علت جذب انسان به امور دنیایی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: غفلت از یاد خدا، مادیات، معنویات، دنیا، آخرت.
پرسش: چرا انسان بیش‌تر به دنبال امور دنیوی می‌رود تا این‌که به سوی معنویت و خداوند؟
پاسخ: از دیدگاه
اسلام،
دنیا برای
آخرت آفریده شده است و آمدن انسان نیز به این دنیا برای کسب آمادگی برای زندگی جاوید اخروی است. دنیا محل
تجارت و زراعت و محل
آزمایش است. خداوند
انسان را در این دنیا آفرید تا انسان بتواند به کمال لایق و شایسته خود دست یابد؛ در نتیجه
غفلت از یاد خدا و توجه به مسائل و معضلات اجتماعی، ناشی از عدم درک صحیح از
فلسفه خلقت است.
مهم‌ترین عامل و منشئی که باعث می‌شود ما از
یاد خداوند متعال
غفلت کنیم و بیش از اندازه به امور دنیوی توجه کنیم، یا به سمت
گناه و انحرافات اجتماعی تمایل پیدا کنیم، این است که
هدف خلقت و
آفرینش خود و
جهان پیرامون خود را نمی‌دانیم و یا توجه به
دعا و
نماز نداریم و یا محیط بد، دوستان غیر معنوی، عدم
تفکر در نعمت‌ها و ... باعث شده‌اند مبدا را فراموش کنیم و به دنبال آن‌ها هدف مناسبی برای زندگی کردن پیدا کنیم.
وقتی انسان به هدف خلقت خود و نظام آفرینش پی برد و در ادوار
زندگی آن را برای خود متذکر شود، زیستن و زندگی کردن طور دیگری معنا پیدا می‌کند و این‌جاست که به هر چیزی به اندازه اهمیت و نقشش در نظام هستی توجه می‌کنیم. به قول علامه اقبال لاهوری:
بینی
جهان را خود را نبینی ••• تا چند جانا غافل نشینی؟
صورتگری را از من بیاموز••• شاید که خود را باز آفرینی!
ممکن است بعضی تصور کنند، اسلام، چندان تمایلی به
پیشرفت زندگی مادی مردم ندارد و از اصول تمدن مادی و ترقی صنایع ناخشنود است؛ زیرا پیروان خود را مدام به دوری از دنیا دعوت می‌کند! درحالی‌که این یک اشتباه بزرگ است. آنچه اسلام با آن مخالف است، دنیا نیست؛ بلکه دنیازدگی، حرص و فدا کردن همه ارزش‌ها در برابر مال و
ثروت و
مقام و شهوت است. اسلام خود تأکید می‌کند که از مواهب مادی در مسیر
غرب و آزادگی و ارزش‌های معنوی کمک بگیرید.
یکی از ریشه‌های
دنیازدگی مردم «
حرص» است. حرص و به دنبال آن، دنیازدگی، نوعی دل‌باختگی و دل‌دادگی در برابر زرق‌و‌برق دنیاست. هنگامی که آتش سوزان این
عشق در درون انسان زبانه می‌کشد، او را بیش‌تر در این لجنزار فرو می‌برد.
به همین دلیل،
قرآن مجید برای خشکاندن این حرص و ولع، به سراغ
دنیا‌پرستان می‌رود و با تعبیرات گوناگون، قدر و قیمت مواهب دنیوی را در نظر آنان می‌شکند تا به خود آیند و ابزار و وسیله را با
هدف یکی ندانند.
برخی
مفسران، زندگی انسان را به پنج دوران تقسیم کرده‌اند (از کودکی تا چهل سالگی)
۱. هشت سال اول که
انسان به بازی و بی‌خبری مشغول است.
۲. هشت سال دوم که انسان با لهو و سرگرمی‌های نوجوانی دل‌خوش است.
۳. هشت سال سوم که در بحبوحه جوانی، سراغ زینت‌ها و زیبایی‌ها می‌رود.
۴. هشت سال چهارم مشغول
تفاخر و
فخرفروشی است.
۵. هشت سال پنجم به دنبال جمع کردن مال و افزون‌طلبی در
اموال است و همین طور تا آخر عمر به
دنیاپرستی خویش ادامه می‌دهد.
دنیاپرستی در
قرآن، به تعابیر گوناگونی آمده است:
۱. بازی و سرگرمی: «
زندگی دنیا چیزی جز بازی و سرگرمی نیست».
۲. سرمایه فریب: «زندگی دنیا چیزی جز سرمایه فریب نیست».
۳. متاع کم: «متاع زندگی دنیا در برابر آخرت چیز اندکی بیش نیست».
۴. سرمایه زوال‌پذیر: «شما
سرمایه زوال‌پذیر دنیا را طلب می‌کنید».
۵. زینت‌های دنیا: «
زندگی برای
کافران زینت داده شده است».
و
آیات فراوانی که مجالی برای ذکر آن‌ها نیست.در این‌جا ممکن است سؤالی پیش آید که چرا
خداوند، زندگی و مواهبش را این‌گونه جلوه داده و زینت کرده است تا سد راه خدا‌جویی مردم باشد؟ این کار برای
آزمایش انسان‌ها و تربیت و پرورش آن‌هاست؛ زیرا هنگامی که این اشیای زینتی که غالباً با
گناه و
حرام آلوده است، به خاطر خدا رها شوند، نهال
ایمان و معنویت در نهاد انسان بارور می‌شود.
روایات ما تفصیل بیش‌تر در مذمت دنیاپرستی دارند.
یک نمونه از این هزاران روایت از زبان
امام صادق (علیه‌السلام) چنین می‌گوید: «نخستین چیزی که با آن عصیان و نافرمانی خدا شد، شش چیز بود:
دنیاپرستی، حب ریاست، علاقه به غذا (شکم‌پرستی)، محبت (افراطی)،
زنان،
پرخوابی و
علاقه به تن‌پروری.
هم‌چنان که در ابتدای بحث اشاره شد، دنیای مذموم، دنیایی است که خود دنیا را هدف می‌داند؛ ولی در دنیای مطلوب، امکانات مادی، مقدمات رسیدن به زندگی طیبه اخروی‌اند. آیات فراوانی داریم که از مال و فرزندان هم به عنوان زینت (دنیای مذموم) و هم به عنوان
خیر (دنیای مطلوب) یاد کرده است.
با توجه به این‌که خداوند فقط یک بار به انسان زندگی می‌دهد، این سؤال پیش می‌آید که: آیا این همان زندگی است که خداوند از من می‌خواهد؟
امام معصوم (علیه‌السلام) می‌فرماید: «آن‌گونه زندگی کنید که گویی آخرین فرصت زندگی شماست».
از دیدگاه
اسلام، دنیا برای آخرت آفریده شده است و آمدن انسان نیز به این
دنیا برای کسب آمادگی برای زندگی جاوید اخروی است. دنیا محل
تجارت و زراعت و محل
آزمایش است. خداوند انسان را در این دنیا آفرید تا انسان بتواند به کمال لایق و شایسته خود دست یابد؛ در نتیجه
غفلت از یاد خدا و توجه به مسائل و معضلات اجتماعی، ناشی از عدم درک صحیح از فلسفه
خلقت است.
۱. مطهری، مرتضی، فطرت، تهران، صدرا.
۲. شجاعی، محمد، انسان یا خلافت الهی، تهران، مؤسسه فرهنگی رسا، چ ۱، ۱۳۶۱ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «علت جذب انسان به امور دنیایی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۱۰/۱۹.
