علم امام زمان به وقت ظهور
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: زمان ظهور،
علم امامان (علیهم‌السلام)،
ظهور امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف)،
تعیین وقت ظهور.
پرسش: آیا
امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) از زمان ظهور آگاه نیستند، پس چطور گفته می‌شود که علم ائمه (علیهم‌السلام) کامل است و به همه چیز علم دارند؟
پاسخ: امام (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) حلقه وصل بین ملک و ملکوت است، دلش چشمه
حکمت و دانایی است و در امر راهنمایی خلق و وظایفی که عهده‌دار شده است، همه چیز را می‌داند و از علوم غیبی نیز به‌اندازه‌ای که خدای بزرگ، صلاح دانسته است، بهره‌ها دارد.در عین حال نسبت به علوم اختصاصی و غیبی الهی، آگاهی ندارد و آگاهی نداشتن
امام از اسرار خاص الهی برای امام عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نقص محسوب نمی‌گردد؛ همان‌طور که برای
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نقص به حساب نمی‌آمد؛ و امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) طبق
روایات عدیده‌ای ممکن است از وقت ظهورش بی‌خبر باشد؛ چون زمان ظهور همانند
روز قیامت از غیب‌هایی است که به خدا اختصاص دارد؛ البته اگر خدا بخواهد می‌تواند با خبر شود.
شیعه معتقد است که لطف گسترده خدا و نیز حکمت بی‌انتهای او ایجاب می‌کند که مردم بعد از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) رهبرانی
معصوم و عالم داشته باشند که درستی گفتار و کردارشان تضمین شده باشد.
•
امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: «وقتی
خداوند متعال کسی را به عنوان امام انتخاب می‌کند، به او
سعه صدر عطا می‌کند، چشمه‌های حکمت را در دلش قرار می‌دهد و
علم را به وی الهام می‌کند تا برای جواب از هیچ پرسشی در نماند و در تشخیص
حق، سرگردان نشود...و این بخشش الهی است به هر کس که بخواهد می‌دهد.
•
حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند: «
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) هزار باب علم را به من آموخت که هر بابی هزار باب دیگر می‌گشاید و مجموعاً به هزار هزار باب می‌رسد ...».
•
امام حسن (علیه‌السلام) فرمود: «ائمه از ما خواهند بود و
خلافت برای غیر ما سزاوار نیست ... علم در بین ما است و اهل علم هستیم. تمام علم نزد ما جمع است چیزی تا قیامت حادث نمی‌شود، حتی دیه یک خدشه، مگر اینکه علمش پیش ماست ...».
در این باره روایات فراوانی وجود دارد که به خاطر رعایت اختصار از ذکر آن‌ها خودداری می‌شود.
از این همه
روایت یقین حاصل می‌شود که
امامان معصوم (علیهم‌السلام) به هر چیزی که لازم بوده علم داشته باشند، عالم بوده‌اند و هیچ پرسشی را بی‌جواب نگذاشته‌اند؛ ولی این بدان معنا نیست که امامان معصوم (علیهم‌السلام) به همه راز و رمزهای غیبی نیز آگاهی داشته‌اند و هر آنچه را که خدای دانا می‌داند، آنان نیز می‌دانسته‌اند.
قرآن کریم نیز می‌فرماید:
علم غیب ذاتاً مخصوص خدای دانا و تواناست: «
وَعِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَیْبِ لَا یَعْلَمُهَا اِلَّا هُوَ»
؛ «کلید‌های غیب نزد خداست و جز او کسی آن‌ها را نمی‌داند»؛ ولی همان خدای بلندمرتبه بخش‌های از غیب را که صلاح دانسته، در اختیار رسولانش قرار داده است: «
وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُطْلِعَکُمْ عَلَی الْغَیْبِ وَلَکِنَّ اللَّهَ یَجْتَبِی مِنْ رُسُلِهِ مَنْ یَشَاءُ»؛
«خداوند از میان رسولانش هر کسی را بخواهد برمی‌گزیند و اسراری از غیب را در اختیارش می‌گذارد».
در روایتی از
امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده که خدا دو نوع علم دارد. یکی علمی که هیچ‌کس از آن اطلاع ندارد. دیگر علمی که به
پیامبران و
ملائکه رسیده، و علومی که به پیامبران و
فرشتگان رسیده، به ما نیز رسیده است.
گرچه ائمه (علیهم‌السلام) عالم‌اند و دانا و نسبت به سایر مخلوقین می‌توانیم بگوییم همه چیز را می‌دانند، ولی درجه دانایی و دانش آن‌ها قابل مقایسه با علم خداوند نیست و اگر بخواهیم آن ذات‌های پاک را با آفریدگار یکتا مقایسه کنیم هرگز نمی‌توانیم بگوییم آنان نیز همچون خدای بزرگ همه چیز را می‌دانند و اصولاً چنین مقایسه‌ای درست نیست.
از آنچه گفته شد، روشن شد که علم به برخی موضوعات از علوم اختصاصی خداست؛ مثلاً احدی غیر از او نمی‌داند لحظه
قیامت کی فرا می‌رسد و در چه روز و ساعت و ثانیه‌ای کوه‌ها و آسمان و زمین متلاشی و نظام دنیا برچیده می‌شود و همان‌طوری که هیچ‌کس غیر از خدا از ساعت قیامت با خبر نیست، غیر از خدا، احدی از ساعت و روز ظهور امام عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نیز خبردار نیست؛ زیرا در روایات آمده است که ظهور امام عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) همانند ساعت قیامت است و ظهور امام بستگی به فرمان خداوند متعال دارد.
امام صادق (علیه‌السلام) در جواب اینکه آیا ظهور مهدی (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) وقت معینی دارد که مردم آن را بدانند؟ فرمود: حاشا که خداوند برای آن وقتی تعیین کرده باشد، یا
شیعیان ما برای آن وقتی معین کنند ... زیرا که وقت ظهور همانند ساعت قیامت است که خدای عزّوجل فرمود: «
یَسْاَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ اَیَّانَ مُرْسَاهَا قُلْ اِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّی لَا یُجَلِّیهَا لِوَقْتِهَا اِلَّا هُوَ...»؛
ای رسول ما! از تو درباره روز قیامت می‌پرسند، کی خواهد بود، بگو: علم آن نزد پروردگار من است و کسی جز او آن را ظاهر و روشن نمی‌کند ...».
روایاتی دیگر به این مضمون وارد شده است.
از آنچه گفته شد معلوم می‌شود که علم به وقت ظهور امام مهدی (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) از آن دسته از اسراری است که اختصاص به خدا دارد.
مرحوم
شیخ مفید می‌نویسد: «ائمه (علیهم‌السلام) گاهی از ضمایر مردم خبر می‌دادند. بسیاری از حوادث را قبل از وقوع می‌دانستند. آنان این مزیت را داشتند؛ لکن دانستن
غیب از شرایط امام (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نیست؛ بلکه لطف خاصی است از جانب خدا که درباره آنان مبذول داشته و اخبارش به ما رسیده است ...».
امام (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) حلقه وصل بین ملک و ملکوت است، دلش چشمه حکمت و دانایی است و در امر راهنمایی خلق و وظایفی که عهده‌دار شده است. همه چیز را می‌داند و از علوم غیبی نیز به‌اندازه‌ای که خدای بزرگ، صلاح دانسته است، بهره‌ها دارد. در عین حال نسبت به علوم اختصاصی و غیبی الهی، آگاهی ندارد و آگاهی نداشتن امام از اسرار خاص الهی برای امام عصر (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) نقص محسوب نمی‌گردد؛ همان‌طور که برای پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نقص به حساب نمی‌آمد؛ و امام زمان (عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف) طبق روایات عدیده‌ای ممکن است از وقت ظهورش بی‌خبر باشد؛ چون زمان ظهور همانند روز قیامت از غیب‌هایی است که به خدا اختصاص دارد؛ البته اگر خدا بخواهد می‌تواند با خبر شود.
۱. امام مهدی از ولادت تا ظهور، تألیف محمدکاظم رفیعی.
۲. دادگستر جهان، امینی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «علم امام زمان به وقت ظهور»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۹/۲۲.
