• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امام باقر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام باقر علیه‌السلام.
پرسش: زندگی امام باقر ـ علیه‌السلام ـ چگونه بود؟
پاسخ: حضرت امام محمد الباقر ـ علیه‌السلام ـ امامی است که همه لحظات عمر با برکتش، در راه ارشاد و هدایت انسان‌ها به پایان رسید. امامی که از زمینه‌سازی‌های پدرش امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ در راستای معرفی مکتب تشیع و مبارزه با طاغوت زمان بهره‌برداری بسیار کرد، و با تربیت شاگردان برجسته، و تبیین فقه ناب اسلام و اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ بزرگ‌ترین قدم را برای شناسایی تشیع و مکتب اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ برداشت.



او در سن چهار سالگی در کربلا و ماجرای عاشورای حسینی حضور داشت، و در سفر کوفه و شام همراه پدر، همه سختی این سفر را تحمل کرد، و براساس فرهنگ عاشورا تربیت شد. او تجسمی از ارزش‌های والای انسانی و کمالات اخلاقی بود، پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از او یاد و تجلیل فراوانی نموده است.


جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: از رسول خدا ـ علیه‌السلام ـ شنیدم فرمود: ای جابر! تو به مردی از خاندان من می‌رسی که هم‌نام و هم‌شکل من است، علم را می‌شکافد و تفسیر و توضیح می‌دهد.



زندگی امام باقر ـ علیه‌السلام ـ را می‌توان در سه بخش بیان نمود: ۱ - امام باقر ـ علیه‌السلام ـ در عصر پدر (۳۸ سال)؛ ۲ - دوران امامت (۲۰ سال)؛ ۳ - نمونه‌ای از گفتار و رفتار امام باقر علیه‌السلام.

۳.۱ - بخش اول:



۳.۱.۱ - نام، لقب و کنیه

اسم مبارک آن حضرت محمد ـ لقبش باقر، شاکر و امین و کنیه‌اش ابوجعفر می‌باشد.

۳.۱.۲ - نام مادر و پدر گرامی امام باقر

نام پدر گرامیش علی بن الحسین ـ علیه‌السلام ـ و نام مادر بزرگوارش فاطمه دختر امام حسن مجتبی علیه‌السلام.

۳.۱.۳ - زمان و مکان تولد

(در اول رجب سال ۵۷ هـ. ق در مدینة النبی متولد شد.

۳.۱.۴ - مکان شهادت

در سال ۱۱۴ هـ. ق در همان شهر شهید و از دنیا رفت.

۳.۱.۵ - نَسَب امام باقر

او از دو طرف نَسَبش به هاشم می‌رسید و هم از دو طرف نسبش به امام علی ـ علیه‌السلام ـ می‌رسید.

۳.۱.۶ - مدفن شریف امام باقر

و قبر شریفش مدینه، در قبرستانبقیع کنار قبر پدر بزرگوارش امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ می‌باشد.

۳.۱.۷ - دوران عمر شریف امام باقر

۱ - سه سال و شش ماه و ده روز با جد بزرگوارش امام حسین علیه‌السلام؛
۲ - سی و چهار سال و پانزده روز با پدرش امام سجاد علیه‌السلام؛
۳ - نوزده سال و ده ماه و ۱۲ روز مدت امامت).

۳.۱.۸ - فرمایش امام صادق درباره مقام مادر امام باقر

امام صادق ـ علیه‌السلام ـ درباره مقام مادر امام باقر ـ علیه‌السلام ـ فرموده است: «کانت صدیقه لم تدرک فی آل الحسن امرأهٌ مثلها» او یک صدیقه راست‌گو و راست‌کردار بود و در خاندان امام حسن ـ علیه‌السلام ـ بانویی مانند او یافت نمی‌شود.

۳.۲ - بخش دوم و سوم:



۳.۲.۱ - دوران امامت امام باقر (ع)

در محرم سال ۹۵ هـ. ق پس از شهادت پدر بزرگوارش امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ دوران امامت امام باقر ـ علیه‌السلام ـ هنگامی که ۳۸ سال از عمر شریفش می‌گذشت، آغاز گردید و تا ذی‌حجه ۱۱۴ هـ. ق حدود ۲۰ سال طول کشید و امام باقر ـ علیه‌السلام ـ در این مدت در مدینه زندگی می‌کرد.

۳.۲.۲ - خلفای عصر امام باقر

خلفای عصرش به ترتیب چنین بودند:
۱ - ولید بن عبدالملک، که حدود پنج ماه از امامت امام باقر ـ علیه‌السلام ـ در عصر خلافت او واقع شد؛
۲ - سلیمان بن عبدالملک، از سال ۹۶ تا ۹۹ هـ. ق که چهار سال و دو ماه از امامت امام باقر ـ علیه‌السلام ـ در این عصر بود؛
۳ - عمر بن عبدالعزیز، از سال ۹۹ تا ۱۰۱ که دو سال و پنج ماه از امامت امام باقر ـ علیه‌السلام ـ با این عصر مصادف شد؛
۴ - یزید بن عبدالملک، از سال ۱۰۱ تا ۱۰۵ هـ. ق که چهار سال و دو ماه از امامت امام باقر ـ علیه‌السلام ـ در این عصر بود؛
۵ - هشام بن عبدالملک از سال ۱۰۵ تا ۱۱۴ هـ.ق که حدود ۹ سال بخش آخر امامت امام باقر ـ علیه‌السلام ـ در این عصر پر‌آشوب واقع شد، و سرانجام به دستور او توسط والی مدینه مسموم شد و به شهادت رسید.
[۴] اقتباس از تتمه المنتهی، ص ۷۳ تا ۹۰ از تاریخ یعقوبی آدرس داده شده.


۳.۲.۳ - تأسیس حوزه علمیه و نهضت فرهنگی تشیع

امام باقر ـ علیه‌السلام ـ دریافته بود که فرهنگ تشیع در انزوا قرار گرفته و زیر چکمه جلادان اموی، بی‌رمق مانده است؛ از‌این‌رو لازم بود به یک انقلاب وسیع فرهنگی دست بزند و با تشکیل حوزه علمیه و تربیت شاگردان برجسته، فقه آل‌محمد ـ علیه‌السلام ـ و خط فکری تشیع را آشکار سازد و آن حضرت به‌خوبی می‌دانست که همین موضوع زمینه عمیق و بنیان کن برای مبارزه با طاغوتیان خواهد شد، و در دراز مدت، شیعیان را به صحنه می‌آورد، و مکتب اهل‌بیت ـ علیهم السلام ـ را زنده خواهد کرد؛ لذا امام باقر ـ علیه‌السلام ـ زمینه‌سازی بسیار عمیق و خوبی را در این راستا نمود و پس از او فرزند برومندش امام صادق ـ علیه‌السلام ـ با تشکیل حوزه علمیه چهار هزار شاگردی آن را به ثمر رسانید و به‌عنوان یک دانشگاه عظیم اسلامی، در تاریخ اسلام آشکار و ماندگار ساخت. بنابراین می‌توان گفت: امام باقر ـ علیه‌السلام ـ مؤسس و بنیانگذار حوزه علمیه شیعه و نهضت فکری و انقلاب فرهنگی تشیع بود.
[۵] گرچه اساس تشیع در عصر رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ پی‌ریزی شد، ولی حکومت ننگین بنی‌امیه این اساس را درهم ریخت، امام باقر ـ علیه‌السلام ـ آن را نوسازی کرد.


۳.۲.۴ - شاگردان امام باقر

امام باقر ـ علیه‌السلام ـ شاگردانی مانند: محمد بن مسلم، زراره بن اعین، ابوبصیر، یرید بن معاویه را تربیت کرد که امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: این چهار نفر مکتب و احادیث پدرم را زنده کردند. و فرمود: صلوات خدا بر آنها در حال زندگی و پس از مرگ.
[۶] بهجة الآمال، ج ۴، ص ۶۹ (به نقل از سیره چهارده معصوم، محمد محمدی اشتهاردی، ص ۴۶۳، نشر مطهر، ۱۳۷۸، قطع وزیری).
یکی از شاگردان پرورش یافته امام باقر ـ علیه‌السلام ـ یعنی جابر بن یزید جُعفی پس از هجده سال کسب علم و آموختن هفتاد هزار حدیث از محضر امام باقر ـ علیه‌السلام ـ هنگام وداع از آن حضرت (برای مراجعت به کوفه)، تقاضای حدیث و پند و نصیحت می‌کند! امام باقر ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: بعد از هجده سال کسب علم و کمال بس نیست؟ جابر عرض می‌کند: آری شما دریایی هستید که آبش تمام نمی‌شود و به قعر آن نمی‌توان رسید. امام باقر ـ علیه‌السلام ـ می‌فرماید: سلام مرا به شیعیانم برسان و به آنها اعلام کن بین ما و خداوند هیچ خویشاوندی نیست، و به پیشگاه خداوند کسی نزدیک نگردد مگر در پرتو اطاعت و پیروی، ای جابر کسی که خدا را اطاعت کند و ما را دوست بدارد، او دوست ما خواهد بود، و کسی که نافرمانی خدا کند، دوستی ما به حال او سودی نخواهد بخشید.
[۷] سفینة البحار، ج ۲، ص ۱۴۲،



۱. کلینی، اصول کافی، ج ۱، ص ۴۶۹.    
۲. الارشاد شیخ مفید، ترجمه حاج سیدهاشم رسولی محلاتی، انتشارات علمیه الاسلامیه، چاپ دوم، قطع وزیری، ص ۱۵۸.    
۳. کلینی، اصول کافی، ج ۱، ص ۴۹۶.    
۴. اقتباس از تتمه المنتهی، ص ۷۳ تا ۹۰ از تاریخ یعقوبی آدرس داده شده.
۵. گرچه اساس تشیع در عصر رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ پی‌ریزی شد، ولی حکومت ننگین بنی‌امیه این اساس را درهم ریخت، امام باقر ـ علیه‌السلام ـ آن را نوسازی کرد.
۶. بهجة الآمال، ج ۴، ص ۶۹ (به نقل از سیره چهارده معصوم، محمد محمدی اشتهاردی، ص ۴۶۳، نشر مطهر، ۱۳۷۸، قطع وزیری).
۷. سفینة البحار، ج ۲، ص ۱۴۲،
۸. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۸، ص ۱۸۳.    



سایت اندیشه قم    







جعبه ابزار