شبهه مطلاق بودن امام حسن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مطلاق، امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام)، ازدواج، طلاق، خانواده. احادیث جعلی، احادیث صحیح.
پرسش: آیا امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) با زنان زیادی ازدواج و آنها را طلاق داده است؟
پاسخ: یکی از آفت‌های بزرگی که متأسفانه متوجه منابع حدیثی اسلام شده است، وارد کردن احادیث جعلی و دروغ در بین احادیث صحیح توسط افراد مُغرض بوده است.
امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام)، از شخصیت‌هایی است که متأسفانه جاعلین
حدیث و دروغ‌گویان نسبت‌های ناروایی در قالب حدیث و روایت به ایشان داده‌اند. از جمله روایت‌هایی که جعل کرده‌اند ازدواج زیاد و طلاق دادن بسیار است. و این روایات را هم در
منابع حدیثی و تاریخی شیعی و هم در کتب تاریخ اهل سنت وارد کرده‌اند؛ اما خوش‌بختانه شواهد تاریخی و عقیدتی فراوانی در دست است که جعلی بودن آنها را روشن می‌سازد.
یکی از آفت‌های بزرگ و ویرانگری که متأسفانه متوجه منابع حدیثی
اسلام شده است، جعل حدیث و داخل کردن آنها در بین
احادیث صحیح است که به انگیزه‌های سیاسی، مذهبی و... که گاه به
هدف پیراستن شخصیت‌های منفور و آلوده حکام اموی و عباسی و گاه برای تخریب و ضربه زدن به
شخصیت‌های ارزشمند انجام گرفته است. به همین جهت تشخیص احادیث صحیح از جعلی کار بسیار مهم و دشواری است.
امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام)، از شخصیت‌هایی است که هدف آماج احادیث مجعول قرار گرفته، اما دشمنان این بار ایشان را به تعدد ازدواج و بسیاری طلاق متهم کرده‌اند! اتهامی که بی‌اساس بودن آن درباره شخصیتی همانند
امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) کاملاً واضح است.
در بعضی از این
روایات چنین آمده است:
امام علی (علیه‌السّلام) به مردی که در مورد
خواستگاری حسن، حسین و عبداللّه بن جعفر از دخترش با ایشان
مشورت می‌کرد، فرمود: «بدان! حسن، بسیار
طلاق می‌دهد. دخترت را به حسین تزویج کن؛ زیرا برای دخترت بهتر است».
امام صادق (علیه‌السّلام): «حسن بن علی پنجاه زن را طلاق داد. تا آن‌که
حضرت علی (علیه‌السّلام) در کوفه به پا خاست و فرمود: ای کوفیان! به حسن دختر ندهید؛ زیرا بسیار طلاق می‌دهد. مردی بر پا خاست و گفت: به خدا سوگند، چنین می‌کنیم. او فرزند
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) و
فاطمه علیهاالسلام است، اگر خواست همسرش را نگه می‌دارد و اگر نخواست طلاق می‌دهد».
امام باقر (علیه‌السّلام): «علی (علیه‌السّلام)، کوفیان را مخاطب ساخت و فرمود: به حسن
زن مدهید؛ زیرا بسیار طلاق می‌دهد».
در بعضی کتب
اهل‌سنت نظیر
انساب الاشراف،
قوت القلوب،
شرح نهج البلاغه ابن ابی‌الحدید معتزلی
و... نیز همین مطالب تکرار شده است و از آن‌جایی که گفته‌اند
دروغ هرچه بزرگ‌تر باشد، قبول کردنش آسان‌تر است، در بعضی از جعل‌ها عدد همسران مطلقه آن حضرت را به سیصد نفر رسانده‌اند!
که همه اینها سخیف و فاقد
ارزش و به دور از
عقل و منطق است.
شواهد تاریخی، عقیدتی فراوانی در دست است که بر نادرستی این نقل‌ها دلالت دارد:
امام مجتبی (علیه‌السّلام) در نیمه
رمضان سال سوم هجری به دنیا آمد و بنا بر مشهور، در ۲۸ صفر سال پنجاه هجری از
دنیا رفت. اگر اولین ازدواج آن حضرت در ۲۰ سالگی باشد، تا سال شهادت پدر یعنی سال ۴۰ هجری، یعنی در فاصله ۱۷ سال، باید این تعداد ازدواج و طلاق صورت گرفته باشد که با توجه به این‌که آن حضرت در دوران پنج ساله حکومت پدر در تمام سه
جنگ نهروان، جمل و
صفین شرکت داشتند و با توجه به این‌که آن حضرت بیست بار پیاده از
مدینه به
حج رفتند و حج گذاردند، چه‌گونه ممکن است وقت کافی برای چنین ازدواج‌هایی داشته باشند. بنابراین قبول چنین احادیثی امری نامعقول است.
بیش‌تر روایاتی که در کتب
حدیث آمده منقول از
امام جعفر صادق (علیه‌السّلام) است؛ یعنی این مطلب حدود نزدیک به یک قرن پس از زمان امام مجتبی (علیه‌السّلام) مطرح می‌شود، چراکه وفات امام صادق (علیه‌السّلام) در سال ۱۴۸ هجری و
شهادت امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام) در سال پنجاه هجری رخ داد. اگر واقعاً این روایات از امام صادق (علیه‌السّلام) باشد حضرت چه هدفی از بیان آن بعد از یک قرن داشته‌اند؟ آیا درصدد بیان و افشای بحران خانوادگی امام مجتبی (علیه‌السّلام) بوده‌اند؟! قابل تأمل است که این
سخن در همان اوان، بر زبان منصور دوانیقی دشمن سرسخت ائمه ـ عليهم‌السلام ـ جاری می‌شود. مسعودی، سخنرانی منصور را در جمع خراسانی‌ها چنین نقل کرده است:«سوگند به خداوند که فرزندان
ابوطالب را با
خلافت وا نهادیم، و به هیچ روی متعرض آنان نشده‌ایم، تا آن‌که علی بن ابی‌طالب خلافت را به دست گرفته و آن زمان که موفق نشد در حکومت، تن به حکمیت داد. مردم اختلاف کردند و سخنشان گوناگون شد تا گروهی بر او هجوم آورده و او را کشتند. پس از وی، حسن بن علی به پا خاست. او مردی نبود که اگر اموالی بر او عرضه می‌شد، بستاند.
معاویه با حیله او را ولی‌عهد خود کرد. و سپس او را خلع کرد. او به
زنان رو آورد. روزی نبود که
ازدواج نکند یا طلاق ندهد. تا آن‌که در بستر از دنیا رفت».
اگر چنین امری واقع شده بود باید دشمنان قسم‌خورده و بهانه‌جویانی که بر کوچک‌ترین امری مثل رنگ و جنس لباس ایشان اعتراض می‌کردند، در زمان
حیات آن حضرت، این امر را بر ایشان خُرده می‌گرفتند و در مناظرات و اعتراض‌هایی که بر حضرت داشتند بر این نکته که اگر صحیح بود نقطه ضعف بزرگی به شمار می‌رفت
انگشت می‌گذاشتند. ولی چنین امری از آن دوران، گزارش نشده است.
تعداد همسران و فرزندان و دامادانی که برای حضرت
امام حسن در منابع تاریخی آمده، با این رقم‌ها سازگاری ندارد. بیش‌ترین تعداد فرزندان را ۲۲ و کمترین را ۱۲ گفته‌اند و تنها ۱۳ نام به عنوان همسر، برای ایشان ذکر شده که ترجمه و شرح حال بیش از سه تن آنان در دست نیست و نیز بیش از سه داماد برای آن بزرگوار در کتب
تاریخ، گزارش نشده است.
روایاتی بر مبغوضیت طلاق دلالت دارد. این روایات در
کتب حدیثی شیعه و اهل‌سنت به نحو مکرر نقل شده است.
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله: «منفورترین حلال‌ها نزد
خداوند، طلاق است».
امام صادق (علیه‌السّلام): «
تزوجوا ولا تطلقوا فإن الطلاق يهتز منه العرش»؛ «ازدواج کنید و طلاق ندهید؛ زیرا طلاق
عرش خداوند را به لرزه درمی‌آورد».
و نیز امام صادق (علیه‌السّلام)، از پدرشان نقل می‌کند: «
إن الله عزّ وجلّ يبغض كل مطلاق وذواق»؛ «خداوند کسی را که بسیار طلاق دهد و به دنبال تنوع ذائقه جنسی باشد، دشمن می‌دارد».
حال آیا می‌توان گفت: امامی
معصوم به‌طور مکرر دست به چنین عملی زند و این
عمل، توجیهی نداشته باشد که پدرش هم اقدام به جلوگیری از آن نماید.
امام حسن مجتبی (علیه‌السّلام)
عابدترین و زاهدترین
انسان زمانش بود،
و همواره این چنین نیایش می‌کرد: «
انی لأستحیی من ربی ان القاه و لم امش الی بیته» فمشی عشرین مرة من المدینة علی رجلیه»؛ «من از
پروردگارم حیا می‌کنم که او را ملاقات کنم؛ در‌حالی‌که پیاده به‌سوی خانه او نرفته باشم».
او بیست‌بار پیاده از مدینه به حج رفت و حج گذارد چه‌گونه ممکن است مرتکب چنین اعمالی شود؟!
صفت «مِطلاق» (پُر طلاق)، در جاهلیت نیز مذموم بود. وقتی
خدیجه (علیهاالسلام) به پسر عمویش ورقه، از خواستگارانش سخن گفت و با وی
مشورت کرد که به کدام پاسخ مثبت دهد، ورقه جواب داد: شیبه بسیار بدبین است، عقبه پیرمرد است،
ابوجهل مردی
متکبر و
بخیل است، صلت مردی مطلاق است. آن‌گاه خدیجه ـ عليهاالسلام ـ گفت: «
نفرین خدا بر اینها باد، ولی آیا می‌دانی مرد دیگری هم از من
خواستگاری کرده است؟».
و اینک جای تأمل است، چه‌گونه خصلتی که در جاهلیت مورد ذم و سرزنش بوده و مردمان آن دوره حاضر نبودند به چنین مردی (
مطلاق)
زن دهند، آن وقت
حضرت علی (علیه‌السّلام) فرزند زاهد و پارسای خود را چنین وصف کرده باشد؟! و امامی معصوم به چنین خصلت ناپسندی که مبغوض خداوند است آلوده باشد.
اینها بعضی از شواهدی بود که بر
دروغ و بی‌اساس بودن این نقل‌ها گواهی می‌دهد.
بنابراین نمی‌توان این مضامین سخیف و نقل‌های ناصواب را در
حق شخصیتی پذیرفت که در
روایات متعددی از قول رسول گرامی اسلام ـ صلي‌الله‌عليه‌وآله ـ مورد تعریف و تمجید قرار گرفته است.
۱. قرشی، باقر شریف،
حیاة الامام الحسن (ع).
۲. مطهری، مرتضی،
نظام حقوق زن در اسلام.
۳. پیشوایی، مهدی،
زندگی امام حسن (ع).
۴. مصطفوی، حسن،
الامام المجتبی (ع).
۵. شفیعی، سیدعلی،
از گوشه و کنار تاریخ.
۶. رسولی محلاتی، سیدهاشم،
زندگانی امام مجتبی (ع).
۷. زمانی، احمد،
حقایق پنهان.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «نسبت طلاق زنان به امام حسن مجتبی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۳/۷/۱۵.
