صفات یک زن مسلمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زن مسلمان، حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیهم)، الگوپذیری.
پرسش: معیارها و صفات الگوی یک زن مسلمان چیست؟
پاسخ: اگر بخواهیم برای زنان مسلمان یک الگوی مناسب معرفی کنیم، الگویی که در تمام زمینه‌ها سرآمده بوده و در قله‌های انسانیت و معرفت قرار داشته باشد، نمی‌توان کسی جز حضرت
فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) را معرفی کرد. برخی ویژگی‌های حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) بدین شرح است: تهجد و
عبادت، ترس از
روز قیامت، انس با
قرآن،
دعا برای دیگران، احترام به پدر، پاسخ به پرسش‌های مذهبی، التزام به تعهدهای اخلاقی، خدمت بی‌منت به
خانواده و همسر، فاطمه معدن حجب و
حیا، رفتار مناسب با همسر و فرزندان، حاضر شدن در اجتماع و دفاع از
دین و حمایت از
ولایت.
همه ما انسان‌ها برای آن‌که بتوانیم در مسیری که
خداوند متعال برای ما ترسیم کرده، حرکت کنیم، نیاز است که به دنبال کسانی برویم که مسیر را شناخته و در آن گام برداشته‌اند، آنان جز
معصومین (علیهم‌السّلام) و اولیای الهی نمی‌باشند. آنان‌اند که اسوه و الگوی افراد بشر هستند.
در این بین اگر بخواهیم برای زنان مسلمان یک الگوی مناسب معرفی کنیم، الگویی که در تمام زمینه‌ها سرآمده بوده و در قله‌های انسانیت و
معرفت قرار داشته باشد، نمی‌توان کسی جز حضرت فاطمه زهرا (سلام‌الله‌علیها) را معرفی کرد.
در ادامه به برخی از ویژگی‌های آن بزرگوار اشاره می‌کنیم، باشد که الگویی برای تمام بشریت قرار گیرد:
در مورد عبادت حضرت همین بس که خداوند می‌فرماید: «ای
ملائکه! من به
فاطمه بنگرید که چگونه در مقابل من ایستاده و از
ترس من اعضای بدنش می‌لرزد و من قلبش را به
عبادت خودم مشغول کرده‌ام، شاهد باشید که من دوستان و
شیعیان او را از
آتش جهنم ایمن کردم».
حضرت زهرا به‌شدت از روز قیامت و سختی آن نگران بود و از پدر بزرگوارش درباره چگونگی زنده شدن و احوال روز قیامت سؤالات بسیاری می‌کرد، وقتی
آیه ۴۴ از
سوره حجر بر
پیامبر نازل شد، حضرت به‌شدت گریست و یارانش نیز بر اثر
گریه آن حضرت گریستند و کسی هم علت گریه پیامبر را نمی‌دانست؛ و یاران چون می‌دانستند که پیامبر با دیدن فاطمه شاد می‌شود، به خانه فاطمه رفته و او را باخبر کردند، فاطمه با شنیدن این خبر برآشفت. هنگامی که فاطمه بر پیامبر وارد شدند، فرمودند: پدر جان چه چیزی شما را نگران کرده؟ پیامبر آن‌چه را که
جبرئیل بر او نازل کرده بود، بر او
تلاوت کرد، فاطمه از شدت ترس و وحشت با صورت به
زمین افتاد؛ درحالی‌که می‌فرمود: پس وای بر کسی که وارد
دوزخ شود.
توجه ویژه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) به
قرآن کریم در طول
زندگی خود درس دیگری را به شیفتگان این
کتاب آسمانی می‌دهد. گاهی اوقات که
امام علی (علیه‌السلام) از
مسجد به منزل می‌آمد، ملاحظه می‌کرد همان آیاتی که لحظاتی قبل بر پیامبر نازل شده، بر زبان فاطمه جاری است. با کمال تعجب می‌پرسید، این آیات از چه راهی به شما رسیده، فاطمه می‌فرمودند فرزندت
حسن (علیه‌السلام) آنان را برایم تلاوت کرده.
در
روایت آمده فاطمه (سلام‌الله‌علیها) فرمودند: از دنیای شما سه چیز را دوست دارم: ۱.
تلاوت قرآن کریم؛ ۲. نگاه به
چهره پیامبر؛ ۳.
انفاق در راه خدا.
چگونه سخن گفتن با خدا و چگونه دعا کردن را باید از فاطمه آموخت. او همیشه
دعا می‌کرد و همه چیز را از خدا می‌خواست؛ اما نه برای خود، فاطمه (سلام‌الله‌علیها) حتی در دعا کردن
ایثار می‌کرد و همه را بر خود مقدم می‌کرد.
امام حسن (علیه‌السلام) فرمودند: مادرم در
شب جمعه پیوسته در حال
رکوع و
سجود بود تا وقتی که صبح می‌شد، شنیدم
مؤمنین و
مؤمنات را نام می‌برد؛ اما ندیدم حتی یک‌بار برای خودش دعا کند، از روی تعجب گفتم، چرا برای خودت دعا نمی‌کنی، در جواب فرمودند: فرزندم! اول
همسایه را باید در نظر گرفت.
هنگامی که آیه «
لا تَجْعَلُوا دُعاءَ الرَّسُولِ بَیْنَکُمْ کَدُعاءِ بَعْضِکُمْ بَعْضاً» بر پیامبر نازل شد،
فاطمه (سلام‌الله‌علیها) پدر را با
رسول الله خطاب می‌کرد.
امام حسین (علیه‌السلام) از مادرش نقل می‌کند که فرمود از آن روزی که این آیه نازل شد، هیبت آن حضرت مانع شد که او را پدر خطاب کنم؛ چون پیامبر این برنامه را شنید فرمود: دخترم! این آیه درباره تو و
اهل بیت تو نازل نگشته است؛ زیرا تو از من هستی و من از تو می‌باشم؛ بلکه این آیه درباره اهل جفا و متکبران نازل گشته که احترام مرا نگه نمی‌دارند، دخترم تو مرا پدر خطاب کن، این برای
آرامش قلب من بهتر است.
حضرت فاطمه ـ به عنوان یک مبلغه
دین از توان بالایی برخوردار بود، از نظر
علم جز با
امام معصوم هرگز قابل مقایسه نیست و از نظر
اخلاق و برخورد باید وی را با پدرش مقایسه کرد، آن حضرت روش برخورد با مردم و به خصوص کسانی را که در حوزه دین ابهاماتی داشتند، از پدرش یاد گرفته بود.
گویند وقتی که قرار شد پیامبر یک اسیر زن را به فاطمه
هدیه کند تا در کارهای خانه او را کمک کند،
رسول خدا یکی از اسرای ساحل بحر را به خانه دخترش فرستاد و سفارش فرمود تا با او مدارا شود. هنگامی که فاطمه این سفارش را از پدر شنید به پدر گفت: ای دوست خدا! کارها یک
روز برای من و یک روز برای او و در مرحله
عمل نیز چنین بود.
خدمت بی‌منت در طول نه سال که فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در خانه
علی (علیه‌السلام) بود، با داشتن چهار فرزند جز در سال‌هایی که خادمه‌ای برای آن حضرت معین شد، تمام کارهای خانه را خودش انجام می‌داد. فاطمه (سلام‌الله‌علیها) علاوه بر بچه‌داری، خود از چاه
آب می‌کشید و جو آسیاب می‌کرد؛ اما اظهار خستگی نکرده و هرگز به خاطر چنین کارهایی بر شوهرش منت نگذاشت و از زیر بار مسئولیت شانه خالی نکرد.
فاطمه نه‌تنها در مسائل دنیوی از حریم
حیا پاسداری می‌کرد، بلکه حتی پس از
مرگ خود حاضر نبود بدن پیچیده به کفنش در مقابل دیدگان نامحرم قرار گیرد و یا در
آخرت همانند دیگر انسان‌ها با بدن برهنه وارد صحنه
قیامت شود و تا این دو امر برایش تضمین نشد، مرگ برایش گوارا نبود.
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در رفتار با
امام علی (علیه‌السلام) الگویی مناسب بودند:
تعاون بر
تقوا و نیکی، یکی از ارکان زندگی مشترک علی (علیه‌السلام) و فاطمه (سلام‌الله‌علیها) بود و شاید یکی از بهترین و شکوهمندترین نشانه‌های آن این است که زهرا (سلام‌الله‌علیها) در طول زندگی پرفرازونشیب خود با علی (علیه‌السلام) هیچ‌گاه از وی تقاضایی ننمود که
اجابت آن برای علی (علیه‌السلام) مشکل باشد. لباس، زینت اثاث خانه، مسکن، و امثال آن خواسته‌هایی است که معمولاً هر زنی به خود اجازه می‌دهد که از همسر خویش درخواست نماید؛ اما زهرا (سلام‌الله‌علیها) هرگز همسرش را برای تهیه این نوع خواسته‌ها به زحمت نینداخت.
محبت به همسر، رازداری، ادب و احترام
زن به همسر خود اقتضا می‌کند که نه‌تنها از طرح و بزرگ جلوه دادن کمبودهای خانه خودداری کند، بلکه در حد امکان کاستی‌ها را نادیده گرفته، آن‌ها را کوچک شمارد؛ زیرا هنگامی که اظهار ناراحتی می‌کند، نتیجه‌ای جز رنجش شوهر ندارد.
ایثار و محبت
حکم می‌کند که زن خود به ترتیبی که می‌داند آن کمبودها را جبران کرده و زحمت مضاعف را بر همسر خود تحمیل نکند.
در زندگی خانوادگی زهرا (سلام‌الله‌علیها) شاهد نمونه‌های برجسته‌ای از فداکاری او هستیم. صبح یک روز علی (علیه‌السلام) از همسرش طلب غذا کرد، زهرا (سلام‌الله‌علیها) فرمود خود دو روز است که چیزی نخورده‌ام و هرچه در خانه بود برای شما و فرزندان آوردم، علی (علیه‌السلام) فرمود چرا مرا از این امر آگاه نساختی تا برای تهیه غذا اندیشه‌ای کنم. زهرا (سلام‌الله‌علیها) پاسخ داد از خدای خود شرم کردم که چیزی از تو بخواهم که انجام آن برایت دشوار باشد.
هر مردی برای حل مشکلات گوناگون خارج از منزل به یک روحیه قوی و زنده نیازمند است او سعی می‌کند که از همه لحظاتی که در بستر آرام‌بخش خانه‌اش هست برای تقلیل کاستی‌ها و زدودن نگرانی‌ها استفاده کند. مردی که از
نعمت چنین خانه و خانواده‌ای برخوردار است در مسیر زندگی و انجام وظایف سیاسی اجتماعی خود فردی پیروز و موفق خواهد بود.
فاطمه (سلام‌الله‌علیها) در تمام مبارزات همسرش ـ اعم از مبارزات سیاسی و جنگ‌های نظامی ـ مایه
امید و دل‌گرمی او بود. در غیاب شوهر، خانه و فرزندان او را به‌خوبی اداره می‌کرد، با اشتیاق به بازگشت شوهر از
جنگ می‌نشست و تمام سعی و کوشش خود را در راه آسایش او به کار می‌برد؛ به‌طوری‌که وقتی علی (علیه‌السلام) برمی‌گشت و ساعاتی را در میان
خانواده می‌گذراند، تمام خستگی‌ها از تن او می‌رفت.
حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) رفتاری مناسب با فرزندانشان داشتند:
الف. الگوی پرورش.
ب. محبت به فرزندان و نقش آن در
تربیت فرزند.
ج. توجه به نیازهای کودک.
د. هم‌بازی شدن با فرزندان.
و. تشویق فرزندان به
عبادت.
هـ. رعایت عدالت درباره
کودکان.
ی. ارج نهادن به
شخصیت فرزندان.
ن. اهمیت دادن به نیازهای طبیعی آنان.
حضرت زهرا با رعایت شئونات کامل اسلامی در اجتماع حاضر شده، از دین و
ولایت دفاع می‌کردند.
در پایان لازم است، متذکر این مطلب شویم که برای رسید به قله باید قدم‌به‌قدم در کوه‌پایه‌ها مسیر را پیمود. الگوها نیز قله‌هایی هستند که مسیر را به ما نشان می‌دهند تا ما راه را گم نکنیم. هر کس با توجه به توان و وسع خود در این مسیر حرکت می‌کند، برخی سریع‌تر و برخی آهسته‌تر، مهم آن است که مسیر را گم نکرده و متوقف نشویم؛ هرچند به قله نرسیم.
برای کسب اطلاعات بیش‌تر مطالعه کتاب‌های زیر را به شما توصیه می‌کنیم:
۱. زندگی‌نامه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)، رسولی محلاتی، چاپ اول.
۲. فاطمه الگوی زن مسلمان، احمد صادق اردستانی، ناشر امام عصر (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف)، چاپ اول، ۱۳۸۲ ش.
۳. نقش اسوه‌ها در تبلیغ و تربیت، مصطفی عباسی‌مقدم، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۱ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «صفات یک زن مسلمان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۷/۲۶.
