ویژگی‌های آسمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زمین، آسمان، رزق، نزول باران، ویژگی‌ها، برتری آسمان.
پرسش: از نظر
اسلام، آسمان دارای چه ویژگی‌هایی است و بر زمین چه برتری دارد؟
پاسخ: با این‌که آسمان و زمین از نشانه‌های عظمت پروردگار و
قدرت او هستند، اما در
قرآن کریم ویژگی‌هایی برای آسمان و نیز تأثیرات و
برکات مادی و معنوی آن بر زمین ذکر شده است، که نشان‌گر جایگاه بلند آسمان و برتری و فضیلت آن بر زمین است. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از: مبدأ نزول باران و
رزق و
خیر و
برکت، مجرای نزول وحی، جایگاه
فرشتگان و... .
البته ویژگی‌های مشترکی نیز بین آسمان و زمین وجود دارد؛ مانند این‌که آسمان‌ها و زمین همانند دیگر موجودات عالم، حمد و
تسبیح خدا را می‌گویند.
از نگاه قرآن،
آسمان و زمین از نشانه‌های عظمت پروردگار و قدرت او و از نعمت‌های الهی بر انسان‌ها هستند، و نیز از آنها چنین استفاده می‌شود که: در
جهان هستی، هفت آسمان وجود دارد، و آسمان
دنیا (آسمان نزدیک‌تر و یا پست‌تر) همان آسمانی است که این ستاره‌های محسوس در آن، شناورند؛ و در جهان، هفت زمین وجود دارد که در
قرآن از آن یاد شده است؛ در آن‌جا که فرمود:
«
اللَّهُ الَّذی خَلَقَ سَبْعَ سَماواتٍ وَ مِنَ الْأَرْضِ مِثْلَهُنَّ»؛ «خداوند است که هفت
آسمان را و از زمین همانند آنها را آفریده است».
یکی از آنها
زمین این دنیاست.
درباره ویژگی و
نعمت آرامش زمین می‌خوانیم:
ــ «
هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِن رِّزْقِهِ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ»؛ «او کسی است که زمین را برای شما رام کرد، بر شانه‌های آن راه بروید و از روزی‌های خداوند بخورید و بازگشت و اجتماع همه به سوی او است».
ــ «
الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ مَهْدًا وَسَلَكَ لَكُمْ فِيهَا سُبُلًا وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّن نَّبَاتٍ شَتَّى»؛ «همان خداوندی که زمین را برای شما محل آسایش قرار داد و راه‌هایی در آن ایجاد کرد».
خداوند، زمین را
تشبیه می‌کند به گهواره، که مکانی است آماده برای نشستن و خوابیدن و گویا
انسان، کودکی است که به گهواره زمین سپرده شده و در آن‌جا همه وسائل آسایش او فراهم است. در
آیه شریفه، زمین را مهد آرامش و آسایش قرار داده است و حرکت‌های وضعی و انتقالی آن بسیار آرام است و به واسطه کرویت زمین و قانون جاذبه آن و همچنین قشر عظیم هوایی که اطراف آن را گرفته است، می‌تواند، محل آسایش و راحتی و مکان امنی برای زندگی باشد.
با این همه، آسمان دارای جایگاه بلند و پُراهمیتی است و در
روایات، اشیا و امور ارزش‌مند به آن تشبیه شده است.
نظام شگفت‌انگیز آسمان که هر جزء آن آیتی از
آیات الهی است، با گذشت میلیون‌ها سال بدون کم‌ترین
انحراف و دگرگونی ادامه دارد و با پیشرفت علم، هر روز پرده از این نظام شگفت‌آور کنار رفته،
اسرار آن
آشکار می‌شود.
در
قرآن مجید ویژگی‌هایی برای آسمان و نیز تأثیرات و
برکات مادی و معنوی آن بر زمین
ذکر شده است، که می‌توان از آنها برتری و فضیلت آسمان بر زمین را فهمید؛ در این‌جا به برخی از آنها اشاره می‌شود:
ــ «
وَاخْتِلَافِ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِنَ السَّمَاء مِن رِّزْقٍ فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَتَصْرِيفِ الرِّيَاحِ آيَاتٌ لِّقَوْمٍ يَعْقِلُونَ»؛ «و نیز در آمدوشد
شب و روز، و رزق (و بارانی) که خداوند از آسمان نازل کرده و به وسیلۀ آن
زمین را بعد از مردنش
حیات بخشیده و همچنین در وزش بادها، نشانه‌های روشنی است برای گروهی که اهل تفکرند».
ــ «
وَاللّهُ أَنزَلَ مِنَ الْسَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَسْمَعُونَ»؛ «و
خدا از آسمان باران فرستاد و با آن زمین را پس از پژمردگی زنده کرد»،
ــ «
وَ فِی السَّماءِ رِزْقُکُمْ وَ ما تُوعَدُون»؛ «
روزی شما در آسمان است، و آنچه به شما وعده داده می‌شود».
«
وَالسَّقفِ المَرفُوعِ»؛
«
سوگند به سقف بلند آسمان».
تعبیر «سقف» ازآن‌رو است که
ستارگان و کرات، چنان سراسر آسمان را پوشانده‌اند که به سقفی می‌مانند؛ همچنین ممکن است به جو اطراف زمین اشاره باشد که مانند سقفی محکم آن را فرا گرفته، از آسیب شهاب‌سنگ‌ها حفظ می‌کند.
از
آیات و روایات به دست می‌آید که جایگاه اصلی فرشتگان آسمان است؛ مانند:
«
قُلْ لَوْ کانَ فِی الْأَرْضِ مَلائِکَةٌ یَمْشُونَ مُطْمَئِنِّینَ لَنَزَّلْنا عَلَیْهِمْ مِنَ السَّماءِ مَلَکاً رَسُولاً»؛
«بگو: اگر فرشتگانی در روی زمین ساکن بودند، هر آینه فرشته‌ای (همنوع آنها) از آسمان به رسالت بر آنان می‌فرستادیم».
امام علی علیه‌السلام در وصف فرشتگان و اعمالشان می‌فرماید: «سپس خداوندِ سبحان، آسمان‌های برافراشته را از هم گشود و میان آنها را از اقسام فرشتگان پُر کرد».
مقصود از آسمان‌هایی که محل فرشتگان است، کرات و افلاک محسوس و مادی نیست؛ بلکه
عالم ملکوت است که افقی عالی‌تر از عالم
ملک و محسوس دارد؛
چنان‌که
ملائکه نیز خود مجردند نه مادی.
از آیه شریفه «
قَدْ نَری تَقَلُّبَ وَجْهِکَ فِی السَّماءِ»؛ «ما گردانیدن رویت را در (جهت) آسمان (چون کسی که به انتظار مطلبی باشد) می‌بینیم».
استفاده می‌شود،
پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله که در انتظار تغییر
قبله بود، برای
نزول وحی به آسمان می‌نگریست.
از
آیات قرآن به دست می‌آید که جایگاه
تدبیر امور، آسمان است؛ مانند این آیه شریفه:
«
إِنَّ رَبَّكُمُ اللّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُدَبِّرُ الأَمْرَ ...»؛ «پروردگار شما، خداوندی است که آسمان‌ها و زمین را در شش روز (شش دوران) آفرید؛ سپس بر تخت (قدرت) قرار گرفت، و به
تدبیر کار (
جهان) پرداخت ...».
ویژگی‌های مشترکی نیز بین آسمان و زمین وجود دارد که از این جهت برتری میان آنها وجود ندارد؛ مانند:
آسمان‌ها و زمین همانند دیگر موجودات عالم،
حمد و
تسبیح خدا را می‌گویند:
«
تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالأَرْضُ وَمَن فِيهِنَّ وَإِن مِّن شَيْءٍ إِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدَهِ وَلَكِن لاَّ تَفْقَهُونَ تَسْبِيحَهُمْ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا»؛ «آسمان‌های هفت‌گانه و زمین و کسانی که در آنها هستند، همه
تسبیح او می‌گویند و هر موجودی، تسبیح و حمد او می‌گوید ولی شما تسبیح آنها را نمی‌فهمید او بردبار و آمرزنده است».
قرآن، با صراحت، فرمان‌برداری آسمان و زمین در مقابل اوامر الهی را بیان می‌کند:
«
ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاء وَهِيَ دُخَانٌ فَقَالَ لَهَا وَلِلْأَرْضِ اِئْتِيَا طَوْعًا أَوْ كَرْهًا قَالَتَا أَتَيْنَا طَائِعِينَ»؛ «سپس به آفرینش آسمان پرداخت؛ درحالی‌که به صورت دود بود به آن و به
زمین دستور داد: به وجود آیید (و شکل گیرید)، خواه از روی اطاعت و خواه اکراه! آنها گفتند: ما فرمان‌پذیر می‌آییم (و شکل می‌گیریم)».
اطاعت آسمان و زمین مانند امر
خداوند به آنها، تکوینی و ایجادی است.
پایگاه اسلام کوئست.
