حکیم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: صفات خداوند،
خدا، قرآن، حدیث.
پرسش: صفت حکیم خداوند، در لغت و
قرآن و
حدیث به چه معناست؟
صفت «حکیم»، از مادّه «حکم» گرفته شده و کتاب‌های لغت، دو معنای اصلی برای حکم یاد کرده‌اند: باز‌داشتن و استواری. به استناد این دو معنای اصلی، حکیم در دو معنا به‌کار می‌رود که عبارت‌اند از: «دانا و صاحب حکمت (فرزانه)» و «استوارکننده کارها (محکم‌کار)». حکیم در معنای اوّل، بر صفتی ذاتی دلالت دارد و در معنای دوم بر صفتی فعلی. گفتنی است که این دو معنا با یکدیگر مرتبط‌اند؛ زیرا کارِ استوار، تنها از صاحبِ علم و
حکمت، صادر می‌شود. (در اين نوشتار، برابرِ «فرزانه» را براى «حكيم» برگزيده‌ايم. )
در قرآن کریم، صفت «حکیم» در کنار صفت «
عزیز» ۴۷ بار و در کنار صفت «
علیم» ۳۶ بار و با صفت «
خبیر» چهار بار و با هر یک از صفات «
علی» و «
توّاب» و «
حمید» و «
واسع»، یک بار به‌کار رفته است. دیگر برگرفته‌ها از مادّه حکم، ۳۵ بار در قرآن کریم در انتساب به خدای سبحان، وارد شده‌اند.
از نگاه احادیث، شگفتی‌های آفرینش، نشانه‌های حکمت الهی‌اند و این معنا با هر دو معنای لغوی حکیم، تفسیرناپذیر است. بر طبق معنای نخست، آفریده‌ها بر
علم و
حکمت خدای سبحان، دلالت دارند؛ امّا مفاد معنای دوم، آن است که آفریده‌ها اتقان و استواری را در افعال خداوند (عز‌و‌جل) باز می‌تابانند.
حدیث‌نت، برگرفته از مقاله «حکیم» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۴/۱۲.
