غفلت از یاد خدا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

کلیدواژه: زن، مال، سرمایه، غفلت، فرزندان، خانواده، یاد خدا.

پرسش: این که گفته می‌شود مواظب باشید اموال و فرزندان شما را از یاد خدا غافل نکنند، منظور چیست؟ ۱. آیا منظور این است که به عنوان مثال، اگر خواستیم با فرزندمان صحبت کنیم یا فرزندمان داشت با ما صحبت می‌کرد، ما در حین توجه به کلام او، به یاد خدا یا یک نکته ارزشمند اخلاقی باشیم و تمام توجه مان معطوف به او نباشد تا خدا را از یاد نبریم؟ چرا؟ ۲. آیا به جز اموال و فرزندان، از مفهوم این جمله همسران هم برداشت می‌شود؟ ۳. یاد خدا یعنی چه؟ و چکار کنیم که متوجه شویم که الآن به یاد خدا هستیم یا نه؟

پاسخ: اگر متاع دنیا باعث غفلت او از احکام و دستورات الهی غافل نشود، او به یاد خدا است، و اگر چنان به زندگی و زن فرزند و خانواده دلبسته شد که از وظایف اصلی و هدف خلقت دور شد، بدیهی است که وی به یاد خدا نیست.
پدر و سرپرست خانواده ، نباید دائما دغدغه مال و آینده فرزندان خویش را داشته باشد و نگران وضعیت زندگی و آینده آنها باشد و برای کسب ثروت بیشتر و پس انداز برای زن و بچه، خود را به آب و آتش بزند و به همین دلیل، از ارتباط معنوی با پروردگار و نیز تفکر در آفرینش و معاد و... بازماند که چنین چیزی باعث غفلت از یاد خدا می‌شود.
فرزند در این عبارت عام است و شامل همسر هم می‌شود؛ یعنی به طور کلی خانواده.

---

آنچه در ارتباط با سخن مورد نظر از مجموع تعالیم قرآن و روایات برمی‌آید؛ آن است که:

۱.۱ - مال و فرزند نعمتی از جانب خدا

انسان همواره باید در نظر داشته باشد که مال و فرزند نعمتی است که از جانب خداوند به وی داده شده است، البته با تلاش و کوشش انسان.
قرآن کریم مال و فرزندان را زینت زندگی می‌داند و می‌فرماید: «المال و البنون زینة الحیاة الدنیا و الباقیات الصالحات خیر عند ربک ثوابا و خیر املا؛ مال و فرزند، زینت زندگی دنیا است و باقیات صالحات (ارزش‌های پایدار و شایسته) ثوابش نزد پروردگارت بهتر و امیدبخش‌تر است. »
در روایت آمده است: «المال و البنون حرث الدنیا و العمل الصالح حرث الآخرة و قد جمعهما الله لاقوام؛ مال و فرزندان کشت این جهان‌اند و عمل صالح کشت آن جهان و بسا باشد که خداوند این هر دو نعمت را نصیب مردمانی سازد. »
پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «نشستن مرد نزد زن و فرزند، در پیشگاه خدای متعال از اعتکاف او در مسجد من محبوب‌تر است».

۱.۲ - مال و فرزندان وسیله‌ رضای خدا

به یاد خدا بودن آن است که انسان آن قدر به مال و فرزند و خانواده دلبستگی پیدا نکند که تمام تلاش خویش را صرف نگه‌داری آنها نماید، بلکه باید در برابر این نعمت‌هایی که پروردگار به وی داده، شکرش را به جای آورد، و مال و فرزندان را وسیله‌ای در راه رضای خدا بداند. از مال و سرمایه در راه خدا انفاق کند، به مستمندان و نیازمندان کمک کند؛ فرزندان را به تعلیم و تربیت دینی تربیت نماید تا در راه تعالیم و نشر دین کوشا باشند. لذا به یاد خدا بودن، در مرحله اول آن است که انسان تلاش کند تا مال و فرزندش وی را از ادای واجبات و ترک محرمات بازندارد، سپس به تدریج به مراحل بالاتری از کمال که رسید، یاد خدا هیچ گاه از ذهن او جدا نخواهد شد و با دیدن هر چیز به یاد او خواهد افتاد. این جا است که آن شاعر عارف می‌گوید:
به دریا بنگرم دریا ته بینم
به صحرا بنگرم صحرا ته بینم
به هر جا بنگرم کوه و در و دشت
نشان از قامت رعنا ته بینم

۱.۳ - متاع دنیا باعث غفلت از احکام

این بستگی به خود انسان دارد که آیا به یاد خدا هست یا نه. اگر متاع دنیا باعث غفلت او از احکام و دستورات الهی غافل نشود، او به یاد خدا است، و اگر چنان به زندگی و زن فرزند و خانواده دلبسته شد که از وظایف اصلی و هدف خلقت دور شد، بدیهی است که وی به یاد خدا نیست. به یاد خدا بودن این است که انسان حرکات، رفتار و کردارش در مسیر خدا باشد؛ به عنوان مثال، شناگری که در دریا است، حتی اگر هزار امر مختلف در ذهن او خطور کند، حتی یک لحظه از شناکردن غافل نخواهد شد.

---

در آیه «المال و البنون زینة الحیاة الدنیا و الباقیات الصالحات خیر عند ربک ثوابا و خیر املا؛ مال و فرزند، زینت زندگی دنیا است و باقیات صالحات (ارزش‌های پایدار و شایسته) ثوابش نزد پروردگارت بهتر و امیدبخش‌تر است. »
فرزند در این عبارت عام است و شامل همسر هم می‌شود؛ یعنی به طور کلی خانواده.

۲.۱ - روایت امام علی

امام علی (علیه‌السّلام) در نصیحت حکیمانه می‌فرماید: «بیشترین وقت زندگی را به زن و فرزند اختصاص مده؛ زیرا اگر زن و فرزند از دوستان خدا باشند، خدا آنها را رها نخواهد کرد، و اگر دشمن خدا باشند؛ چرا غم دشمن خدا را می‌خوری»؟!

---

بنابر این آنچه در این جا می‌توان گفت؛ این است که پدر و سرپرست خانواده، نباید دائما دغدغه مال و آینده فرزندان خویش را داشته باشد و نگران وضعیت زندگی و آینده آنها باشد و برای کسب ثروت بیشتر و پس انداز برای زن و بچه، خود را به آب و آتش بزند و به همین دلیل، از ارتباط معنوی با پروردگار و نیز تفکر در آفرینش و معاد و... بازماند که چنین چیزی باعث غفلت از یاد خدا می‌شود.

---