ازدیاد نسل
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: ازدیاد نسل.
پرسش: آیا در قرآن و
حدیث سفارش بر ازدیاد نسل آمده است؟
پاسخ: قرآن مجید به‌صراحت درباره تکثیر نسل سخن نگفته؛ ولی بعضی از
آیات به
ازدواج اشاره کرده‌اند که لازمه‌اش ایجاد نسل و
فرزند است. درباره تکثر و قلت نسل، آیه‌ای از
قرآن بدان تصریح نکرده؛ اما روایت‌هایی درباره زیادی و کمی نسل وجود دارد، لازمه جمع بین آنها این است که شرایط زمان و مکان را باید در نظر گرفت؛ چون بعضی وقت‌ها زمینه برای تکثر مناسب است و بعضی وقت‌ها برای قلت مناسب است.
از نظر عقلا عالم و تمام
ادیان ـ به‌ویژه
دین مبین
اسلام ـ یکی از والاترین و مهم‌ترین
اهداف ازدواج، به هم رسیدن دو جنس مخالف و به وجود آمدن نسل و فرزند است، این
هدف اختصاص به انسان ندارد؛ بلکه در مورد همه جان‌داران صدق می‌کند، منتهی فرقشان این است که عقلا با
عقل و شعور
ازدواج می‌کنند و غیر عقلا طبق غریزه فطری و درونی.
با بررسی‌های به عمل آمده از آیات و
روایات درباره تکثر و تقلیل نسل نتایج ذیل به دست آمده است:
قرآن کریم به‌صراحت درباره تکثیر نسل سخن نگفته؛ ولی بعضی از
آیات به ازدواج اشاره کرده‌اند که لازمه‌اش ایجاد نسل و
فرزند است؛ مثلاً آیه:
«
وأنکحوا الأیامی منکم؛
یعنی
مردان بی‌زن و
زنان بی‌شوهر را به
نکاح یک‌دیگر درآورید.» گر‌چه با صراحت بیان نکرده که ثمره این ازدواج بچه‌دار شدن است، اما در این معنا ظهور دارد و لازمه ازدواج بچه‌دار شدن و پیدا کردن نسل است.
و در جای دیگر خطاب مستقیم به مردها دارد که: «
فانکحوا ما طاب لکم من النساء؛
با
زنان پاک ازدواج کنید» که باز هم لازمه این ازدواج بچه‌دار شدن و ایجاد
نسل است.
در
قرآن مجید الفاظی از قبیل اولاد،
ذریه، ولد، غلام و... فراوان یافت می‌شود، ولی هیچ‌کدام از این آیات به‌طور مستقیم به زیادی نسل یا محدود کردن آن اشاره‌ای ندارد.
برخی ادله روایی بدین شرح است:
از
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله احادیثی نقل شده که یکی از معروف‌ترین آنها
حدیث:
«تناکحوا تناسلوا تکثروا، فإنی اباهی بکم الامم یوم القیامة و لو بالسقط»؛
یعنی (ای مردان و زنان) با هم‌دیگر ازدواج کنید و دارای نسل گردید و زیاد شوید، به‌راستی که من مباهات می‌کنم به‌واسطه شما در مقابل امت‌های دیگر در
روز قیامت، ولو با بچه سقط شده.
پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله به صراحت به تکثر نسل دستور می‌دهد.
اما در مقابل روایاتی وارد شده که به صراحت به کاهش نسل سفارش دارند؛ از جمله حدیثی معروف از
امیر المؤمنین علی علیه‌السلام که می‌فرماید:
«قلة العیال أحد الیسارین؛
کمی جیره‌خوار یکی از دو دست است» این حدیث
کنایه از این است که فرزند و عیال و خرج‌خور کم یکی از اسباب آسایش
زندگی انسان است.
در ظاهر میان
روایت پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله، روایت
امیرالمؤمنین علیه‌السلام تعارض دیده می‌شود؛ چون حدیث اول به کثرت نسل تشویق می‌کند و دومی بر قلت نسل دلالت دارد؛ در‌حالی‌که این‌گونه نیست و می‌شود بین این دو
حدیث جمع عرفی کرد و در جمع بین آنها لازم است به دو نکته توجه شود:
حدیث پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ مربوط به زمانی است که تعداد مسلمان‌ها در جهان اندک بودند و در اقلیت به سر می‌بردند؛ لذا برای تقویت مسلمان‌ها و نهضت اسلامی پیامبر، آن حضرت تشویق به تکثر نسل فرمودند، اما
کلام حضرت
امام علی علیه‌السلام می‌تواند به‌عنوان یک دستورالعمل ارشادی برای همه انسان‌های
جهان باشد. چه
مسلمان باشند چه غیر مسلمان.
لازم به ذکر است که شرایط زمان و مکان و محیط بر تکثر و قلت نسل دخالت دارند، اگر این شرایط مستعد و آماده باشند، بی‌تردید زیادی نسل مطلوب خواهد بود، اما اگر این شرایط مهیا نباشد، برعکس قلت نسل مطلوب است؛ مثلاً اگر در یک زمانی
تربیت بچه و
تعذیه و مراعات
بهداشت آن آسان باشد، آن وقت فرزند زیاد نه‌تنها ایرادی ندارد، بلکه مورد پسند هم می‌باشد؛ اما اگر
تربیت و تغذیه و رعایت بهداشت مشکل و دشوار باشند، مثل زمانی که ما در آن زندگی می‌کنیم، در این صورت باید به تعداد کم آن بسنده شود؛ زیرا در محیط آلوده و ناپاک فرزندان آلوده می‌شوند؛ چون
انسان موجودی اجتماعی است و نمی‌تواند گوشه
عزلت گزیند و دور از اجتماع
زندگی کند، پس ناچار است که با دیگران در ارتباط باشد. در این زمان ضرورت ایجاب می‌کند که به قلت نسل بیندیشیم.
بنابراین درباره تکثر و قلت نسل، آیه از
قرآن بدان تصریح نکرده، اما روایت‌هایی درباره زیادی و کمی نسل وجود دارد، لازمه جمع بین آنها این است که شرایط زمان و مکان را باید در نظر گرفت؛ چون بعضی وقت‌ها زمینه برای تکثر مناسب است و بعضی وقت‌ها برای قلت مناسب است.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ازدیاد نسل»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۰۷.
