دعای سلامتی امام زمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام مهدی (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف)، دعای سلامتی، اللهم کن لولیک ... .
پرسش: آیا دعای سلامتی امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) «أللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحجّة بن الحسن، صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلی آبَائِهِ...» دارای سند است؟ در کدام منابع قدیمی آمده است؟ و منظور از این‌که «خداوند ولیّ ایشان است» چیست؟
پاسخ: این دعای شریف با تفاوت‌های اندکی در عبارت، در منابع مختلف روایی (از جمله
کتاب کافی) ذکر شده که مناسب است برای سلامتی امام زمان (عجل‌الله‌تعالي‌فرجه‌الشريف) خوانده شود.
به‌طور کلی، فقره‌های این دعا، بیانگر
ایمان و
اخلاص شیعه منتظر نسبت به
امام غایبش بوده و نشان از سوز هجران او نسبت به محبوبش دارد.
یکی از مهم‌ترین وظایفی که شیعه در عصر
غیبت و
انتظار، بر عهده دارد، دعا برای تعجیل
فرج و
ظهور حضرت مهدی و سلامتی حضرتشان است. البته
دعا در این‌باره، همچون دیگر موارد، به هر
زبان و بیانی که باشد، مقبول درگاه الهی خواهد بود و آنچه مهم است،
روح دعا و شرایط کیفی آن است که فراوان بدان توصیه شده است.
در این میان،
ارزش دو چندان ادعیه مأثوره (که از زبان مبارک
اهل بیت (علیهم‌السلام) صادر شده‌اند) بر احدی از شیعیان پوشیده نیست. یکی از این دعاها؛ دعای معروفی است که برای سلامتی
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) در منابع مختلف، با اندکی تفاوت، نقل شده است:
کلینی در «
کافی» از محمد بن عیسی از صالحان (
معصومان بدون آن‌که از
معصوم خاصی نام برده باشد).
ظاهراً بین کلینی و محمد بن عیسی بن عُبَید، راویانی وجود دارند که به قرینه حذف شده‌اند (سند این
حدیث بر سند حدیث دوم این بخش (دعا در دهه پایانی
ماه رمضان) معلق است.)که عبارت‌اند از: احمد بن محمد عاصمی، علی بن حسن بن علی بن فَضّال.
کلینی این دعا را برای شب بیست و سوم ماه
رمضان نقل کرده؛ اما گفته که در تمام ماه رمضان و هم‌چنین در تمام لحظات عمر، خواندن این دعا مناسب است.
سید بن طاووس در «اقبال الاعمال»، از جمعی از اصحاب خود، از جمله ابن ابی‌قُرّه و او به اسنادش از علی بن حسن بن علی بن فضّال و او از محمد بن عیسی بن عُبَید، او نیز به اسنادش از معصومان (عليهم‌السلام).
ایشان نیز این دعا را به طور خاص برای شب بیست و سوم
ماه رمضان نقل کرده و سپس آن را به تمام این ماه و نیز همه لحظات تعمیم داده است.
کفعمی در «المصباح»
و «البلد الامین»
بدون سند آورده است.
کفعمی در «البلد الامین»، تحت عنوان دعای کنزالعرش، به طور مرسل از پیامبر خدا (صلي‌الله‌عليه‌وآله).
با بررسی این طرق، به این نتیجه می‌رسیم که دو طریق اول، صحیح است، و درباره دو طریق آخر نیز با این‌که این دعا ضمن یک دعای طولانی
ذکر شده است، باید گفت علی‌رغم عدم ذکر سند،
وثاقت و اعتبار مؤلف می‌تواند در اعتبار و پذیرش
روایت مؤثر باشد.
میان عبارت‌های این
دعا که در منابع روایی و ادعیه آمده، با آنچه در میان عموم شیعیان متداول است، چند
اختلاف عمده وجود دارد:
در برخی
منابع - از جمله کافی - ابتدای این دعا چنین است: «اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ»؛
اگرچه در این متن، نام شریف
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) به
صراحت ذکر نشده است؛ اما با توجه به متن و سند این دعا، مسلّم است که مراد از عبارت کنایی «فلان بن فلان»، حضرتشان می‌باشد که اکنون با عبارت «الحجة بن الحسن» بیان می‌شود.
در همین راستا، کفعمی و سید بن طاووس، این عبارات را جای‌گزین عبارت کنایی «فلان بن فلان» کرده‌اند:
«اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْقَائِمِ بِأَمْرِکَ الْحُجَّةِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْمَهْدِی»
و «اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْمَهْدِی».
تفاوت دیگری نیز وجود دارد که در
روایت کافی، واژه «وَ عَوْناً» نیز قبل از واژه «وَ عَیناً» وجود دارد و هم‌چنین واژه «وَ قَائِداً» جابجا شده که هر دو ممکن است ناشی از اختلاف نسخه بوده و تأثیر چندانی بر معنا نمی‌گذارد.
به‌طور کلی، فقره‌های این دعا، بیانگر
ایمان و
اخلاص شیعه منتظر نسبت به
امام غایبش بوده و نشان از سوز هجران او نسبت به محبوبش دارد.
در این بخش به ترجمه و توضیح این دعای شریف؛ بر طبق نسخه‌ای که خواندن آن معروف است، می‌پردازیم:
«اللَّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّک َ الْحُجَّةِ بن الحَسَن صَلَواتُک علیه و علی آبائه فی هذه السّاعَةِ و فی کُلّ ساعَة».
«حجت»، در ادبیات دینی از جمله در
قرآن کریم به معنای خاصی آمده که عبارت است از هر چیز که
خداوند متعال، به وسیله آن، بر بندگان خویش احتجاج کرده و عقاب و
ثواب خود را با آن تحکیم بخشد.
«الحجّة بن الحسن» در دعا اشاره به این حقیقت دارد که
حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)،
فرزند امام حسن عسکری (علیه‌السلام) خاتم الحجج و یا آخرین حجت معصوم الهی بر بندگان است.
بنابراین ترجمه این فراز از دعا چنین می‌باشد: «خدایا! برای دوستت حجة بن الحسن که درودت بر او و پدرانش باد در این ساعت و در تمام ساعات چنین باش...».
«وَلِیّاً»: ولیّ در
کلام عرب، به معنای سرپرست و متولی است. گاهی هم ولیّ به معنای
دوست و در مقابل دشمن قرار می‌گیرد. در برخی موارد ولیّ به معنای یاری کننده هم آمده است و یکی از
اسمای الهی نیز «ولیّ المؤمنین» می‌باشد.
به هر حال قدر مشترک معنای ولی در این‌جا یاری و سرپرستی و کفایت امور است؛ پس مراد از این فراز چنین است:
«خدایا! یار و یاور و سرپرست آن حضرت باش».
«وَ حَافِظاً»: معنای حفظ و محافظت، کاملاً روشن است؛ یعنی: پروردگارا! نگهدارنده آن حضرت، (از بلایا و آفات زمینی و آسمانی) باش.
«وَ قَائِداً»: یعنی پیشوا،
رهبر و راهنما.
این جا مراد، آن است که: پروردگارا! تو خود، راهنما و راهبرش باش.
«وَ نَاصِراً»: از ماده نصر، به معنای نصرت و یاری است.
در برخی مصادر، عبارت «وَ عَوْناً» آمده، که به همین معنا است.
و معنای هردو آن است که: خدایا! یاری‌کننده آن حضرت باش.
«وَ دَلِیلاً و عَیْناً»: دلیل در این‌جا؛ به معنای راهنما و هدایت کننده است
و به هدایت خدای متعال اشاره دارد که به طور عام سایه بر سر همه مخلوقات افکنده و به طور خاصّ، متوجّه بندگان عزیز و ویژه است.
معنای تام و کامل
هدایت مذکور، در عبارت «و عیناً» متبلور شده است؛ یعنی: «خدایا! راهنما و
چشم آن حضرت باش».
«حَتّی تُسْکِنَهُ أَرْضَکَ طَوْعاً»: منتظر
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، در این عبارت، ظهور آن حضرت را طلب می‌کند.
کلمه «طوع» در این عبارت، ممکن است از «مطاوعه» به معنای انقیاد و فرمان‌بری باشد
که در این صورت به این عقیده اشاره دارد که آن حضرت، برای
اطاعت امر الهی
ظهور کرده و خواست خدا را اجرا خواهد کرد؛ بنابراین معنا این چنین می‌شود: «خدایا! آن حضرت را در
زمین خودت ساکن کن، در حالی که از تو اطاعت کرده و دستورات تو را اجرا می‌کند».
احتمال دارد که «طوع»، به معنای
اختیار و خواست قلبی
باشد در این صورت نیز دو معنا محتمل است:
أ. «پروردگارا! حضرتش را روی زمینت ساکن کن؛ در حالی که از صمیم
قلب، تسلیم خواست و
مشیت تو است».
ب. «او را ساکن زمین کن؛ در حالی‌که اقتضای
مشیت و خواست تو همان است».
در نهایت، ممکن است طوع، هم‌خانواده با تطوع، به معنای تبرع و
احسان باشد. در این صورت معنا چنین می‌شود: «خدایا! آن حضرت را از روی فضل و کرمت و به سبب تمام کردن احسان در
حق بندگانت، روی زمین ساکن کن».
«وَ تُمَتِّعَهُ فِیهَا طَوِیلاً»: این عبارت، آرزوی طولانی شدن
حکومت آن موعود جهانی است؛ یعنی: خدایا! او را به صورت طولانی، در روی
زمین بهره‌مند ساز.
هم‌چنین می‌توان گفت که این عبارت به جهانی بودن
حکومت حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)، اشاره دارد.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «دعای سلامتی امام زمان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۶.
