جماع
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زنان،
آمیزش،
نعمت های دنیا،
پیامبر صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله.
پرسش: با توجه به تأکید
اسلام به استفاده کم حتی از مباح‌ها از دنیا، چطور می‌توان این
حدیث را که پیامبر ـ صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله ـ زنان و
عمل جماع را بسیار
دوست می‌داشتند و به آن اقدام می‌کردند را جمع کرد.
پاسخ: اولاً، دنیا اگر هدف و نهایت
آرزو و آمال قرار گیرد و همه چیز برای رسیدن به آن زیر پا گذاشته شود، به این جهت مذموم و مورد نکوهش است و باعث فراموشی
خداوند و آخرت می شود؛ ولی از آن جهت که وسیله و ابزاری است برای رسیدن به آخرت، ممدوح و پسندیده است. بر این اساس کثرت آمیزش در
احادیث گفته شده به معنای فرو رفتن در شهوت‌رانی نیست؛ بلکه توصیه به کثرت آمیزش به جهت ایجاد
محبت بین
زن و
شوهر و ازدیاد
نسل که به حسب روایات به آن توصیه شده است.
ثانیاً، یکی از نکاتی که در فهم و استنباط
روایت باید مورد توجه قرار بگیرد
فرهنگ و فضای فکری زمان بیان احادیث است، در فضایی که عده‌ای به لحاظ
رهبانیت و
سیر و سلوک، زنها را رها نموده و بدین‌گونه دنیا را رها کردند، سفارش به مراوده بیشتر با زنان می‌شود و در فضایی که زنبارگی و محیط شهوانی یا اختلاط و یا فریفتگی شایع می‌شود، درمان یا سفارش به تخفیف و تقلیل بهره‌مندی از دنیا از جمله آمیزش با زنان، صورت می‌پذیرد.
در پاسخ به این سؤال ابتدأ باید متذکر شویم که در این باب چهارگونه روایات داریم که دو به دو مقابل هم هستند
دسته اول، زیاد آمیزش کردن با زنان را نیکو می‌داند و از
اخلاق انبیا برمیشمارد:
در
کتاب سنن النبی می‌خوانیم که
حضرت رضا فرمودند: سه چیز از
سنت پیامبران است:
عطر زدن، زدودن موهای زاید بدن و آمیزش زیاد با همسران.
این
روایت با سندهای مختلفی روایت شده است؛ از جمله در کفعمی آمده است: محمد بن یحیی عن احمد بن محمد بن عیسی عن معمر بن خلاد قال: سمعت علی بن موسی الرضا ـ علیه‌السلام ـ یقول: «ثلاث من سنن المرسلین العطر و اخذ الشعر و کثرة الطروقة؛
محمر بن خلاد می‌گوید: شنیدم حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ می‌فرمود: سه چیز از سنت پیامبران است: عطر زدن، زدودن موهای زاید بدن و کثرت طروقه».
طروقه در این روایت دوگونه خوانده شده، طروقه به فتح طاء و طروقه به ضم آن.
در صورتی که طاء مفتوح باشد، به معنای همسران خواهد بود؛ بنابراین مراد از آن کثرت همسران و
ازدواج خواهد بود.
در صورتی که طاء با ضمه خوانده شود، به معنای آمیزش خواهد بود.
با توجه بر قراینی معمولاً این روایت به کثرت آمیزش معنا می‌شود؛ گرچه احتمال کثرت همسران نیز بعید نمی‌باشد.
حضرت رضا ـ علیه‌السلام ـ فرمود: در خروس پنج خصلت از خصال انبیا وجود دارد: آشنایی به اوقات
نماز،
غیرت،
سخاوت، زیاد آمیزش و
جماع کردن.
در مقابل دسته اول روایاتی آمیزش زیادی را منع می‌کند و مذمت می‌نماید:
در روایتی از
پیامبر اکرم ـ صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله ـ آمده است: کسی که خواستار باقی ماندن است در‌حالی‌که بقایی در دنیا نیست (یعنی کسی که طالب بقای نسبی و طول
عمر است) صبحانه را صبح زود بخورد و کفش مناسب و خوب بپوشد و رداء خود را کوتاه کند و آمیزش با زنان را کم کند. به پیامبر عرض شد: منظور از کوتاه کردن رداء چیست؟ حضرت فرمودند: کم کردن
قرض و بدهی.
دسته سوم، دوست داشتن زنان را از اخلاق پیامبران برمیشمارد:
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: از اخلاق پیامبران دوست داشتن زنان است.
رسول خدا ـ صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله ـ فرمود: روشنی چشم من در نماز و لذتم در
زنان قرار داده شده است.
علامه طباطبایی می‌فرماید: قریب این مضامین به طرق دیگری نیز
روایت شده است.
در مقابل دسته سوم روایاتی دوست داشتن زنان را عامل
معصیت می‌داند:
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ گوید: رسول خدا ـ صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله ـ فرمود: اول چیزی که خدا به آن نافرمانی و معصیت شد، شش چیز بود: دوست داشتن دنیا، دوست داشتن
ریاست، دوست داشتن
طعام، دوست داشتن
خواب، دوست داشتن راحتی و دوست داشتن زنان.
با دقت در مفاهیم این روایات و اصول کلی دیگر که از آیات و روایات به دست می‌آید، می‌توان گفت این روایات متنافی و ناسازگار با هم نیستند؛ چون:
از آیات
قرآن و روایات استفاده می‌شود که دنیا دارای دو جهت است:
دنیا به‌عنوان امر حقیقی و واقعی شمرده شود؛ مانند وجود
زمین، کرات آسمانی، وجود
انسان، قدرت،
علم و
حیات او و دیگر موجودات و حقایق نظام عالم مادی. به این لحاظ دنیا نه تنها مذموم و نکوهیده نیست، بلکه نیکو و پسندیده است. پیامبر اکرم ـ صلی‌اللَّه‌علیه‌وآله ـ فرمود: «الدُّنیا مَزْرَعَةُ الآخِرَة»؛ «
دنیا، مزرعه و کشتزار
آخرت است».
دنیا به‌عنوان امر اعتباری و غیر واقعی شمرده شود؛ یعنی دنیا را هدف و نهایت
آرزو و آمال قرار دادن و همه چیز را برای رسیدن به آن زیر پا قرار دادن. دنیا به این جهت مذموم و مورد نکوهش است و باعث فراموشی
خداوند و آخرت می‌شود؛ همان‌گونه که با دقت و تأمل در دو دسته از روایاتی که درباره استفاده از
مال و ثروت‌اندوزی وارد شده است، روشن می‌شود که اصل مال و
ثروت در
اسلام مذموم نیست؛ بلکه از آن جهت که وسیله و ابزاری است برای رسیدن به آخرت ممدوح و پسندیده است؛ از‌این‌روست هنگامی‌که
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ مردی را مشاهده کرد که دنیا را مذمت می‌کرد، فرمود: «آیا تو در دنیا جرمی مرتکب شده‌ای یا دنیا به تو جرم کرده است...».
در
اسلام مال و کسب مال، پسندیده و در مواردی
واجب است؛ ولی مال‌پرستی در برابر
خدا‌پرستی سرزنش شده است. در
دین اسلام مال وسیله‌ای برای رسیدن به سعادت اخروی و تقرب به خداست، نه هدف.
در
قرآن کریم می‌خوانیم: «یا ایها الذین امنوا لاتلهکم اموالکم و لا اولادکم عن ذکر الله»؛ «ای کسانی که ایمان آوردید، اموال و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نسازد».
پس در استفاده از نعمات دنیوی هر آنچه این معیار بر آن منطبق گردد، مورد مذمت است. بر این اساس کثرت آمیزش در
احادیث گفته شده به معنای فرو رفتن در شهوت‌رانی نیست؛ بلکه توصیه به کثرت آمیزش به جهت ایجاد
محبت بین
زن و شوهر و ازدیاد
نسل که به حسب روایات به آن توصیه شده است. همچنین به جهت شکسته شدن
شهوت نفس که از آثار آن
آرامش و جمع شدن حواس به جهت
عبادت و دوری از
گناهان ناشی از شهوت است و دقیقاً از‌این‌روست که دوست داشتن زنان هم می‌تواند عاملی در جهت خودسازی و
تقرب و رضای الهی باشد، هم بزرگ‌ترین عامل برای
معصیت الهی.
یکی از نکاتی که در فهم و استنباط
روایت باید مورد توجه قرار بگیرد، فرهنگ و فضای فکری زمان بیان احادیث است. در فضایی که عده‌ای به‌لحاظ
رهبانیت و
سیر و سلوک، زنها را رها نموده و بدین‌گونه دنیا را رها کردند، سفارش به مراوده بیشتر با زنان می‌شود
و در فضایی که زنبارگی و محیط شهوانی یا اختلاط یا فریفتگی شایع می‌شود، درمان یا سفارش به تخفیف و تقلیل بهره‌مندی از دنیا (از جمله
آمیزش با زنان) صورت می‌پذیرد. بنابراین
تفسیر هر یک از دو روایت را در متن صدور آن باید سنجید و چه‌بسا هر دو، یک معنا را افاده کنند و آن اعتدال است؛ یعنی، نفی زیاده‌روی مورد توصیه یکی و دوری از
تفریط مورد توصیه دیگری است.
بنابراین از مجموع روایات وارده در متون دینی در این باب این اصل کلی استنباط می‌گردد که باید به‌قدری با لذت‌های
حلال خود را ارضا و اشباع کنیم که از فکر هرگونه
لذت حرام مصون بمانیم؛ اما از سوی دیگر، این اصل کلی را نیز داریم که باید مراقب حفظ سلامتی خود باشیم و از افراط‌گری دوری کنیم و باید با توجه به این اصول که خطوط اصلی و جهت‌گیری اسلام را نشان می‌دهند و
حاکم بر سایر مواردند، این احادیث را معنا کرد.
البته میزان و حد کثرت آمیزش عرفی است و به‌حسب حالات اشخاص در پر شهوت و کم
شهوت بودن و به حسب سنین مختلف متفاوت خواهد بود؛ ولی روشن است که زیادی آمیزش نباید در حد
افراط باشد.
پایگاه اسلام کوئست.
