آرامش دل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: آرامش دل، قرآن، نماز.
پرسش: چرا نماز و قرآن باعث آرامش دل‌هاست؟
پاسخ: قرآن، ارتباط معبود با بنده خودش است و نماز همان ارتباط بنده است با معبود خود. هر ارتباطی یادآور یاد و نام خدا باشد، آرامش دل‌ها را به همراه دارد. همان‌طوری که با نوشیدن
آب، تشنگی برطرف می‌شود و جسم آرام می‌گیرد، با استفاده از معانی
قرآن و
عبودیت به شکل نماز، جان
انسان اشباع می‌شود و به دنبال آن،
فطرت خداجوی او آرام می‌گیرد.
خداجویی امری است فطری و در ضمیر و ذات همه انسان‌ها نهفته است.
انسان برای رسیدن به هدف عالی و «رضوان حق»، نیازمند به یک «آرامش آرمانی و درونی» است. این آرامش فقط با یاد و نام خدا به دست می‌آید. از این جهت قرآن شریف با بیان قاعده کلی و فراگیر، می‌فرماید: «
اَلا بِذکر اللهِ تطمئنُّ القلوبُ»؛
«آگاه باشید، تنها با
یاد خدا دل‌ها آرامش می‌یابد». کارکرد این
آیه بسیار فراگیر است و سراسر
زندگی یک انسان را فرا می‌گیرد. از این جهت بعد از قبول
توحید و
ربوبیت، انسان نیازمند به راز و نیاز و نیایش است که تحت عنوان
عبودیت و
بندگی انجام می‌گیرد و زیباترین نوع
بندگی و
عبودیت هم در راستای «عبادت‌های شرعی» صورت می‌پذیرد که از متن
دین اسلام ناب محمدی ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ استخراج شده است و باز زیباتر از همه آن‌ها، انجام فرمان‌های قرآنی و
نماز است.
این
کتاب دارای صفات و ویژگی‌های بسیاری است که توجه به آن بسیار دل‌انگیز و دل‌نواز است و هستی انسان را بیمه می‌کند؛ از جمله صفات و ویژگی‌های قرآن از
زبان قرآن، عبارت است از:
۱. قرآن برترین
نعمت خداوند است.
۲. قرآن باعث ترقی
روح است؛
۳. قرآن کلام
حق است؛
۴. قرآن کتاب
هدایت است؛
۵. قرآن
نور است؛
۶. قرآن
صراط مستقیم است؛
۷. قرآن حَبْل و ریسمان نجات است؛
۸. قرآن
کتاب مبین است؛
۹. قرآن هدایتگر
عقل است؛
۱۰. قرآن
شفای قلب‌ها است؛
۱۱. قرآن
بشیر و
نذیر است؛
۱۲. قرآن کتاب جهانی است؛
۱۳. قرآن قیم جامعه بشری است؛
۱۴. قرآن میزان است؛
۱۵. قرآن
فرقان حق و باطل است؛
۱۶. قرآن
برهان و دلیل است؛
۱۷. قرآن
کتاب حکیم است؛
۱۸. قرآن همیشه تازه و جاودان است؛
۱۹. قرآن مصون از هر اشتباه است؛
۲۰. قرآن اُمّ الکتاب است.
مجموعه این صفات و ویژگی‌ها و ده‌ها صفات و ویژگی‌های دیگر در مورد
قرآن شریف که بیان و بررسی همه آن‌ها در این مختصر مقدور نباشد. چنین کتابی پشتوانة معنوی بندگان و هر که بدان تکیه زند، به
آرامش آرمانی و درونی دست می‌یابد.
بنابراین دقت در مورد هر یک از صفات و ویژگی‌های قرآن، زمینه‌ساز آرامش است؛ چون کلامی که از
معجزه علمی برخوردار و کلام حق و
حق محض است، کلام حکیم و حکمت‌آفرین است، کلام برهانی و منطقی است... به حق هر شنونده‌ای را آرامش می‌دهد و تکیه‌گاه محکمی برای شنونده خواهد بود؛ به‌عنوان مثال، اگر فردی در مورد امر بسیار مهمی خبر دهد، در این صورت اگر فرد مورد نظر از
اعتماد و اطمینان برخوردار باشد و صدق در گفتار داشته باشد، انسان با شنیدن حرف او به آرامش دست پیدا می‌کند و خیال و خاطرش راحت می‌شود که این پیام هم‌چنان است که بیان شد؛ ولی اگر فرد پیام‌رسان از اعتماد و اطمینان برخوردار نباشد و یا شناخته نباشد و صدق در گفتار نداشته باشد، انسان با شنیدن آن خبر، از ناحیه چنین فردی آرامش خود را از دست می‌دهد و خیال و خاطرش ناآرام می‌شود...
به اضافة این‌که قرآن شریف، همانند نماز که بحثش خواهد آمد، آرامش‌آفرین است؛ چون صورت و سیرت خود
نماز از متن قرآن شریف برگفته شده است...
از طرفی، یکی از معجزات قرآن شریف،
فصاحت و
بلاغت آن است و از وزن و آهنگ زیبایی برخوردار است که در هر فضایی برگزار شود، باعث معنویت و آرامش آن فضا خواهد شد. بسیاری از
مشرکان، از
قرائت زیبای پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و امام
معصوم علیه‌السلام لذت می‌برند و شبانه به‌صورت مخفیانه از صوت زیبای
قرائت و
تلاوت قرآن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و یا امام معصوم ـ علیه‌السلام ـ استفاده می‌کردند.
همة این نکات که بیان گشت، زمینه‌ساز آرامش و خود آرامش را به همراه دارند و انسان به آرامی می‌تواند به این تکیه‌گاه معنوی که همان معجزه علمی پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است، خود را بیمه سازد.
نیایش و بندگی، نیاز درونی هر انسان است. قرآن شریف و
سنت، به این نوع از بندگی که در قالب و شکل
نماز انجام می‌گیرد، بسیار تأکید کرده‌اند و از جمله
واجبات الهی است که در هیچ زمان و در هیچ شرایطی نباید ترک شود. چرا؟ چون نماز سرچشمه خشوع و
بندگی است و
مناجات ویژه نماز‌گزاران با خداست. نماز، هم انسان را در برابر مشکلات اخلاقی، حقوقی و منکرات فقهی بیمه می‌کند و هم مشکلات مادی
زندگی انسانی را از آسیب‌پذیری مصونیت می‌بخشد.
قرآن شریف می‌فرماید: «
و اَقِم الصّلوةَ لِذِکری»؛
«نماز را به یاد من (که باعث آرامش دل‌هاست) به پا دار».
نماز رابطه قلبی و عملی با خداست.
به هر
تقدیر هم در «قرآن شریف و هم در
روایات، نماز با بلندترین و زیباترین بیان مورد تعریف و توصیف قرار گرفت که اشاره به برخی از آن‌ها گویا و نیاز است:
۱. نماز موهبت الهی است؛
۲. نماز
تشکر از خداست؛
۳. نماز
رحمت الهی است؛
۴. نماز باعث
تقوا و بازدارنده فحشاست؛
۵. نماز
یاد خدا و باعث آرامش دل‌هاست؛
۶. نماز کارخانه انسان‌سازی است؛
۷. نماز سرچشمه خضوع و خشوع است؛
۸. نماز باعث
طهارت و پاکی درون است؛
۹. نماز
معراج مؤمن است؛
۱۰. نماز باعث نورانی شدن زندگی
است.
۱۱. نماز
قربانی هر
متقی است؛
۱۲. نماز تربیتگر انسان‌هاست؛
۱۳. نماز مرز
فرهنگ ایمان و
کفر است؛
۱۴. تداوم نماز، باعث تداوم
ایمان است.
ویکتور هوگو می‌گوید: «لا ینتناهای پایین (و زمینی) را با نیروی
تفکر با لایتناهای بالا (و آسمانی) در تماس نهادن، نماز نامیده می‌شود».
مولانا می‌گوید:
قطرة
دانش که بخشیدی زپیش ••• متصل گردان به دریاهای خویش
به هر
تقدیر، در مورد نماز، صدها جلد
کتاب نگاشته گشت که
مطالعه و تحقیق پیرامون آن برای همه لازم و ضروری است.
این
سخن پایان ندارد هین بتاز ••• سوی آن دو یارِ پاکِ پاک باز.
آیا با این بیان، قرآن شریف و نماز، این
عشق به بندگی و عبودیت، نباید دست‌آوردی به نام آرامش آرمانی را به همراه داشته باشند؟ قرآن، ارتباط معبود با بنده خودش است و نماز همان ارتباط بنده است با معبود خود. هر ارتباطی یادآور یاد و نام خدا باشد، آرامش دل‌ها را به همراه دارد. همان‌طوری که با نوشیدن آب، تشنگی برطرف می‌شود و جسم آرام می‌گیرد، با استفاده از معانی قرآن و عبودیت به شکل نماز، جان
انسان اشباع می‌شود و به دنبال آن،
فطرت خداجوی او آرام می‌گیرد. آری!
هیچ گنجی بی و بی‌دام نیست ••• جز به خلوتگاه
حق آرام نیست.
بنابراین چون
نماز و قرآن، یادآور یاد و نام زیبای
خداوند هستند؛ لذا
آرامش دل‌ها را به همراه دارند.
۱.
رازهای نماز، تألیف استاد جوادی آملی، قم، نشر اسری، چاپ اول، ۱۳۸۲.
۲.
نماز و دانشگاه، مجموعه مقالات یازدهمین اجلاس سراسری نماز، ج ۱.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «آرامش دل»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۱۶.
