سحر و ساحر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: سحر و جادو.
پرسش: آیا سحر و جادو واقعیت دارد، به‌ویژه با توجه به آیه‌ی ۱۰۲ سوره‌ی بقره ؟
پاسخ:
ابتدا خلاصه‌ای از داستان دو
فرشته به نام‌های هاروت و ماروت که در
سوره بقره از آنها یاد شده، این‌گونه بیان شده است: هنگامی که بازار سحر و جادو در سرزمین بابل به اوج خود رسید و جادوگران نابکار از این رهگذر به آزار و اذیت مردم آن سامان دست‌اندازی می‌کردند، گویی مردم چشم
امید به درگاه
خدا دوخته و دست نیاز به‌سوی یگانه فریادرس خود دراز کردند و گشایش کار خود یعنی نابودی
ساحران نابکار را از خداوند متعال خواستار شدند و
خداوند رحیم در رحمتش را گشود و دو فرشته از بارگاه پرعظمت خود به نام‌های هاروت و ماروت را به‌صورت دو
انسان مأمور به تعلیم روش‌های خنثی‌سازی و
باطل ساختن جادو و
سحر کرد. وظیفه‌ی دو فرشته‌ی انسان‌نما (هاروت و ماروت) در میان مردم بابل این بود که نکات و مطالب علم سحر و جادو را برای مردم تشریح و توضیح می‌دادند تا بتوانند در برابر آزار و اذیت و ترفندهای جادوگران مقاومت و یا حداقل سحر آنان را خنثی و باطل سازند و پس از تعلیم نکات
سحر و جادو به مردم هشدار می‌دادند که مبادا از تعلیمات آنها سوء استفاده شود؛ زیراکه این تعلیمات مایه‌ی
آزمایش است و کسی که سوء استفاده کند، به خدا کفر ورزیده است
(با رسوخ
خرافات و
اسرائیلیات در متون اسلامی ما ساحت
مقدس این دو فرستاده‌ی الهی (هاروت و ماروت) مورد
اهانت واقع می‌شوند).
حال با بررسی معانی سحر و
جادو در لغت‌نامه‌ها به این نکته پی می‌برید که معانی جادو حول محور خدعه و نیرنگ و فریب می‌چرخد که این معانی عبارتند از:
۱.
علم و دانش؛
۲.
شعبده‌بازی، تردستی، چشم‌بندی؛
۳. اغفال کردن، خدعه، نیرنگ و فریفتن و حیله‌ی دروغین به کار بردن؛
۴. خیال و پندار موهوم؛
۵. به کار‌گیری عوامل مرموز و نامرئی در جلب
شیاطین جن و انس؛
۶. تصرف در
طبیعت از طریق اوراد و افسون‌ها و طلسم‌های شیطانی؛
۷.
فساد و تباهی؛
۸. دیوانگی و در انگلیسی نیز معادل Magic است.
سحر و جادو چیست و ساحر و جادوگر کیست؟
سحر،
دانش شگرف و شیطانی است که به امور خارق‌العاده شباهت دارد؛ اما خود خارق‌العاده نیست؛ چراکه اولاً آموختنی است و ثانیاً شخص جادوگر و مرتکب
عمل جادویی آخرین شخصی نیست که توانسته با توجهات و تلقینات شیطانی در مجاری عادت تصرف کند؛ بلکه اشخاص دیگری هم با تعلیم می‌توانند به مانند او انجام دهند و جادوگر شخصی است که تحت تعلیم این
علم شیطانی قرار گرفته و با الهامات و توجهات و اوراد طلسم‌های شیطانی اقدام به امور شبه خارق‌العاده می‌کند؛ چراکه این
اعمال شیطانی از درجه‌ی اعتبار از
معجزه و
کرامت که خداوند به بندگان صالح و برگزیده‌ی خود عطا می‌کند، تفاوت دارد.
همان سحری که در آیه‌ی ۱۰۲ سوره‌ی بقره
دلالت بر تأثیر جدایی
زن و مرد از یک‌دیگر داشت.
که
ساحران با بهره‌گیری از ساده‌لوحی مردم اقدام به اغفال آنان می‌نمایند؛ چنان‌که در سرگذشت حضرت موسی ـ علیه‌السلام ـ و نمایان شدن ریسمان ساحران به‌صورت مار در قرآن به صورتی زیبا نقل شده است.
در این نوع سحر شخص جادوگر با اطلاع از خواص اشیا و عناصر طبیعت اقدام به اعمال خارق العاده می‌کند؛ چنان‌چه در
تاریخ آمده ساحران فرعون در درون ریسمان‌هایشان مقداری جیوه به کار برده بودند که پس از تابش آفتاب به حرکت درآمد و اعجاب فرعونیان و حتی حضرت
موسی علیه‌السلام را برانگیخت.
از آن‌جا که
قرآن با صراحت از سحر و ساحر سخن به میان آورده و بر واقعیت و حقیقت آن صحه گذاشته است و هم‌چنین در داستان‌ها و فیلم‌ها و رمان‌ها سخن از سحر و جادوگری بسیار به میان آمده، خود دلیلی روشن بر وجود سحر است؛ چراکه در دنیای امروزی هم هرازگاهی شینده می‌شود که فلان عمل جادویی از شخصی سر زده است و هر‌چند با ورق زدن کتاب‌ها نمی‌توان تاریخچه‌ی معینی برای اولین جادوگر و اطلاعات جادویی را به دست آورد.
ولی این نکته قابل توجه است که می‌توان بنیان‌گذار و واضع این علم را به ابلیس نسبت دهیم؛ چراکه تمام بدی‌ها و
گمراهی‌ها سرانجام به او منتهی می‌شود و اما گفته‌اند که شوم‌ترین منابع فساد در دست شوم‌ترین ملل بلاد منظور علم جادو و
قوم یهود است؛ چراکه هنوز هم قوم بی‌تعهد بنی‌اسرائیل با
تحریف آسمانی تورات، روش‌های جادوگری و رمّالی و شعبده‌بازی را در آن وارد ساخته‌اند و ساحت پاک و مقدس پیامبرانی هم‌چون
حضرت ابراهیم خلیل ـ علیه‌السلام ـ و حضرت
سلیمان علیه‌السلام را متهم به ساحری و جادوگری می‌کنند و
فرشتگان الهی هم‌چون هاروت و ماروت را مورد
غضب خداوند و جادوگرانی منفی معرفی می‌نمایند.
و دلیل دیگری که حقیقت این علم را تأئید می‌کند، تألیف کتاب‌هایی است که در این علم نگاشته شده است؛ از جمله:
کتاب کُلُّهُ یسرٌّ و کتاب
تسخیرات نوشته‌ی سکاکی و
السحر فی القرآن الکریم، عبدالمنعم الهاشمی و...
۱. امین الاسلام ابوعلی فضل بن حسن طبرسی،
ترجمه‌ی تفسیر جوامع الجامع، ترجمه‌ی احمد امیری شادمهری، مشهد، آستان قدس رضوی، چ ۱، ۱۳۷۴، ج ۱، ص ۱۳۸.
۲. استاد ناصر مکارم شیرازی و همکاران،
تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ ۳۲، ۱۳۷۴، ج ۱، ص ۳۶۹ تا ۳۸۲.
۳. عندالمنعم الهاشمی،
السِّحر فی القرآن الکریم، بیروت، لبنان، دارابن حزم، ۱۴۱۱ ه.
۴. مجدی محمد الشهاوی،
العلاج القرآنی للسحر والمس الشیطانی، بیروت، لبنان، عاله الکتب، ۱۴۱۹ ه.
۵. امین الدین ابوعلی فضل بن حس طبرسی،
کشف البدایع ترجمه و پاورقی تفسیر جوامع الجامع، ترجمه ی محمد علی روحانی خراسانی، قم، اسماعیلیان، خرداد ۱۳۷۹، ج ۱، ص ۱۲۵.
۶. بهاءالدین خرم‌شاهی،
دانش‌نامه‌ی قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، دوستان (و) ناهید، ۱۳۷۷، ج ۲، ص ۱۱۹۳.
۷. ظفرالاسلام خان،
نقد و نگرشی بر تلمود، ترجمه‌ی محمدرضا رحمتی، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه‌ی قم، ۶۹، ص ۷۶.
۸. علامه سید محمدتقی مدرسی،
نگرشی نو بر اندیشه ی اسلامی، ترجمه‌ی حمیدرضا آژبر، مشهد، آستان قدس رضوی، ص ۷۰.
سایت اندیشه قم.
