ثابت قدم ماندن در حالت پاکی قلب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: صفای قلب، پاکی روح.
پرسش: چگونه می‌توان در حالت پاکی و صفای قلب، ثابت‌قدم ماند و در بین راه منحرف نشد؟
پاسخ: موفقیت در هر کاری حداقل مرهون چند امر است: ۱. شناخت کافی؛ ۲. برنامه‌ای مناسب؛ ۳. اراده‌ای محکم؛ ۴. همت و پشتکار قابل قبول؛ ۵. انگیزه و علاقه.
دانش‌جوی عزیز،
موفقیت در هر کاری حداقل مرهون چند امر است: یکی شناخت کافی، دوم برنامه‌ای مناسب، سوم اراده‌ای محکم، چهارم همت و پشتکار قابل قبول، و پنجم انگیزه و علاقه.
در گام نخست فرد باید شناخت کافی از هدف کار داشته باشد و بداند به سوی چه چیزی می‌خواهد حرکت کند. بنابراین در این مرحله باید درصدد شناخت راه صحیح و راه انحرافی، صفای قلب و پاکی روح بود؛ سپس به چگونگی پیمودن آن اندیشید. به عبارت دیگر، ابتدا باید شناخت که راه صحیح چیست؟
قلب سلیم چه قلبی است؟ و روح پاک به چه روحی می‌گویند و به ویژگی‌های هر یک با توسعه
دانش خود در این زمینه دست یافت تا تصویر صحیح و کاملی از
هدف (راه مستقیم و قلب سلیم و پاک) در دست نداشته باشیم، سخن از چگونگی دست‌رسی به آن سخنی گزاف خواهد بود.بدین منظور:
با مشورت کردن با بعضی اساتید و کارشناسان در این زمینه به
مطالعه بیش‌تری در زمینه معارف دین بپردازید؛ مثلاً کتب مرحوم
شهید مطهری و
شهید دستغیب در این باره بسیار مؤثر و خوب است.
زیاد
قرآن بخوانید و در معانی آن
تدبر و
تفکر کنید و از تفسیرهای ساده قرآن
تفسیر نمونه یا
تفسیر نور استفاده کنید.
در جلسات مذهبی
تفسیر قرآن،
نهج‌البلاغه،
موعظه و اخلاقی شرکت کنید.
با دوستان خود در زمینه معارف دینی به مطالعه گروهی بپردازید.
دومین گام: داشتن برنامه‌ای مناسب و متناسب با توانایی‌های فرد است که بدون افراط و تفریط طی یک برنامه تدوین شده حرکت خویش را آغاز کند و با نگاهی همه‌جانبه به تمام نیازمندی‌های خویش، سعی کند پله‌های معنویت و
کمال را به تدریج طی کند و گمان نکند می‌تواند یک شبه راه طولانی را بپیماید و از طرف دیگر، از هدر رفتن اوقات عمر خود جلوگیری نماید و علاوه بر رسیدگی به تحصیل
علم و مطالعه، استراحت و ورزش، زمانی را برای رسیدگی به
ارتباط با خدا و امور معنوی اختصاص دهد و طبق برنامه تدوین‌شده‌ای فعالیت‌های شبانه‌روزی و هفتگی خویش را تقسیم‌بندی کند. در این مرحله نکات زیر توجه شود:
سعی شود
نمازهای یومیه در اول وقت و حتی‌المقدور به
جماعت خوانده شود.
در جلسات
دعا (
دعای کمیل و…) و مراسم مذهبی و بزرگ‌داشت
ائمه اطهار شرکت کنید.
با دوستان با
ایمان رفت‌و‌آمد کنید و هم اتاقی شوید؛ زیرا در سنین جوانی بیش‌ترین تأثیرپذیری انسان از گروه هم‌سن و سال و دوستان است. بنابراین در انتخاب دوست کمال دقت را به
عمل آورید.
بخشی از
اوقات فراغت خود را به کمک کردن به والدین و
خانواده یا هم‌اطاقی و دوستان و هم‌کلاسی‌های خود اختصاص دهید و از روی دلسوزی و خالصانه در جهت حل مشکل آن‌ها تلاش کنید.
محاسبه و ارزیابی آن‌چه در طول روز انجام داده‌اید شرط یک برنامه کامل است. همان‌طور که علمای اخلاق توصیه کرده‌اند؛ یعنی پس از این‌که فرد با خود شرط می‌کند که از هرگونه خلافی اجتناب کند و وظایف خود را درست انجام دهد، در طول
روز نیز مراقب خویش باشد که اعمالش طبق مشارطه‌ای که با خود کرده انجام شود. در مرحله سوم و در پایان روز به محاسبه آن‌چه انجام داده بپردازد و همچون یک تاجر که هر روز به حساب کار خود رسیدگی می‌کند، او نیز به ارزیابی
اعمال طول روز پرداخته که اگر مرتکب خلافی شده، خود را
تنبیه کند و اگر وظایفش را انجام داده، شکرگزار خداوند متعال باشد. بدین ترتیب در پایان هر روز روند کارها و فعالیت‌های خویش را مورد توجه و ارزیابی قرار دهد.
گام سوم،
انگیزه و
علاقه محرک و موتور حرکت انسان به سوی هدف است. با نگاهی به
هدف و آثار و نتایجی که به دنبال این انتخاب وجود دارد، هم‌چنین دقت و
اندیشه در پی‌آمدهای دنیوی و اخروی قلب سلیم و ثبات قدم داشتن در راه مستقیم الهی، تلاش کنید این موتور هرگز خاموش نشود و
انگیزه خویش را برای رسیدن به اوج کمال تقویت کنید.
گام چهارم، داشتن اراده‌ای محکم و عزمی راسخ است؛ زیرا با سستی و تنبلی و کار امروز را به فردا انداختن و اهمال‌کاری و ترک عمل، انسان به قله‌های کمال و
معنویت دست نخواهد یافت. بنابراین برای
تقویت اراده خویش، ضمن
تلقین به خود که من فردی توانا در انجام کارهای محوّله هستم، باید تکرار و تمرین و ممارست به کار داشته باشد و از رها کردن امور در وسط کار و ناتمام انجام دادن آن‌ها جداً پرهیز کرد.
گام پنجم: داشتن پشتکار و مقاومت در برابر مشکلات است. روشن است که صفای قلب و ثابت‌قدم ماندن در راه مستقیم الهی سختی‌هایی دارد. باید از خیلی لذت‌ها چشم‌پوشی کرد و از گوش دادن به بعضی شنیدنی‌ها و مشاهده بعضی دیدنی‌ها اجتناب کرد. اگر
صبر و مقاومت نباشد، فرد نمی‌تواند به اوج کمال دست یابد و دچار انحراف خواهد شد. از آن‌جا که
انسان همیشه در معرض خطر قرار دارد و
شیطان و نفس، قوی هستند و گاهی ممکن است فردی را دچار
انحراف کنند، از این جهت نباید ناامید شود؛ بلکه هرچه سریع‌تر درصدد اصلاح آن برآید و به اصطلاح
توبه کند و مپندارد که حال که مرتکب خلافی شدم، راه بازگشت وجود ندارد.
بنابراین از
رحمت خداوند مایوس نباشد و با بازگشتی جدید، راه خود را به سوی کمال ادامه دهد و به تدریج سختی‌ها و مشکلات راه را آسان کند. طبیعی است
توکل بر خداوند و استمداد از
ذات مقدس الهی و دعا و درخواست از او نیز پشتوانه حرکت رهروان راه
حق است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ثابت قدم ماندن در حالت پاکی قلب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۵/۱۴.
