آنان‌اند که ایمان در قلوبشان نوشته شده است."
بدانید که دوستان ایشان(اهل بیت)کسانی‌اند که خداوند عزوجل آنان را توصیف کرده و فرموده است: (اَلَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یَلْبَسُوا ایمانَهُمْ بِظُلْمٍ اُولئِکَ لَهُمُ الاَْمْنُ وَ هُمْ مُهْتَدُونَ) (کسانی که ایمان آورده‌اند و ایمانشان را با ظلم نپوشانده اند، آنان‌اند که برایشان امان است و آنان هدایت یافتگان‌اند.)
بدانید که دوستان ایشان کسانی‌اند که ایمان آورده‌اند و به شکّ نیفتاده‌اند. بدانید که دوستان ایشان کسانی‌اند که با سلامتی و در حال امن وارد بهشت می‌شوند، و ملائکه با سلام به ملاقات آنان می‌آیند و می‌گویند: "سلام بر شما، پاکیزه شدید، پس برای همیشه داخل بهشت شوید". بدانید که دوستان ایشان کسانی هستند که بهشت برای آنان است و در آن بدون حساب، روزی داده می‌شوند.
بدانید که دشمنان ایشان(اهل بیت)کسانی‌اند که به شعله‌های آتش وارد می‌شوند، بدانید که دشمنان ایشان کسانی‌اند که از جهنّم در حالی که می‌جوشد صدای وحشتناکی می‌شنوند و شعله کشیدن آن را می‌بینند. بدانید که دشمنان ایشان کسانی‌اند که خداوند درباره آنان فرموده است: "کُلَّما دَخَلَتْ اُمَّةٌ لَعَنَتْ اُخْتَها" تا آخر آیه؛هر گروهی که داخل (جهنم ) می‌شود همتای خود را لعنت می‌کند."
بدانید که دشمنان ایشان کسانی‌اند که خداوند عزوجل می‌فرماید: "کُلَّما اُلْقِیَ فیها فَوْجٌ سَاءَلَهُمْ خَزَنَتُها اَلَمْ یَاءْتِکُمْ نَذیرٌ، قالُوا بَلی قَدْ جاءَنا نَذیرٌ فَکَذَّبْنا وَ قُلْنا ما نَزَّلَ اللّهُ مِنْ شَیْی ءٍ، اِنْ اَنْتُمْ اِلاّ فی ضَلالٍ کَبیرٍ... اَلا فَسُحْقاً لاَِصْحابِ السَّعیرِ"؛ هرگاه گروهی(از ایشان)را در جهنم می‌اندازند خزانه داران دوزخ از ایشان می‌پرسند: آیا ترساننده‌ای برای شما نیامد؟ می‌گویند: بلی، برای ما نذیر و ترساننده آمد ولی ما او را تکذیب کردیم و گفتیم: خداوند هیچ چیز نازل نکرده است و شما در گمراهیِ بزرگ هستید... پس دور باشند اصحاب آتش".
بدانید که دوستان ایشان(اهل بیت)کسانی هستند که در پنهانی از پروردگارشان می‌ترسند و برای آنان مغفرت و اجر بزرگ است.
ای مردم، چقدر فاصله است بین شعله‌های آتش و بین اَجر بزرگ!ای مردم، دشمن ما کسی است که خداوند او را مذمت و لعنت نموده و دوست ما آن کسی است که خداوند او را مدح نموده و دوستش بدارد.ای مردم، بدانید که من نذیر و ترساننده‌ام و علی بشارت دهنده است. ای مردم، بدانید که من مُنذر و برحذر دارنده‌ام و علی هدایت کننده است.
ای مردم، من پیامبرم و علی جانشین من است. ای مردم، بدانید که من پیامبرم و علی امام و وصیّ بعد از من است و امامان بعد از او فرزندان او هستند. بدانید که من پدر آنانم و آن‌ها از صلب او به وجود می‌آیند.


بدانید که آخرینِ امامان، مهدی قائم از ماست. اوست غالب بر ادیان، اوست انتقام گیرنده از ظالمین؛ اوست فاتح قلعه‌ها و منهدم کننده آن‌ها؛ اوست غالب بر هر قبیله‌ای از اهل شرک و هدایت کننده آنان.
بدانید که اوست گیرنده انتقام هر خونی از اولیای خدا. اوست یاری دهنده دین خدا.بدانید که اوست استفاده کننده از دریای عمیق. اوست که هر صاحب فضیلتی را به قدر فضلش و هر صاحب جهالتی را به قدر جهلش نشانه می‌دهد: اوست انتخاب شده و اختیار شده خداوند:اوست وارث هر علمی و احاطه دارنده به هر فهمی.
بدانید که اوست خبر دهنده از پروردگارش، و بالا برنده آیات الهی. اوست هدایت یافته استوار. اوست که کارها به او سپرده شده است. اوست که پیشینیان به او بشارت داده‌اند، اوست که به عنوان حجّت باقی می‌ماند و بعد از او حجّتی نیست. هیچ حقّی نیست مگر همراه او، و هیچ نوری نیست مگر نزد او.
بدانید او کسی است که غالبی بر او نیست و کسی بر ضد او کمک نمی‌شود. اوست ولی خدا در زمین، حکم کننده خدا بین خلقش و امین او بر نهان و آشکارش.


ای مردم، من برایتان روشن کردم و به شما فهمانیدم و این علی است که بعد از من به شما می‌فهماند.بدانید که من بعد از پایان خطابه‌ام شما را به دست دادن با من به عنوان بیعت با او و اقرار به او و بعد از من به دست دادن با خود او فرا می‌خوانم.
بدایند که من با خدا بیعت کرده‌ام و علی با من بیعت کرده است و من از جانب خداوند برای او از شما بیعت می‌گیرم خداوند می‌فرماید: "اِنَّ الَّذینَ یُبایِعُونَکَ اِنَّما یُبایِعُونَ اللّهَ، یَدُ اللّهِ فَوْقَ اَیْدِیهِمْ، فَمَنْ نَکَثَ فَاِنَّما یَنْکُثُ عَلی نَفْسِهِ، وَ مَنْ اوْفی بِما عاهَدَ عَلَیْهُ اللّهَ فَسَیُؤْتیهِ اَجْراً عَظیماً؛ کسانی که با تو بیعت می‌کنند در واقع با خدا بیعت می‌کنند، دست خداوند بر روی دست آنان است. پس هر کس بیعت را بشکند این شکستن بر ضرر خود اوست، و هر کس به آن‌چه با خدا عهد بسته وفادار باشد خداوند به او اجر عظیمی عنایت خواهد کرد".


ای مردم، حج و عمره از شعائر الهی هستند، خداوند می‌فرماید: "فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ اَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ اَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما"(تا آخر آیه)؛ پس هر کس به خانه خدا به عنوان حجّ یا عمره بیاید برای او اشکالی نیست که بر صفا و مروه بسیار طواف کند".ای مردم، به حجّ خانه خدا بروید. هیچ خاندانی به خانه خدا وارد نمی‌شوند مگر آن‌که مستغنی می‌گردند و شاد می‌شوند و هیچ خاندانی آن را ترک نمی‌کنند مگر آن‌که منقطع می‌شوند و فقیر می‌گردند.
ای مردم، هیچ مؤمنی در موقف( عرفات ، مشعر ، مِنی ) وقوف نمی‌کند مگر آن‌که خداوند گناهان گذشته او را تا آن وقت می‌آمرزد، و هرگاه که حجّش پایان یافت اعمالش را از سر می‌گیرد. ای مردم، حاجیان کمک می‌شوند و آن‌چه خرج می‌کنند به آنان برمی‌گردد و خداوند جزای محسنین را ضایع نمی‌نماید.ای مردم، با دین کامل و با تَفَقُّه و فهم به حجّ خانه خدا بروید و از آن مشاهد مشرّفه جز با توبه و دست کشیدن از گناه برمگردید.
ای مردم نماز را به پا دارید و زکات را بپردازید همان‌طور که خداوند عزوجل به شما فرمان داده است، و اگر زمان طویلی بر شما گذشت و کوتاهی نمودید یا فراموش کردید، علی صاحب اختیار شما است و برای شما بیان می‌کند؛ او که خداوند عزوجل بعد از من او را امین بر خلقش منصوب نموده است. او از من است و من از اویم. او و آنان که از نسل من‌اند، از آن‌چه سؤ ال کنید به شما خبر می‌دهند و آن‌چه را نمی‌دانید برای شما بیان می‌کنند.
بدانید که حلال و حرام ، بیش از آن است که من همه آن‌ها را بشمارم و معرفی کنم و بتوانم در یک مجلس به همه حلال‌ها دستور دهم و از همه حرام‌ها نهی کنم. پس مأمورم که از شما بیعت بگیرم و با شما دست بدهم بر این‌که قبول کنید آن‌چه از طرف خداوند عزوجلّ درباره امیرالمؤمنین علی و جانشینان بعد از او آورده‌ام که آنان از نسل من و اویند،(و آن موضوع) امامتی است که فقط در آن‌ها به پا خواهد بود، و آخر ایشان مهدی است تا روزی که خدای مدبِّرِ قضا و قدر را ملاقات کند.
ای مردم، هر حلالی که شما را بدان راهنمایی کردم و هر حرامی که شما را از آن نهی نمودم، هرگز از آن‌ها برنگشته‌ام و تغییر نداده‌ام. این مطلب را به یاد داشته باشید و آن را حفظ کنید و به یکدیگر سفارش کنید، و آن را تبدیل نکنید و تغییر ندهید.
من سخن خود را تکرار می‌کنم:نماز را به پا دارید و زکات را بپردازید و به کار نیک امر کنید و از منکرات نهی نمایید.
بدانید که بالاترین امر به معروف آن است که سخن مرا بفهمید و آن را به کسانی که حاضر نیستند برسانید و او را از طرف من به قبولش امر کنید و از مخالفتش نهی نمایید؛ چرا که این دستوری از جانب خداوند عزوجل و از نزد من است، و هیچ امر به معروف و نهی از منکری نمی‌شود مگر با امام معصوم .
ای مردم، قرآن به شما می‌شناساند که امامان بعد از علی، فرزندان او هستند و من هم به شما شناساندم که آنان از نسل من و از نسل اویند. آن‌جا که خداوند در کتابش می‌فرماید: "وَ جَعَلَها کَلِمَةً باقِیَةً فی عَقِبِهِ"، (امامت) را کلمه باقی در نسل او قرار داد"، و من نیز به شما گفتم: "اگر به آن دو(قرآن و اهل بیت)تمسّک کنید هرگز گمراه نمی‌شوید".
ای مردم، تقوا را، تقوا را! از قیامت برحذر باشید همان گونه که خدای عزوجل فرموده: (إِنَّ زَلْزَلَةَ السّاعَةِ شَیْی ءٌ عَظیمٌ). مرگ و معاد و حساب و ترازوهای الهی و حسابرسی در پیشگاه رب العالمین و ثواب و عقاب را به یاد آورید. هر کس حسنه با خود بیاورد طبق آن ثواب داده می‌شود، و هر کس گناه بیاورد در بهشت او را نصیبی نخواهد بود.


[۱] اسرار غدیر، محمدباقر انصاری، نشر مولود کعبه، به نقل از ((الاحتجاج ))، شیخ طبرسی، بیروت، ج ۱، ص ۵۵ ۶۷.

ای مردم، شما بیش از آن هستید که با یک دست و در یک زمان، (برای بیعت)با من دست دهید و پروردگارم مرا مأمور کرده است که از زبان شما اقرار بگیرم درباره آن‌چه منعقد نمودم برای علی امیرالمؤمنین و امامانی که بعد از او می‌آیند و از نسل من و اویند، چنان‌که به شما فهماندم که فرزندان من از صلب اویند. پس همگی چنین بگویید: "ما شنیدیم و اطاعت می‌کنیم و راضی هستیم و سر تسلیم فرود می‌آوریم درباره آن‌چه از جانب پروردگار ما و خودت به ما رساندی درباره امر امامتِ اماممان علی امیرالمؤمنین و امامانی که از صلب او به دنیا می‌آیند. بر این مطلب با قلب‌هایمان و با جانمان و با زبانمان و با دستانمان با تو بیعت می‌کنیم. بر این عقیده زنده‌ایم و با آن می‌میریم و (روز قیامت ) با آن محشور می‌شویم. تغییر نخواهیم داد و تبدیل نمی‌کنیم و شکّ نمی‌کنیم و انکار نمی‌نماییم و تردید به دل راه نمی‌دهیم و از این قول بر نمی‌گردیم و پیمان را نمی‌شکنیم.
تو ما را به موعظه الهی نصیحت نمودی درباره علی، امیرالمؤ منین و امامانی که گفتی بعد از او از نسل تو و فرزندان اویند، یعنی حسن و حسین و آنان که خداوند بعد از آن دو منصوب نموده است. پس برای آنان عهد و پیمان از ما گرفته شد، از قلب‌هایمان و جان‌هایمان و زبان‌هایمان و ضمائرمان و دست‌هایمان. هر کس توانست با دست بیعت می‌نماید و گرنه با زبانش اقرار می‌کند. هرگز در پی تغییر این عهد نیستیم و خداوند (دراین باره ) از نفس‌هایمان دگرگونی نبیند.
ما این مطالب را از قول تو، به نزدیک و دور از فرزندانمان و فامیلمان می‌رسانیم، و خدا را بر آن شاهد می‌گیریم. خداوند در شاهد بودن کفایت می‌کند و تو نیز بر این اقرار ما شاهد هستی ".
ای مردم، چه می‌گویید؟ خداوند هر صدایی را و پنهانی‌های هر کسی را می‌داند. پس هر کس هدایت یافت به نفع خودش است و هر کس گمراه شد به ضرر خودش گمراه شده است و هر کس بیعت کند با خداوند بیعت می‌کند، دست خداوند بر روی دست آن‌ها (بیعت کنندگان ) است.
ای مردم، با خدا بیعت کنید و با من بیعت نمایید و با علی امیرالمؤمنین و حسن و حسین و امامان از ایشان در دنیا و آخرت، به عنوان امامتی که در نسل ایشان باقی است بیعت کنید. خداوند غدر کنندگان (بیعت شکنان ) را هلاک و وفاداران را مورد رحمت قرار می‌دهد. و هر کس بیعت را بشکند به ضرر خویش شکسته است و هر کس به آن‌چه با خدا پیمان بسته وفا کند خداوند به او اجر عظیمی عنایت می‌فرماید.
ای مردم، آن‌چه به شما گفتم بگویید (تکرار کنید)، و به علی، به عنوان "امیرالمؤمنین" سلام کنید و بگویید "شنیدیم و اطاعت کردیم، پروردگارا مغفرت تو را می‌خواهیم و بازگشت به سوی توست" و بگویید: "حمد و سپاس خدای را که ما را به این هدایت کرد و اگر خداوند هدایت نمی‌کرد ما هدایت نمی‌شدیم".
ای مردم، فضایل علی بن ابی طالب نزد خداوند که در قرآن آن را نازل کرده بیش از آن است که همه را در یک مجلس بشمارم، پس هر کس درباره آن‌ها به شما خبر داد و معرفت آن را داشت او را تصدیق کنید.
ای مردم، هر کس خدا و رسولش و علی و امامانی را که ذکر کردم اطاعت کند، به رستگاری بزرگ دست یافته است. ای مردم، کسانی که برای بیعت با او و قبول ولایت او و سلام کردن به عنوان "امیرالمؤ منین" با او، سبقت بگیرند آنان رستگارانند و در باغ‌های نعمت خواهند بود. ای مردم، سخنی بگویید که به خاطر آن خداوند از شما راضی شود و اگر شما و همه کسانی که در زمین هستند کافر شوند به خدا ضرری نمی‌رسانند.
خدایا، به خاطر آن‌چه ادا کردم و امر نمودم، مؤمنین را بیامرز و بر منکرین که کافرند غضب نما و حمد و سپاس مخصوص خداوند عالم است.
[۲] اقتباس از گنجنامه امام علی (ع)، مبحث غدیر و ولایت






۱. اسرار غدیر، محمدباقر انصاری، نشر مولود کعبه، به نقل از ((الاحتجاج ))، شیخ طبرسی، بیروت، ج ۱، ص ۵۵ ۶۷.
۲. اقتباس از گنجنامه امام علی (ع)، مبحث غدیر و ولایت



پایگاه اسلام کوئست    


رده‌های این صفحه : حدیث شناسی | حدیث غدیر




جعبه ابزار