• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زینب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: حضرت زینب سلام‌الله‌علیها.
پرسش: احادیث زیادی پیرامون محبت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نسبت به امام حسن و امام حسین علیهماالسلام بیان شده که بیانگر علاقه وافر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به ایشان است؛ اما حدیثی شبیه به این در مورد محبت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به حضرت زینب ـ سلام‌الله‌علیها ـ نشنیده‌ام، چرا؟ آیا حضرت زینب ـ سلام‌الله‌علیها ـ بعد از وفات حضرت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به دنیا آمده است؟
پاسخ: حضرت زینب کبری ـ سلام‌الله‌علیها ـ در سال پنجم یا ششم هجرت در مدینه منوره به دنیا آمدند. گرچه ما نیز به روایت معتبری از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در خصوص آن حضرت دست نیافتیم، ولی روایاتی که از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ درباره ذریه حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها وارد شده است، شامل این بانوی بزرگ اسلام نیز می‌شود. آن حضرت از مکتب پدر و مادر بزرگوارشان درس ایمان و تقوا ، صبر و استقامت، مبارزه و ظلم‌ستیزی، حرکت و قیام، دفاع از حریم اسلام، دفاع از اصل اصیل امامت و ولایت، حمایت از مکتب شجاعت و شهامت، ایثار و فداکاری و فصاحت و بلاغت آموخت. بهترین جلوه‌گاه برای شناخت شخصیت وجودی زینب ـ سلام‌الله‌علیها ـ همان سفر تاریخی کربلا و حضور مؤثر در واقعه عاشورا و به اسارت آزاد منشانه آن بزرگوار و چگونگی برخورد با ستمگران زمان است که تاریخ تنها گوشه‌ای از آن را برای ما نقل کرده است.





۱.۱ - ولادت

حضرت زینب کبری ـ سلام‌الله‌علیها ـ در سال پنجم یا ششم هجرت در مدینه منوره به دنیا آمدند.

۱.۲ - نام‌گذاری

نام‌گذاری آن حضرت را به جد بزرگوارش پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ واگذار نمودند و آن حضرت به‌واسطه پیام الهی و وحی، او را «زینب» نامیدند که به معنای درخت خوش منظر یا مرکب از دو کلمه «زین» و «اب» به معنای «زینت پدر» است.

۱.۳ - زینب، بانویی شکست‌ناپذیر

این بانوی بزرگ از اقیانوس علمی مربیان نمونه بشریت بهره برده است و در متن رنج‌ها و مرارت‌ها، شخصیتی مستحکم و استوار و شکست‌ناپذیر یافت.


گرچه ما نیز به روایت معتبری از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در خصوص آن حضرت دست نیافتیم، ولی روایاتی که از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ درباره ذریه حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ وارد شده است، شامل این بانوی بزرگ اسلام نیز می‌شود.

۲.۱ - روایتی از امام صادق

در روایتی چنین آمده است:
مع، (معانی الأخبار) أَبِی عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی‌عُمَیْرٍ عَنْ جَمِیلِ بْنِ صَالِحٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِاللَّهِ ـ علیه‌السلام ـ هَلْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ إِنَّ فَاطِمَةَ أَحْصَنَتْ فَرْجَهَا فَحَرَّمَ اللَّهُ ذُرِّیَّتَهَا عَلَی النَّارِ قَالَ نَعَمْ عَنَی بِذَلِکَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ زَیْنَبَ وَ أُمَّ کُلْثُومٍ علیهم‌السلام.
شخصی از امام صادق علیه‌السلام سؤال کرد: آیا پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ چنین فرموده است: همانا فاطمه پاک‌دامن است؛ پس خداوند ذریه او را بر آتش جهنم حرام کرده است؟ حضرت در پاسخ می‌فرماید: بلی مقصود پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ حسن و حسین و زینب و ام‌کلثوم ـ علیهم‌السلام ـ بوده است.

۲.۲ - روایتی از امام سجاد

هم‌چنین امام سجاد علیه‌السلام به حضرت زینب ـ سلام‌الله‌علیها ـ فرمودند:... شما بحمدالله عالمه غیر معلمه هستید (دانشمند تعلیم ندیده) و فهیمی هستید که کسی چیزی به شما تفهیم نکرده است.


شاید بتوان گفت علت وجود احادیث فراوان درباره فضایل امام حسن و امام حسین ـ علیه‌السلام ـ از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و در دسترس نبودن حدیث یا احادیثی از آن حضرت درباره دیگر فرزندان امام علی علیه‌السلام، امامت این دو بزرگوار بوده است؛ اما اجمالاً باید گفت که آن حضرت از مکتب پدر و مادر بزرگوارشان درس ایمان و تقوا، صبر و استقامت، مبارزه و ظلم‌ستیزی، حرکت و قیام، دفاع از حریم اسلام، دفاع از اصل اصیل امامت و ولایت، حمایت از مکتب شجاعت و شهامت، ایثار و فداکاری و فصاحت و بلاغت آموخت.


ما در اینجا به بیان گوشه‌ای از ویژگی‌های آن بانوی قهرمان اشاره می کنیم:

۴.۱ - ایمان راسخ حضرت زینب

اولین و مهم‌ترین خصلت آن بانو، محبت و عشق وافری به ذات احدیت است. در عظمت ایمان و اعتقاد او به خداوند همین بس که همه مصائب را در راه رضای حق تحمل ‌کرده و همه را چون از سوی معبود است، زیبا می‌دید.

۴.۱.۱ - پاسخ حضرت زینب به ابن زیاد

وقتی در کوفه ابن زیاد از او سؤال می‌کند: «کار خدا را با برادرت چگونه دیدی؟» در جواب می‌فرماید: «چیزی جز زیبایی ندیدم.»؛ زیرا که این حرکت در راستای حق و حقیقت و جاودانگی بود.

۴.۱.۲ - سخن حضرت زینب در پیشگاه خدا

آن‌گاه که بدن پاره پاره برادر را در گودال قتلگاه مشاهده می‌کند با تضرع در پیشگاه خدا می‌گوید: «اللهم تقبل منا هذا القربان.»
[۴] علامه سید عبدالرزاق مقرم، مقتل الحسین، ص ۳۷۹.


۴.۱.۳ - روایتی از امام حسین

عبادت زینب ـ سلام‌الله‌علیها ـ آن‌چنان در اوج است که امام حسین ـ علیه‌السلام ـ در هنگام وداع به زینب کبرا سلام‌الله‌علیها ـ فرمود: «خواهرم در نماز شبت مرا به یاد داشته باش.»
[۵] زینب کبری، ص ۶۲ ـ ۶۳.


۴.۱.۴ - روایتی از امام سجاد

نیز از امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ نقل شده است: «عمه‌ام زینب در مسیر اسارت از کوفه به شام هم فرایض و هم نوافل خود را به‌جای می‌آورد و غفلت نداشت. فقط در یکی از منازل به خاطر شدت ضعف و گرسنگی، نشسته نماز خواند که بعد معلوم شد، سه روز است غذا میل نکرده است؛ زیرا به هر اسیر شبانه روز یک گرده نان می‌دادند و عمه‌ام سهمیه خود را بیشتر اوقات به بچه‌ها می‌داد».
[۶] ریاحین الشریعه، ج‌۳، ص‌۶۲.


۴.۲ - دانش حضرت زینب

حضرت زینب کبری ـ سلام‌الله‌علیها ـ بانوی علم و فضل است. او علم خود را از جد بزرگوارش پدر ارجمند و مادر گرامی و برادران عزیزش دارد، کسانی که متصل به وحی‌اند.

۴.۲.۱ - تعلیم تفسیر

نوشته‌اند حضرت زینب ـ سلام‌الله‌علیها ـ درس تفسیر برای بانوان داشت.
[۷] نک: مجله دیدار آشنا، شماره ۲۵، سید صادق سیدنژاد.


۴.۲.۲ - سخنی از ابن عباس

ابن عباس از وی با این عبارت نقل می‌کند و می‌گوید: «بانوی خردمند ما زینب سلام‌الله‌علیها».
[۸] سفینة‌البحار، ج ۱، ص ۵۵۸.


۴.۲.۳ - معروف بودن به صفت عقیله

و همین بس که حضرت زینب سلام‌الله‌علیها در بنی‌هاشم به «عقیله» یعنی بانوی خردمند معروف بود.

۴.۲.۴ - الهی بودن علم و دانش حضرت

از سخنان حضرت زینب ـ سلام‌الله‌علیها ـ در طول مسافرت کربلا، کوفه و شام و خطبه‌ها و سخنرانی‌هایی که در فرصت‌های مختلف در برابر ستمکاران و طاغوتیان آن زمان و مردم دیگر ایراد فرمود، به‌خوبی معلوم می‌شود که مراتب علم و دانش و کمال آن بانوی بزرگوار از راه تحصیل و تعلیم اکتسابی نبوده و بهره‌ای الهی و جنبه خارق‌العاده داشته است. شاهد این مطلب، کلام امام سجاد ـ علیه‌السلام ـ است که پس از خطبه کوفه بر او فرمود: عمه جان آرام باش و سکوت اختیار کن که تو بحمدالله دانشمندی معلم ندیده و فهمیده‌ای هستی که کسی تو را فهم نیاموخته است.

۴.۳ - فداکاری و ایثار عقیله بنی‌هاشم

بهترین جلوه‌گاه برای شناخت شخصیت وجودی زینب ـ سلام‌الله‌علیها ـ همان سفر تاریخی کربلا و حضور مؤثر در واقعه عاشورا و به اسارت آزادمنشانه آن بزرگوار و چگونگی برخورد با ستمگران زمان است که تاریخ تنها گوشه‌ای از آن را برای ما نقل کرده است.
زینب کبری وقتی احساس کرد مسئولیت بزرگ جهاد در راه خدا و پیکار و مبارزه با بی‌دینان به دوشش آمده است و در این راه باید از مال و منال و شوهر و زندگی و فرزند بگذرد، حتی اگر لازم شود از دادن جان نیز دریغ نکند، با کمال شهامت و فداکاری از خانه و کاشانه و شوهر و زندگی دست ‌کشید و در صحنه کربلا حاضر شد و فرزندان خود را نیز برای قربانی به قربانگاه نینوا ‌آورد و سخاوتمندانه در راه خدا هدیه کرد. در همه جا یاری مهربان و دلسوز برای رهبر عالی‌قدر این قیام و نهضت مقدس یعنی اباعبدالله الحسین ـ علیه‌السلام ـ بود و چون عصر عاشورا شد و آن حجت الهی به شهادت رسید، بار تازه‌ای به دوش این بانوی فداکار نهاده شد که چون کوهی پولادین در برابر دشمنان منحرف ایستاد.
[۱۰] نک: مجله آشنا، ش ۱۱۷، لیلا ذوالفقاری، با دخل و تصرف.



تجلی و نقش بسیار مهم حضرت زینب ـ سلام‌الله‌علیها ـ به‌گونه‌ای است که اکنون پس از قرن‌ها باز هم‌چنان جلوه‌ای دارد که جامعه اسلامی ما برای ارج نهادن به روحیه ایثار و فداکاری پرستاران و تجلیل از این قشر ایثارگر، روز ولادت فرخنده این بانوی گران‌قدر را روز پرستار نامیده است.


۱. مجلسی، بحارالأنوار، ج ۴۳، ص ۲۳۱، مؤسسه الوفاء، بیروت، سال ۱۴۰۴ هجری.    
۲. مجلسی، بحارالأنوار، ج ۴۵، ص ۱۶۴، مؤسسه الوفاء، بیروت، سال ۱۴۰۴ هجری.    
۳. مجلسی، بحارالأنوار، ج ۴۵، ص ۱۱۶، مؤسسه الوفاء، بیروت، سال ۱۴۰۴ هجری.    
۴. علامه سید عبدالرزاق مقرم، مقتل الحسین، ص ۳۷۹.
۵. زینب کبری، ص ۶۲ ـ ۶۳.
۶. ریاحین الشریعه، ج‌۳، ص‌۶۲.
۷. نک: مجله دیدار آشنا، شماره ۲۵، سید صادق سیدنژاد.
۸. سفینة‌البحار، ج ۱، ص ۵۵۸.
۹. مجلسی، بحارالأنوار، ج ۴۵، ص ۱۶۴، مؤسسه الوفاء، بیروت، سال ۱۴۰۴ هجری.    
۱۰. نک: مجله آشنا، ش ۱۱۷، لیلا ذوالفقاری، با دخل و تصرف.



پایگاه اسلام کوئست.    






جعبه ابزار