امید داشتن به رحمت الهی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امید به خدا، رحمت الهی، ناامیدی.
پرسش: برای این‌که همیشه امید به رحمت الهی داشته باشیم و هرگز از درگاه خداوند ناامید نباشیم، چه باید بکنیم؟
پاسخ: برخی راه‌های کسب
امید به
رحمت الهی، عبارت‌اند از: ۱.
شناخت خود و مشکلات؛ ۲.
شکر نعمت و دوری از
غفلت؛ ۳.
مطالعه زندگی امیدواران؛ ۴.
تقویت ایمان و شناخت
قدرت الهی؛ ۵.
امتحان الهی؛ ۶.
دعا کردن با آداب و شرایط.
زندگی میدان کارزاری است که در آن همواره
انسان با انواع و اقسام ناملایمات دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و در کوره سختی‌ها و دشواری‌ها گداخته می‌شود تا شاید بتواند زندگی را تا حدی به شکل مطلوب قالب‌بندی نموده و به آن در این پیکار دائمی، خوشی‌ها، کام‌روایی‌ها و ناکامی‌ها، لذت‌ها و دردها، پیروزی‌ها و شکست‌ها چون تاروپود در هم تنیده و از یکدیگر جدایی ندارد؛ البته در مواردی شادکامی‌ها نمایان‌تر و افزون‌تر است و در مواردی نیز ناکامی‌ها و رنج‌ها، لیکن آنچه مهم است حفظ روحیه امید و دوری از ناامیدی است. مبادا که روزی چند شکست جزئی انسان را به
ناامیدی از بارگاهی بکشاند که فضل و رحمت صاحب این بارگاه همچون باران بی‌حساب همه را رسیده و خوان نعمتش بر همه گسترده شده است؛ زیرا «تنها کافران‌اند که از
رحمت الهی ناامید می‌شوند»
و با این توجیه که دیگر
رحمت او متوجه ما نخواهد شد، زمینه انجام
گناهان بزرگ‌تر و بیش‌تری را فراهم می‌آورند.
درباره راه کسب امید به رحمت الهی مواردی را بیان می‌کنیم:
امید به رحمت الهی هنگامی میسر است که
انسان قبل از هر چیز خود، محیط اطراف و
مشکلات پیش رو را به‌خوبی و به دور از هر گونه خیال‌بافی و تعصب شناخته باشد.
شناخت توانایی‌ها و ضعف‌های شخصی و برنامه‌ریزی برای جبران ضعف‌های اعتقادی، ایمانی، اخلاقی، تحصیلی و ... باعث می‌شود تا در برابر شکست‌های احتمالی پیش از آن‌که دیگران یا قضا و قدر الهی را مقصر بدانیم، خود را به محکمه
قضاوت بکشانیم و
عدالت و
رحمت خداوند را با
افکار منفی مخدوش نکنیم. درک محیط اجتماعی و سنت‌ها و قوانین و عوامل مؤثر بر آن نیز باعث می‌شود تا در تصمیم‌گیری‌ها و رفتارها و دوستی‌های اجتماعی محتاط‌تر شویم.
شناخت مشکلات پیش رو و برخورد آگاهانه با سختی‌ها منوط به این است که انسان از قبل، روحیه‌اش را چنان تقویت کرده باشد که آماده هر سختی و ملامتی باشد. در غیر این صورت دنیا همچون سیاه‌چالی سرد و تاریک خواهد بود. کسانی که مدت‌ها در آسایش و رفاه
خانواده و فارغ از مشکلات اجتماعی روزگار گذرانده‌اند، هنگامی که وارد یک اجتماع جدید و تازه می‌شوند و شرایط را بر وفق مراد نمی‌یابند و خود را با محیط اطراف هماهنگ نمی‌کنند، دچار ناامیدی می‌شوند و در چنین حالتی است که نگاه چنین افرادی به‌شدت ناامیدانه است. پس ریشه بسیاری از شکست‌ها نه به سبب قطع
رحمت الهی بلکه در عدم پرورش استعداد ما نهفته است.
استعداد و زمینه‌ای که باید برای دریافت امواج رحمت‌های بی‌حد الهی پرورش یافته باشند.
بسیاری مواقع برخورداری از رحمت و
نعمت الهی باعث
غفلت انسان می‌شود و با
غرور و
تکبر شروع به ناسپاسی می‌کند.
قرآن کریم می‌فرماید: «و اگر ما بشر را به
نعمت و رحمتی برخوردار کنیم پس (در اثر عدم
شکرگزاری) آن نعمت را از او بازگیریم او سخت به خوی ناامیدی و
کفران درآید و اگر آدمی را پس از محنتی به نعمتی رسانیم (مغرور و غافل می‌شود) و گوید که دیگر روزگار زحمت و رنج من سر آمده است، پس سرگرم شادی و مفاخرت گردد، مگر آنان که دارای ملکه
صبر و
عمل صالح‌اند».
به قول شاعر:
شکر نعمت، نعمتت افزون کند ••• کفر نعمت، از کفت بیرون کند
پس اگر در برخورد و استفاده از نعمت‌ها این قانون و
سنت الهی را بشناسیم و در برابر هر نعمتی، صاحب نعمت را
شکر کنیم و هر چه را داریم از او بدانیم و چون غافلان زندگی نکنیم، نه‌تنها نعمت‌های بعدی را به سوی خود خوانده‌ایم، بلکه روحیه امیدواری به رحمت خداوند نیز زائل نمی‌شود.
دیگر روش حفظ این روحیه، مطالعه و سیر در زندگانی افرادی است که با مشکلات بزرگی دست‌و‌پنجه نرم کرده‌اند و هیچ‌گاه امید به خداوند را از دست نداده‌اند. این افراد در اطراف ما زیادند. داستان‌های بسیاری از آنان در کتاب‌ها نوشته شده است. سختی‌هایی که برخی از این افراد کشیده‌اند آن‌قدر بزرگ و عظیم است که اگر بین چندین فرد عادی تقسیم شود، کسی تاب تحمل گوشه‌ای از آن را نخواهد داشت؛ ولی همین افرادند که
تاریخ را ساخته‌اند. پیامبران سال‌ها زجر و عذاب
کافران و
مشرکان را تحمل کردند و هیچ‌گاه امید به رحمت الهی را از دست ندادند و اتفاقاً امیدوارترین مردمان بودند، در دوران معاصر کم نیستند. آزادگانی که در زندان‌های بعثی تحصیلات دانشگاهی را تکمیل کردند یا کل قرآن را حفظ کرده یا چندین زبان خارجی را فرا گرفته‌اند. آیا چنین کارهایی را امیدواران انجام می‌دهند یا ناامیدان و افراد مأیوس و در گوشه نشسته.
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «
مؤمن همیشه در حال
خیر و امیدواری است. از
رحمت خدا شتاب‌زده و ناامید نمی‌شود و دست از
دعا بر‌نمی‌دارد».
دشواری‌ها همیشگی و دائمی نیستند. گاهی انسان چنان در گرداب مشکلات غرق است که از همه چیز و همه کس ناامید می‌شود و این ناامیدی کارها را بدتر می‌کند؛ زیرا
قدرت خداوند مطلق است و مشکلی نیست که در حد توان او نباشد. خدایی که
آتش را بر
ابراهیم گلستان کرد و
موسی را در امواج نیل به کاخ
فرعون رساند و در دامن طاغوت زمانه رشد داد. خدایی که نیل را بر موسی شکافته یا تار عنکبوتی را وسیله نجات
پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) قرار داد و هزاران نمونه دیگر، آیا قادر نیست چند مشکل جزئی را حل کند. پس ضعف در
ایمان و شناخت قدرت الهی باعث ناامیدی از اوست و چه‌بسا که با یک دعا از ته دل کارها به سامان رسد.
امام علی (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «چون سختی‌ها به نهایت رسد، گشایش پدید آید و آن هنگام که حلقه‌های بلا تنگ شود، آسایش فرا رسد».
گاهی
خداوند برای پرورش و تقویت
مؤمنین، آن‌ها را گرفتار مصیبت‌ها و گرفتاری‌هایی می‌کند و سرانجام که مشکلات پایان می‌یابد، از کوره
حوادث انسان‌هایی آبدیده و زبده بیرون می‌آیند که چون کوه محکم و استوار و باصلابت‌اند.
به قول حافظ شیرازی:
هان مشو ناامید چون واقف نی ز اسرار
غیبباشد اندر پرده، بازی‌های پنهان غم مخور
دعا و
استجابت آن شرایطی دارد که باید سعی شود مراعات شوند.
امام صادق (علیه‌السلام) در باب دعا فرموده‌اند: «چون پوستت دانه لرز بر خود گرفت و چشمت گریان شد، قدر خود را بدان. قدر خود را بدان که حتماً توجهی به تو شده است».
برخی
آداب دعا که در
احادیث اهل بیت آمده است، عبارت‌اند از:
۱. سماجت در دعا و اصرار بر خواسته؛
۲. دعا در حال خوشی و فراغت باعث
استجابت دعا در حال سختی‌هاست؛
۳. نهانی بودن دعا؛
۴. نام بردن حاجت‌ها؛
۵. پاک کردن
قلب از
گناهان قبل از دعا؛
۶. دعا غافلانه و زبانی نباشد؛
۷. خود را در بارگاه
خداوند دیدن و درک عظمت او؛
۸.
حمد و ثنای خداوند پیش از دعا؛
۹. دعا هنگام
باران، پس از
نماز، هنگام غروب آفتاب؛
۱۰. دعا در
اماکن مقدس؛
۱۱. دعای دسته‌جمعی؛
۱۲. دعا برای همه و نه فقط برای خود؛
۱۳. تأثیر دعای دیگران بر انسان؛
۱۴. دعای همراه با
عمل.
ولی گاهی هم اتفاق می‌افتد که مصلحت انسان در این است که دعایش مستجاب نشود؛ ولی
ثواب دعایش محفوظ می‌ماند.
به فرموده امام صادق (علیه‌السلام): «مؤمن آرزو می‌کند که ای کاش هیچ دعایی از او در دنیا مستجاب نمی‌شد، زمانی که
پاداش الهی را برای دعاهای مستجاب نشده، می‌بیند».
سعی کنید در هر زمینه‌ای که مشکل دارید، در کنار دعا از مشاور متخصص و کتب در آن زمینه کمک بگیرید.
گاهی از مواقع ما از خداوند خواسته‌هایی داریم؛ اما چون به همه امور و مصالح آشنا نیستیم، بر آن خواسته اصرار می‌ورزیم و خداوند چون حکیم است و به مصالح ما بیشتر از ما آگاه است، آن خواسته را اجابت نمی‌کند تا به ما ضرر نرسد. به فرمایش
قرآن شریف چه‌بسا ما کاری را خوب می‌پنداریم، ولی در واقع آن کار به صلاح ما نباشد، و چه‌بسا کاری را بد پنداریم، ولی آن کار به صلاح ما باشد:
«
وَعَسَی اَنْ تَکْرَهُوا شَیْئًا وَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَعَسَی اَنْ تُحِبُّوا شَیْئًا وَهُوَ شَرٌّ لَکُمْ».
۱. بخوانید مرا تا ... (طریقه استجابت دعا) نوشته جابر رضوانی، اسماء، ۱۳۷۸ش.
۲. علت استجابت دعا، نوشته محمد نیکنام عرب‌شاهی، هادی، ۱۳۷۲ش.
۳. موانع اجابت دعا (شرحی بر یک روایت از امام علی)، سیدمحمدحسین حسینی، دارالفقه، ۱۳۸۱ش.
۴. روان‌شناسی کاربردی، رویارویی با چالش‌های زندگی و فن‌آوری، کریس ال.کلینک، ترجمه علی‌محمد گودرزی، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
۵. راز سختی‌ها و بلاها در زندگی، احمد لقمانی، بوستان کتاب قم.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «امید داشتن به رحمت الهی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۱/۲۷.
