• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عید قربان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: عید قربان، اسماعیل، ابراهیم خلیل، رمی جمرات.

پرسش: عید قربان چه روزی است و چه اعمالی را دارد؟

پاسخ: انسان موحد که به حکم وقوف در عرفات و مشعر به مقام والای معرفت الله و خداشناسی کامل رسیده و تمام تمایلات نفسانی در نظرش خاک و سنگ آمده و غرق در دریای محبت خالق بی‌همتا و مهربان شده، طبیعی است که از کشتن و سر بریدن هر موجودی که سر راه بر او گرفته و مانع رسیدن به قرب الهی ست، دریغ و مضایقه نخواهد داشت. اگرچه آن موجود فرزند عزیز و یا جان خود و خواهش‌های درونش باشد.


نام دیگر عید قربان، عید اضحی و عید خون است. روز اثبات عشق و تسلیم در برابر امر الهی، روز آزمایش و امتحان حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (علیه‌السلام) که از آن سربلند بیرون آمدند.
[۱] ضیاء‌آبادی، سیدمحمد، حج برنامه تکامل، ص ۳۳۲، بی‌جا، دارالکتب الاسلامیه، بی‌تا.


۱.۱ - آیه ۱۰۴ سوره ابراهیم
«فَلَمّا اَسْلَما وَتَلّهُ لِلجَبینِ وَنادَیناهُ اَنْ یا اِبراهیم، قَد صَدّقتَ الرُّؤیا اِنّا کَذلِکَ نَجزِی المُحسِنین»؛
[۲] صافات/سوره ۳۷، آیه ۱۰۵- ۱۰۴.    
«...هان ای ابراهیم! به خوبی انجام وظیفه کردی و ما نیکوکاران را این‌چنین پاداش خواهیم داد».

منا محلی است که حجاج صبح عید قربان جهت انجام اعمال آن به آنجا وارد می‌شوند.

اعمال منا، عبارت است از:

۱. رمی جمره؛
۲. قربانی؛
۳. حلق و تقصیر.
[۳] عطائی اصفهانی، علی؛ اسرار حج، ص ۱۲۳، قم، مهر، ۱۳۶۴.


قربانی پس از رمی جمره عقبه انجام می‌گیرد. معنی قربان و قربانی، هر عملی که انسان به وسیله آن بخواهد خود را به رحمت الهی نزدیک کند.

۴.۱ - سخن خداوند متعال

خداوند در قرآن مجید راجع به قربانی چنین می‌فرماید:

«وَالبُدنَ جَعَلناها لَکُم مِن شَعائِر الله».
[۴] حج/سوره۲۲، آیه۳۶.    

بُدن و بَدَنة به منزله شتران قربانی است.
[۵] عطائی اصفهانی، علی؛ اسرار حج، قم، مهر، ۱۳۶۴، ص ۱۲۶.
یعنی این قربانیان را قرار دادیم، چون جزو شعائر الهی است؛ یعنی این قربانی‌ها از شعارهای دینی می‌باشد.

چون شب هشتم ذی الحجه (شب ترویه) فرا رسید، حضرت ابراهیم بعد از انجام وظائف عبادی، سر بر بالین استراحت نهاد و در خواب به او ندا شد: ای خلیل گر تشنۀ وصال مائی برخیز و با کارد تیز فرزند دلبند خود را قربانی کن! ابراهیم از هیبت این خطاب بیدار شده و با خود گفت آیا این امر رحمانی است یا وسوسه شیطانی؟ شب عرفه نیز همان خواب را دید و در شب نحر (عید قربان) نیز همین خواب را دید و یقین او زیاد شد و صبح روز عید قربان ابراهیم خلیل با همسرش هاجر وداع کرده و با اسماعیل از خانه به سوی منا روی نهادند. وقتی به منا رسیدند، جریان خواب خود را به فرزندش بازگو کرد و اسماعیل در واکنش به این سخن پدر چنین گفت: ای پدر بزرگوار! من اگر هزار جان داشتم، همه را به فرمان الهی قربان می‌کردم و تسلیم امر الهی می‌شدم.

ابراهیم چون در منا به جمره اول رسید، شیطان آمد که او را تعرض کند، هفت سنگ به سوی او انداخت و در جمره دوم و سوم هم هفت سنگ پرتاب کرد. این رمی جمرات ثلث از جمله مناسک حج شد. پس هنگامی که پدر و پسر حکم خدا را گردن نهادند، ابراهیم پیشانی پسر را بر زمین نهاد و تیغ تیز بر حلق او گذارد؛ اما ذره‌ای از پوست و گوشت و رگ او بریده نشد و سرانجام از طرف حق سبحانه و تعالی ندا آمد که عمل ابراهیم مقبول درگاه ما شد و آن را پسندیدیم.
[۶] صافات/سوره ۳۷، آیه ۱۰۵- ۱۰۴.    
(مضمون آیات ۱۰۵- ۱۰۴ سوره صافات).

از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده که از پدرانش چنین نقل فرمودند:
[۷] ملکی تبریزی، میرزا جواد، المراقبات، ص ۴۵۴، بی‌جا، اخلاق، اول، ۱۳۷۵.

«امام علی (علیه‌السلام) دوست داشت چهار شب از سال، خود را فارغ نماید؛ شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان».

۶.۱ - مراد از فراغت

ممکن است منظور از فراغت، فراغت برای عبادت در آن با زنده نگهداشتن آن باشد. بلکه به قرینه احادیث مشابه ظاهراً منظور همین است. زنده نگهداشتن آن عبارت از فارغ ساختن نفس، قلب و اعضای بدن در خدمت به خداوند متعال است؛ به این صورت که دل او در یاد خدا بوده، بدنش مشغول فرمانبرداری و عبادت خدا بوده و در طول شب هیچ چیزی حتی مناجات، او را از خداوند غافل ننماید؛ مگر اینکه مشغول شدن به این مناجات نیز برای خدا و به خاطر او باشد، که این مطلب اولین درجه مراقبت می‌باشد. در شب و روز عید زیارت امام حسین (علیه‌السلام) مستحب است.

روز عید قربان بسیار روز شریفی است. با شروع روز عید باید بر تمام کارهایی که باعث رضایت و جلب عطوفت پروردگار است، مواظبت نمود.
از کارهای مهم در این روز، قربانی است. این عمل همان‌گونه که در روایات آمده واجب است؛ گرچه مراد از وجوب در اینجا استحبابی است که بر آن تأکید شده است. اعمال آن چند چیز است؛ غسل، خواندن نماز عید و در این روز افطار بعد از نماز از گوشت قربانی مستحب است و قربانی که سنت مؤکد می‌باشد.
[۸] قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص ۴۸۱، ترجمه هادی شرفی تبریزی، بی‌جا، آیین دانش، یازدهم.
[۹] قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص ۳۶۰.    


واجب است بر کسی که حج تمتع به جا می‌آورد، ذبح یک هدی یعنی یک شتر یا یک گاو و یا یک گوسفند؛ البته قربانی شتر افضل است و پس از آن گاو بهتر است. قربانی سایر حیوانات غیر از سه حیوان مذکور کافی نیست.
[۱۰] امام خمینی، مناسک حج، ص ۲۰۷، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰.


حجاج در روز عید قربان اولین چیزی که می‌خورند، باید (مستحب موکد است) از گوشت قربانی باشد. و احتیاط مستحب آن است که ذبیحه را سه قسمت کند. قسمتی را هدیه و یک قسمت را صدقه و قدری را هم بخورد و صدقه را به مؤمنین بدهد و خوردن قدری از قربانی مطلوب است.
[۱۱] امام خمینی، مناسک حج، ص ۲۱۳، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰.


۱. ↑ ضیاء‌آبادی، سیدمحمد، حج برنامه تکامل، ص ۳۳۲، بی‌جا، دارالکتب الاسلامیه، بی‌تا.
۲. ↑ صافات/سوره ۳۷، آیه ۱۰۵- ۱۰۴.    
۳. ↑ عطائی اصفهانی، علی؛ اسرار حج، ص ۱۲۳، قم، مهر، ۱۳۶۴.
۴. ↑ حج/سوره۲۲، آیه۳۶.    
۵. ↑ عطائی اصفهانی، علی؛ اسرار حج، قم، مهر، ۱۳۶۴، ص ۱۲۶.
۶. ↑ صافات/سوره ۳۷، آیه ۱۰۵- ۱۰۴.    
۷. ↑ ملکی تبریزی، میرزا جواد، المراقبات، ص ۴۵۴، بی‌جا، اخلاق، اول، ۱۳۷۵.
۸. ↑ قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص ۴۸۱، ترجمه هادی شرفی تبریزی، بی‌جا، آیین دانش، یازدهم.
۹. ↑ قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان، ص ۳۶۰.    
۱۰. ↑ امام خمینی، مناسک حج، ص ۲۰۷، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰.
۱۱. ↑ امام خمینی، مناسک حج، ص ۲۱۳، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، پنجم، ۱۳۷۰.


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «عید قربان»،‌ تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۶/۲۲.    


رده‌های این صفحه : اعیاد اسلامی | فضیلت ایام
جعبه ابزار