بهترین راه برای رسیدن به رضایت خدا و جلوگیری از وسوسه‌های شیطان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: رضایت خدا، وسوسه‌های شیطان.
پرسش: بهترین راه برای رسیدن به رضایت خدا و جلوگیری از وسوسه‌های شیطان با توجه به مسائل حاضر و نفوذ فرهنگ غربی در جوامع ما چه‌گونه می‌باشد؟
پاسخ: برای رسیدن به
رضایت الهی یک راه وجود دارد که آن انجام دستورات الهی ـ اعمّ از بایدها و نبایدها ـ است؛ یعنی آن‌چه را که
خداوند فرمان انجامش را صادر کرده، انجام دهیم و آن‌چه را که فرموده ترک کنید، ترک کنیم؛ و به عبارت دیگر، انجام واجبات و ترک محرمات. شیاطین انسی و جنّی نیز، از راه‌های مخفی‌کاری، تزئین اعمال و منحرف کردن انسان‌ها به صورت تدریجی، انسان‌ها را
وسوسه می‌کنند.
سؤال از دو جهت قابل بررسی است:
۱. بهترین راه برای رسیدن به
رضایت خداوند؛
۲. بهترین راه برای جلوگیری از
وسوسه‌های شیطان.
البته قبل از وارد شدن به پاسخ این سؤال لازم است دو نکته را به عنوان مقدمه ذکر کنیم:
مرحله «رضا» برای سالکان کوی
حق، آن است که انسان سالک به جایی برسد که نه‌تنها کوشش کند
خدا از او راضی باشد، بلکه بکوشد او از «
قضا و قدر» خدا راضی باشد. بنابراین رضا بر دو قسم، و هر دو قسم نیز از منازل سیروسلوک است:
آن است که
انسان بکوشد خدا از او راضی باشد؛ یعنی با انجام
واجب و ترک
حرام به جایی برسد که خدا از او راضی و خشنود باشد که در این صورت گرفتار قهر خدا نخواهد شد.
آن است که انسان بکوشد از قضا و قدر الهی راضی باشد؛ یعنی هرچه خدا انجام می‌دهد، او بپسندد و به آن رضا بدهد و این
مقام، مهم است. البته مرحله اول برای هر انسانی لازم است؛ اما کسب مرحله و مقام دوم مقدور همه نیست.
قابل ذکر است که در این نوشتار به توضیح قسم اول که مورد نظر است، می‌پردازیم.
بهترین راه برای رسیدن به رضایت خداوند و جلوگیری از وسوسه‌های شیطان، در همه زمان‌ها یکسان است و این‌گونه نیست که در زمان حاضر به علت نمایان شدن فرهنگ غربی در جامعه ما با گذشته (اوایل
انقلاب اسلامی و زمان
جنگ) که فرهنگ غربی کم‌رنگ بود، تفاوت داشته باشد. بله تنها تفاوت در این است که در گذشته زمینه تحصیل رضایت خداوند و ایستادن در مقابل وسوسه‌های شیطان نسبت به امروز مهیاتر بود و امروزه مشکل‌تر شده است؛ چون زمینه‌هایی برای وسوسه‌های شیطانی به وجود آمده که در گذشته نبود؛ از جمله آن‌ها می‌توان به برنامه‌های مخرب
ماهواره،
اینترنت و ... اشاره کرد که
شیطان انسان را به دیدن فیلم‌ها و عکس‌های مبتذل
وسوسه و تحریک می‌کند، وگرنه راه‌حل زمان گذشته و حاضر، یکی است.
برای رسیدن به رضایت الهی یک راه وجود دارد که آن انجام دستورات الهی ـ اعمّ از بایدها و نبایدها ـ است؛ یعنی آن‌چه را که
خداوند فرمان انجامش را صادر کرده، انجام دهیم و آن‌چه را که فرموده ترک کنید، ترک کنیم، در یک
کلام بگوییم، انجام
واجبات و
ترک محرمات که این خود، موارد بسیاری را شامل می‌شود که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌گردد:
۱.
نماز خواندن.
۲.
روزه گرفتن.
۳. پرداخت
خمس و
زکات.
۴.
گناه نکردن (پرهیز از
غیبت،
دروغ،
تهمت، نگاه آلوده به نامحرم، دیدن فیلم‌ها و عکس‌های مبتذل، شنیدن موسیقی‌های حرام، شرکت در مجالس
گناه، دوستی که انسان را به گناه مبتلا سازد و...) .
۵.
اطاعت و احترام کسانی را که
خداوند متعال اطاعتشان را واجب شمرده (
پیامبر و
ائمه معصومین،
ولی فقیه زمان،
پدر و مادر و...) .
مراد از
شیطان در وسوسه‌های شیطان، شیطان انسی و جنّی است.
شیطان راه‌های مختلفی برای وسوسه انسان‌ها به کار می‌برد، که باید آن‌ها را
شناخت و سپس در مقابل شیطان ایستاد و تسلیم نشد، که در ذیل به بعضی از آن موارد اشاره می‌شود و سپس راه‌های جلوگیری از وسوسه شیطان را ذکر می‌کنیم.
اصولاً
شیاطین برنامه‌های خود را به صورت‌های زیر، برای گمراهی انسان‌ها ارائه می‌دهند:
(توجه داشته باشید که امروزه شیاطین انسی با ابزارهای سی دی، نوار، عکس، مواد مخدر و قرص‌های شادی‌بخش و مشروبات الکلی و ... به کمک شیطان جنّی برخواسته‌اند و در همان مسیر به او در منحرف کردن انسان‌ها کمک می‌کنند.)
برنامه‌های خود را با «مخفی‌کاری» می‌آمیزند و گاه چنان در گوش انسان می‌دمند که انسان باور می‌کند، فکر،
فکر خود اوست و از درون جانش جوشیده، و همین باعث اغوا و
گمراهی انسان می‌شود.
کار شیطان، «تزئین» است؛ یعنی مخفی کردن
باطل در لعابی از حق، و
دروغ در پوسته‌ای از راست، و
گناه در لباس
عبادت، و گمراهی در پوشش هدایت؛ چراکه اگر آن‌ها در چهره اصلی ظاهر شوند و باطل را با حق نیامیزند و اگر صریح و صاف سخن بگویند، به گفته
علی (علیه‌السّلام) «
لم یخف علی المرتادین؛ مطلب بر پویندگان راه خدا مخفی نمی‌شود»،
و آن‌ها همیشه قسمتی از این می‌گیرند و قسمتی از آن، و به هم می‌آمیزند تا بر مردم مسلط شوند.
چنان‌که امیرمؤمنان در ارائه همین
سخن می‌فرماید: «
فهنالک یستولی الشیطان علی اولیائه؛ در این وقت است که شیطان بر دوستانش مسلط می‌شود».
وسوسه‌های شیطان معمولاً به صورت تدریجی و گام‌به‌گام است و انسان را قدم‌به‌قدم و تدریجاً به سوی پرتگاه
گناهان می‌کشاند؛
چنان‌چه انحراف‌ها و تبهکاری‌ها غالباً به‌طور تدریجی در انسان نفوذ می‌کند، نه به صورت دفعی و فوری؛ مثلاً برای آلوده شدن یک جوان به مواد مخدر و
قمار و
شراب، معمولاً مراحلی وجود دارد:
گام اول، نخست به صورت تماشاچی در یکی از این جلسات شرکت می‌کند و انجام این کار را ساده می‌شمارد.
گام دوم، شرکت تفریحی در قمار (بدون بردوباخت) یا استفاده از
مواد مخدر به عنوان رفع خستگی یا درمان بیماری و مانند آن است.
گام سوم، استفاده از این مواد به صورت کم و به قصد این‌که در مدت کوتاهی از آن صرف‌نظر کند که سرانجام گام‌ها یکی پس از دیگری برداشته می‌شود و شخص به صورت یک قمارباز حرفه‌ای خطرناک یا یک معتاد سخت و بینوا درمی‌آید.
نکته‌ای که در این‌جا قابل تذکر است این است که
آیه شریفه «
من الجنه و الناس»
در
سوره ناس، هشدار می‌دهد که وسواسان خناس (شیاطین)، تنها در میان یک گروه و یک
جماعت، و در یک قشر و یک لباس نیستند، در میان
جن و انس پراکنده‌اند و در هر لباس و هر جماعتی یافت می‌شوند، باید مراقب همه آن‌ها بود و باید از شر همه آن‌ها به خدا پناه برد، دوستان ناباب، هم‌نشین‌های منحرف، پیشوایان گمراه و ظالم، کارگزاران جبار و طاغوتیان، نویسندگان و گویندگان فاسد، مکتب‌های الحادی و التقاطی ظاهرفریب، وسایل ارتباط جمعی وسوسه‌گر، همه این‌ها و غیر این‌ها در مفهوم «
وسواس خناس» (
اسم یکی از شیاطین است که انسان را از طریق وعده‌ها و آرزوها سرگرم می‌کند تا آلوده گناه شوند و حتی
توبه را از یاد آن‌ها می‌برد.)
واردند که انسان باید از شر آن‌ها به خدا پناه ببرد.
حال شاید سؤالی پیش آید که انسان چه‌گونه الهامات الهی را از وسوسه‌های شیطانی تشخیص دهد؟
در جواب این سؤال باید بگوییم علامت روشنی برای تشخیص آن وجود دارد و آن این‌که الهامات الهی چون با فطرت پاک انسان و ساختمان جسم و روح او آشنا است، هنگامی که در
قلب پیدا می‌شود، یک حالت انبساط و نشاط به او دست می‌دهد؛ درحالی‌که وسوسه‌های شیطان، چون هماهنگ با
فطرت و ساختمان او نیست، هنگام ایجاد در قلبش، احساس تاریکی و ناراحتی و سنگینی در خود می‌کند، و اگر تمایلات او طوری تحریک گردد که در هنگام انجام گناه، این احساس برای او پیدا نشود، بعد از انجام
عمل به او دست می‌دهد.
حال که با برنامه‌های شیطان برای وسوسه انسان‌ها آشنا شدیم، به چند مورد از راه‌هایی که برنامه‌های او را خنثی می‌کند، اشاره می‌شود:
چراکه با یاد خداست که دل‌ها آرامش می‌یابد،
و وسوسه شیطان خنثی می‌گردد؛ چون هنگام تسلط شیطان بر انسان، هیچ‌گونه آرامشی نیست؛ بلکه انسان دچار اضطراب است و به یاد خدا بودن از راه‌هایی همچون نماز خواندن، قرآن خواندن، روزه گرفتن، به زیارات قبور رفتن به خصوص ائمه اطهار، دعا کردن، ذکر گفتن و ... حاصل می‌گردد.
چنان‌چه
آیت‌الله العظمی بهجت (دام ظله) در جواب شخصی که از علاج وسوسه سؤال کرده بود، فرموده بودند: «نافع برای
دفع وسوسه، اکثار ت
هلیل (یعنی زیاد گفتن ذکر
لا اله الا الله) است».
چنان‌چه در سوره ناس و
آیات دیگر
قرآن مجید به این نکته اشاره شده است: «هنگامی که می‌خواهی
قرآن بخوانی، نخست به خدا پناه ببر از شیطان رانده‌شده».
و خلاصه مطلب این‌که گفتن «
اعوذ بالله من الشیطان» را در آغاز کارها فراموش نکنیم.
اعتقاد به حضور
خداوند در همه جا و این که بر همه اعمال ما ناظر است:
امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) در این زمینه می‌فرمایند: «از
معصیت خدا در خلوتگاه بپرهیزید؛ چراکه خداوند شاهد و دادرس است».
اگر انسان این اعتقاد را که انسان در محضر خداست، درک کند و در همه حال توجه داشته باشد، وسوسه‌های شیطان بر او اثر نمی‌گذارد.
که
دوستی با او انسان را به خوبی‌ها نزدیک کند و از زشتی‌ها دور کند؛ چراکه خیلی از اوقات شیطان از طریق دوست بد، انسان را به گناهان وسوسه می‌کند و مبتلا می‌گرداند.
امام جواد (علیه‌السلام) در این زمینه می‌فرمایند: «
ایاك و مصاحبه الشریر فانه كالسیف المسلول یحسن منظره و یقبح اثره؛
از هم‌نشینی با بدکار پرهیز کن، که او همچون
شمشیر برهنه است که ظاهرش زیبا، و اثرش زشت است».
همچون
مساجد، حسینیه‌ها، مراسم‌های مذهبی، زیارتگاه‌ها و...و پرهیز از محیط‌های آلوده و مجالس گناه؛ چراکه در این‌گونه مکان‌ها، اثر
وسوسه‌های شیطان چند برابر می‌گردد و مقابله با او سخت می‌شود؛ هم‌چنان که در محیط‌های سالم، اثر وسوسه‌های شیطان کم‌تر می‌گردد؛ در نتیجه مقابله با او هم آسان می‌شود.
مطالعه و آگاهی درباره روش‌ها و ابزار شیطان (انسی و جنی) نقش مؤثری در جلوگیری نفوذ شیطان دارد:
مسلماً انسان اگر بداند دشمن از چه راهی می‌خواهد به او حمله کند و با چه ابزاری حمله کند، راحت‌تر به
جنگ او می‌رود و خود را مجهز می‌سازد. توصیه می‌شود در این رابطه برخی کتاب‌هایی را که درباره
تهاجم فرهنگی نوشته شده و
کتاب فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی نوشته استاد
حداد عادل را مطالعه فرمایند.
اگر تاجر شب به شب دخل خود را نگاهی نکند و به حساب و کتاب‌های خود رسیدگی نکند، نمی‌تواند متوجه شود که چه مقدار سود کرده یا زیان. گاهی حساب و کتاب او را از ورشکسته شدن حفظ می‌کند و احتیاط به تداوم کار او کمک می‌کند. اگر تاجر نداند در
شغل او چه کلاه‌بردارانی کار می‌کنند و چه‌گونه فریب می‌دهند، کلاهش پسِ معرکه است. در بازار معنوی نیز چنین است، لازم است فرد حساب و کتاب کند، راه شیطان را ببیند و از ضررهایی که تا به حال کرده،
عبرت بگیرد و نکات مثبت کارش را تکرار کند.حساب و کتاب روزانه به او کمک می‌کند که در تجارت معنوی شکست نخورد. بنابراین توصیه می‌شود
شب به شب به کارهای روزانه خود رسیدگی کنید و برای خطاهای خود جریمه‌ای در نظر بگیرید تا از تکرار آن
عمل مصون بمانید و برای پیشرفت‌های خود تشویق در نظر گیرید (خودتشویقی مثل رفتن به منزل یکی از دوستان صمیمی و ...) .
از ابزارهای غفلت‌زدا کمک بگیرید:
انسان مؤمن بیش‌ترین ضربه‌ای را که می‌خورد، به خاطر زمان غفلتش است.
۱.
یاد خدا: دوستی که انسان را به یاد خدا اندازد.
۲. دیدار با علمای
دین و شرکت در مراسم
موعظه و پند: موعظه شنیدن تکرار بحث نیست، ضمانت باقی ماندن در
صراط مستقیم است.
۳. شرکت در
تشیع جنازه و
عیادت از مریض و ... .
۴.
توبه و بازگشت سریع از
انحراف.
۱. استعاذه، شهید عبدالحسین دستغیب، انتشارات صبا، تهران، ۱۳۶۱ ش.
۲. با جوانان، آیت‌الله صافی گلپایگانی، نشر راسخون، قم، ۱۳۸۰ ش.
۳. به سوی محبوب، سیدمهدی ساعی، انتشارات شفق، قم، ۱۳۸۱ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «بهترین راه برای رسیدن به رضایت خدا و جلوگیری از وسوسه‌های شیطان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۴/۲۶.
