• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شعایر اسلامی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: شعایر اسلامی، عبادت .
پرسش: معنای شعایر اسلامی چیست؟ و شعایر اسلامی از دیدگاه قرآن چگونه است؟
پاسخ: شعایر اسلامی، مکان‌ها و نشان‌هایی می‌باشند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده و انسان را به یاد خدا می‌اندازد. برای نمونه، صفا و مروه در قرآن کریم ، دو مکان و علامت برای عبادتند که در مراسم حج خدا در آن یاد می‌شود؛ البته مصادیق بسیار دیگری نیز برای شعایر اسلام ذکر شده است؛ مانند نماز ، روزه ، حج، زکات و اذان و اقامه و... که نشانی از مسلمانی افراد است.


قبل از هر چیز لازم است که معنا و مفهوم «شعایر» دانسته شود تا در ضمن آن بتوانیم به مصادیقش نیز پی ببریم.
«شعائر»، جمع «شعیرة» به معنای علامت و نشانه آمده است.
[۱] قرشی، سیدعلی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۴، ص ۴۲، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۴۱۲ ق.
[۲] صاحب بن عباد، کافی الکفاة، اسماعیل بن عباد‌، المحیط فی اللغة، ج ۱، ص ۲۸۱، نشر عالم الکتاب، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق.
[۳] جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج ۲، ص ۶۹۸، دارالعلم للملایین، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق.


و در اصطلاح به معنای محلی است که برای عبادت معین شده است.
[۴] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مترجمان، ج ۲، ص ۱۳۰، انتشارات فراهانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۰ ش.

در قرآن کریم، صفا و مروه ، دو مکان و علامت برای عبادت‌اند که در مراسم حج، خدا در آن یاد می‌شود.
[۵] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مترجمان، ج ۲، ص ۱۳۱، انتشارات فراهانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۰ ش.
[۶] طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، موسوی همدانی، سیدمحمدباقر، ج ۱، ص ۵۸۰، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ ش.    


عبارت "شعائر"، در قرآن مجید نیز به‌صراحت بیان شده است. خداوند در آیات متعدد با بیان برخی از مصادیق آیین اسلام ، به مسلمانان فرمان داده است که شعایر الاهی را بزرگ شمرده و آن را گرامی دارند و تکریم و پیروی از شعایر را نشانه تقوا ی قلبی مؤمنان می‌داند.
[۷] حج (۲۲)، آیه ۳۲؛ «... وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ».    
[۸] حج (۲۲)، آیه ۳۶؛ «وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ لَکُمْ فیها خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْها صَوافَّ فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ کَذلِکَ سَخَّرْناها لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُون».    


البته همان‌طور که در بالا گفته شد، شعایر اسلام منحصر به موارد تصریح شده در قرآن نیست؛ بلکه هر مکان و علامتی که برای عبادت باشد و انسان را به یاد خدا می‌اندازد، جزء شعایر اسلامی محسوب می‌شود؛ اما برخی از آنها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند؛ مانند حج که یکی از مهم‌ترین شعایر اسلام است
[۹] عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشی ـ سلطان العلماء)، ج ۱، ص ۲۱۷، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.

و خداوند در قرآن، در مواردی به آن تصریح فرموده است:
أ. «صفا و مروه از شعایر (و نشانه‌های) خدا است!».
[۱۰] بقره (۲۲)، آیه ۱۵۸.    

ب. «و شترهای چاق و فربه را (در مراسم حج) برای شما از شعایر الهی قرار دادیم...».
[۱۱] حج (۲۲)، آیه ۳۶؛ «وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ لَکُمْ فیها خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْها صَوافَّ فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ کَذلِکَ سَخَّرْناها لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُون».    


بنابراین شعایر اسلامی و به تعبیر قرآن کریم «شعائر الله»، مکان‌ها و علامت‌هایی برای عبادت هستند که خدا آنها را برای عبادت قرار داده است و انسان را به یاد خدا می‌اندازد؛ مانند نماز ، روزه ، حج، زکات، اذان، اقامه و...،
[۱۲] عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشی ـ سلطان العلماء)، ج ۱، ص ۲۱۷، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.
که نشانی از مسلمانی افراد است و مسلمانان بر محور آن گرد آمده و از گمراهی و ضلالت مصون می‌مانند.
[۱۳] شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی اسلام، ص ۱۱۷، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش.


۱. ↑ قرشی، سیدعلی‌اکبر، قاموس قرآن، ج ۴، ص ۴۲، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ ششم، ۱۴۱۲ ق.
۲. ↑ صاحب بن عباد، کافی الکفاة، اسماعیل بن عباد‌، المحیط فی اللغة، ج ۱، ص ۲۸۱، نشر عالم الکتاب، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق.
۳. ↑ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح ـ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج ۲، ص ۶۹۸، دارالعلم للملایین، بیروت، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق.
۴. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مترجمان، ج ۲، ص ۱۳۰، انتشارات فراهانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۰ ش.
۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، مترجمان، ج ۲، ص ۱۳۱، انتشارات فراهانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۰ ش.
۶. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، موسوی همدانی، سیدمحمدباقر، ج ۱، ص ۵۸۰، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ ش.    
۷. ↑ حج (۲۲)، آیه ۳۲؛ «... وَ مَنْ یُعَظِّمْ شَعائِرَ اللَّهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَی الْقُلُوبِ».    
۸. ↑ حج (۲۲)، آیه ۳۶؛ «وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ لَکُمْ فیها خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْها صَوافَّ فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ کَذلِکَ سَخَّرْناها لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُون».    
۹. ↑ عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشی ـ سلطان العلماء)، ج ۱، ص ۲۱۷، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.
۱۰. ↑ بقره (۲۲)، آیه ۱۵۸.    
۱۱. ↑ حج (۲۲)، آیه ۳۶؛ «وَ الْبُدْنَ جَعَلْناها لَکُمْ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ لَکُمْ فیها خَیْرٌ فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْها صَوافَّ فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَکُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ کَذلِکَ سَخَّرْناها لَکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُون».    
۱۲. ↑ عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشی ـ سلطان العلماء)، ج ۱، ص ۲۱۷، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق.
۱۳. ↑ شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی اسلام، ص ۱۱۷، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۳۷۷ ش.


پایگاه اسلام کوئست.    


رده‌های این صفحه : تفسیر | قرآن شناسی | واژگان قرآنی
جعبه ابزار