طلسم
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: طلسم، جادو، سحر، علوم غریبه.
پرسش: آیا طلسم، جادو حساب می‌شود؟
پاسخ: سحر و جادو، نوعی خدعه و نیرنگ است که عوامل آن مرموز و نامرئی است.
سحر، کلامی است که به
زبان جاری کنند یا چیزی را بنویسند یا اورادی را بخوانند یا اینکه با استخدام
ملائکه و
جن در مسحور اثر بگذارند؛ اما طلسم، یک لفظ یونانی است و آن را به یونانی، تلسما گویند که نقش‌های سحری یا تنجیمی است که برای دفع آفت‌ها یا
حوادث مختلف دیگر به کار می‌رود که طلسم‌سازان برای اعداد تأثیراتی خاص قائل‌اند. براساس برخی تقسیماتی که در ذیل می‌آید، طلسم نیز از اقسام سحر و جادو شمرده می‌شود.
جای هیچ تردیدی نیست که برخلاف عادت جاریه، افعالی خارق‌العاده وجود دارد حال خود ما یا آن را به چشم دیده‌ایم یا آنکه به طور
متواتر آن را از دیگران شنیده‌ایم و
یقین پیدا کرده‌ایم و بسیار کم هستند کسانی که از افعال خارق‌العاده چیزی کم یا زیاد نشنیده باشند.
اعمال خارق العاده به طور کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
اعمالی که مستند به یکی از اسباب طبیعی و عادی هستند، کسانی که این کارها را انجام می‌دهند، سه گروه هستند:
گروهی که با تلاش و آموزش و تمرین، توان انجام آن را یافته‌اند.
گروهی که از اسباب طبیعی استفاده می‌کنند؛ ولی این اسباب طبیعی از
حس مردم پنهان است و صاحب
عمل به کارهایی دست می‌زند که دیگران اسباب آن را نشناخته‌اند.
گروهی که به وسیله سرعت حرکت کارهایی را انجام می‌دهند، سرعتی که بیننده آن را تشخیص ندهد و این‌گونه فکر کند که عمل نام‌برده بدون هیچ سبب طبیعی انجام یافته است.
اعمالی که مستند به هیچ‌یک از اسباب طبیعی و عادی نیست؛ مثل خبر دادن از
غیب، ایجاد دشمنی، ایجاد
محبت و ... این‌گونه کارها با تمام اختلافی که در نوع آنها هست، مستند به قوت
اراده و شدت
ایمان به تأثیر
اراده است.
سحر و جادو، نوعی خدعه و نیرنگ است که عوامل آن مرموز و نامرئی است.
شیخ انصاری در تعریف سحر می‌فرمایند: سحر، کلامی است که به
زبان جاری کنند یا چیزی را بنویسند یا اورادی را بخوانند یا اینکه با استخدام
ملائکه و
جن در مسحور اثر بگذارند.
و اما
طلسم، یک
لفظ یونانی است
و آن را به یونانی، تلسما (Telesma) گویند که نقش‌های سحری یا تنجیمی است که برای دفع آفت‌ها یا
حوادث مختلف دیگر به کار می‌رود که طلسم‌سازان برای اعداد تأثیراتی خاص قائل‌اند.
علومی که از عجایب و غرایب آثار بحث می‌کنند، بسیار زیاد است؛ به طوری که نمی‌توان در تقسیم آنها ضابطه‌ای کلی بیان کرد؛ لذا در این بحث معروف‌ترین آنها را ذکر می‌کنیم:
موضوع این
علم، هماهنگ کردن و خلط کردن قوای ارادی با قوای مخصوص مادی است.
موضوع آن، کیفیت تأثیر
اراده در صورت اتصالش با
ارواح قوی و عالی است.
موضوع آن ترکیب قوای
عالم بالا با عناصر عالم پایین است که به آن علم طلسمات می‌گویند؛ پس اگر نقشه آسمانی که مناسب با حادثه‌ای از
حوادث است با صورت و شکل مادی آن
حادثه ترکیب شود، آن حادثه پدید می‌آید و این معنای طلسم است.
علمی است که از استخدام قوای مادی بحث می‌کند تا به آثار عجیب آنها دست یابد که به آن
شعبده هم می‌گویند.
علم کیمیا،
علم اعداد،
خواب مغناطیسی.
احضار ارواح نیز از ملحقات به این علوم چهارگانه است.
با توجه به این تقسیم روشن شد که طلسم، یکی از انواع
علوم غریبه است.
مرحوم
علامه طباطبایی در جای دیگری
دعا، افسون و طلسم را جزء سحر می‌شمارد.
مرحوم شیخ انصاری نیز در کتاب مکاسب اقسام سحر را این‌گونه می‌شمارد:
۱.
سحر وابسته به تأثیر نفس
ساحران و
ریاضت نفس.
۲. استفاده از
علوم نجوم و
پیشگویی.
۳. طلسم که به وسیله مخلوط کردن قوای آسمانی با قوای زمینی به وجود می‌آید.
۴. استفاده از
فرشتگان و
جن.
از تقسیماتی که این بزرگان برای سحر انجام داده‌اند، روشن می‌شود که طلسم نیز از اقسام سحر و جادو محسوب می‌شود.
۱. کاشفی، حسین بن علی، اسرار قاسمی، هند، بمبئی، چاپخانه فتح الکریم، ۱۳۰۲ش، چاپ سنگی.
۲. طباطبایی، محمدحسین، بررسی‌های اسلامی، ج۲، قم، انتشارات هجرت، ۱۳۹۷ق.
۳. هانس هولدز، حقایقی درباره جادوگری، ترجمه ضیاء طباطبایی، تهران، ابن‌سینا، ۱۳۵۱ش.
۴. محمدآقایانس، جواد، نفوذ (چگونه می‌توان در مردم نفوذ کرد) تهران، پویا ذهن، ۱۳۷۲ش.
۵. کیانیان، رضا، طلسم در آثار حماسی ایران، نشریه عصر پنجشنبه، ش ۵ و ۶.
۶. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ص۱۶۵، بیروت لبنان، مؤسسة الوفاء، چ۱۰، ۱۴۰۴ق.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «طلسم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۶/۲۶.
