مفاهیم قرآن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مفاهیم قرآن، معارف قرآن، زبان عربی، تقوا، شناخت کلام خدا، تفکر، تدبر،
تعقل،
اخلاص، صداقت، توسل به ائمه علیهم‌السلام،
پرسش: بهترین روش استفاده از مفاهیم قرآن در زندگی چیست؟
پاسخ:
برای استفاده بهینه از مفاهیم و معارف قرآن شریف، مقدماتی لازم است که بعضی جنبه اعتقادی و برخی بعد اخلاقی و دسته‌ای نیز ابعاد عملی و فکری و ... دارند و هر اندازه
انسان بتواند با این مقدمات آشنا شود و به آن‌ها
عمل کند، بدیهی است که بهره‌مندی او از
قرآن بیش‌تر می‌شود.
برخی از این مقدمات، عبارتند از:
مقدمات علمی؛ مثل: فراگیری
زبان قرآن و آشنایی با ادبیات عرب، معانی، بیان، و علوم مختلف قرآنی و شناخت
تفاسیر عربی و فارسی و بهره‌گیری از آن‌ها؛ مثل: تفسیر المیزان، نمونه و ... .
از نظر تحقیق و تفحص توانایی خود را بالا ببرد تا با نظرات
دانشمندان اسلامی و روایات پیشوایان
معصوم علیهم‌السلام آشنا شود و از آن‌ها بهره ببرد.
شناخت پیدا کردن به عظمت
کلام خدا و
ایمان به آن و این‌که از چه
مقام با عظمتی صادر شده و دربردارنده تمام برنامه‌های
سعادت دنیا و آخرت است که به دنبال این اعتقادات تعبد و
ایمان به
غیب و ... حاصل می‌شود که بدون شناخت قرآن ممکن نیست که در آیات
قرآن کریم به آن توجه ویژه‌ای شده است.
خداوند متعال می‌فرماید: «
قل هو للذین ء امنو هدی و شفاء؛
این قرآن برای
مؤمنان، مایه
هدایت و شفاست».
انجام مقدمات اخلاقی؛ مثل اخلاص،
صداقت و این‌که تلاوت قرآن تنها به قصد نزدیک شدن به خدا
واجب رضایت او باشد، نه این‌که هر وقت گرفتار شد به قرآن پناه بیاورد و در مواقع فراغت و گشاده‌دستی، اهمیتی به قرآن ندهد!
حضرت علی علیه‌السلام می‌فرماید: «از این
کتاب بزرگ آسمانی برای بیمارهای خود شفا بخواهید و برای حل مشکلاتتان از آن یاری بطلبید؛ چون در این
کتاب درمان بزرگ‌ترین دردها وجود دارد؛ درد
کفر و نفاق و
گمراهی و
ضلالت و...».
رعایت
تقوا و
پرهیزکاری و انجام کارهای
خیر و عمل به آیات قرآن؛ چنان‌که خداوند می‌فرماید: «
ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین؛
این کتاب (با عظمتی) است که شک در آن راه ندارد و مایه هدایت پرهیزکاران است».
مورد دیگر استعاذه و پناه بردن به خدا از شر
وسوسه شیاطین و هدف‌دار بودن
قرائت است.
پروردگار متعال می‌فرماید: «
فاذا قرأت القران فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم؛
هنگامی که قرآن می‌خوانی، از شر
شیطان مطرود شده به خدا پناه ببر».
هم‌چنین
تلاوت قرآن باید هدف‌دار باشد و قاری قرآن هنگام تلاوت خود را با آیات و خطاب‌های قرآن، بسنجد و سعی کند که طوری عمل و رفتار کند که خطاب‌های مدح‌آمیز شامل او شود و در واقع از مصادیق آیات بشارت‌آمیز قرآن قرار بگیرد.
خداوند کریم می‌فرماید: «
تلک آیات الکتاب الحکیم، هدی و رحمة للمحسنین؛
این آیات کتاب حکیم است، مایه هدایت و
رحمت برای نیکوکاران است».
استمداد و
توسل به پیشوایان معصوم ـ علیهم‌السلام ـ و فرمایشات و سخنان سودمند آنان درباره معارف و علوم قرآن کریم، مقدمه دیگر است؛
قرآن مجید می‌فرماید: «... درحالی‌که تفسییر آن‌ها ( آیات قرآن) را جز خدا و راسخان در علم نمی‌دانند».
براساس
روایات اسلامی «راسخون فی العلم» به پیامبر و امامان معصوم و
اهل بیت پیامبر اکرم ـ علیهم‌السلام ـ
تفسیر شده است.
مقدمه دیگر بهره‌مندی از مفاهیم قرآن،
تفکر،
تدبر و تأمل در آیات قرآن کریم است؛ خداوند متعال می‌فرماید: «
افلا یتدبّرون القرآن...؛ آیا آن‌ها در قرآن تدبر نمی‌کنند!...».
قرآن کریم، تنها برای تلاوت نیست؛ بلکه هدف نهایی آن
تذکر و یادآوری و خارج ساختن انسان‌ها از تاریکی‌ها به‌سوی
نور و
شفا و رحمت و هدایت است.
امام صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «
تفکر ساعة خیر من قیام لیلة؛ یک ساعت
تفکر از
قیام و
شب زنده‌داری بهتر است».
۱. ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، در ۲۷ مجلد.
۲. محمدهادی معرفت، علوم قرآنی، قم، مؤسسه التمهید.
۳. علامه سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی، در ۲۰ مجلد ( به فارسی نیز ترجمه شده است).
۴. ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر موضوعی پیام قرآن، قم، مدرسة الامام امیرالمؤمنین علیه‌السلام، در ۱۰ مجلد.
سایت اندیشه قم.
