• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

متکبر

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: متکبر، تکبر .
پرسش: در سوره ۵۹ خداوند خود را با صفت متکبر معرفی می کند! آیا خدا واقعاً متکبر است؟ معنای تکبر خدا چیست؟
پاسخ:



«کبر» نزد عالمان اخلاق ، عبارت است از:حالتی که انسان خود را بالاتر از دیگری ببیند و بر این باور باشد که از دیگران برتر است. این خصیصه از بزرگ‌ترین صفات رذیله در انسان است.
[۱] نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، ج ۱، ص ۳۲۸، اسماعیلیان، قم، چاپ هفتم، ۱۳۸۶ش.
[۲] نراقی، ملا احمد، معراج السعادة، ص ۲۱۶، رشیدی، تهران، بی‌تا.



«متکبر» از ماده «تکبر» به دو معناست:

۲.۱ - معنای اول

یکی از آن معانی ممدوح و پسندیده است که در مورد خداوند به کار می ‌رود، و آن دارا بودن بزرگی و صفات پسندیده فراوان است.

۲.۲ - معنای دوم

و دیگری نکوهیده و مذموم است که در مورد غیر خدا به کار می‌رود، و آن حالتی که انسان خود را بالاتر و برتر از دیگری ببیند و بر این باور باشد که از دیگران برتر است. و صفاتی را که ندارند به خود نسبت دهند. اولی پسندیده است و دومی در وصف عموم مردم است.
[۳] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج ۱، ص ۶۹۶ ـ ۶۹۸ ؟؟؟، واژه «کبر».



طبق تعریف ارائه شده از کبر و تکبر؛ تکبر صفتی از صفات خداست؛ چون عظمت و کبریایی مختص ذات خداوند است، و هر بنده‌ای که تکبر کند، در صفتی از صفات خدا با او به مقابله و منازعه برخاسته است. بنابر این، از آنجا که عظمت و بزرگی تنها شایسته مقام خداست، این واژه به معنای ممدوحش تنها در باره او به کار می‌رود، و هرگاه در غیر مورد او به کار رود به معنای مذموم است.

۳.۱ - حدیثی از امام صادق

در حدیثی از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده است:«کبریا و بزرگی ردای خداوند است و هرکس بر سر این ردا با او ستیزه و کشمکش کند، وی را در آتش سرنگون سازد».


۳.۲ - تکبر از دیدگاه مفسران

مفسران قرآن کریم عموماً صفت تکبر در خدا را به عظمت و کبریایی معنا کرده‌اند؛ زیرا‌که کبریایی و عظمت و جلال مخصوص ذات بی‌زوال خداوند است و بزرگ‌تر و بالاتر از آن است که بتواند کسی در مقابل او اظهار بزرگی و منیت نماید.
[۶] بانوی اصفهانی، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج ‌۱۲، ص ۲۴۴، نهضت زنان مسلمان، تهران، ۱۳۶۱ ش.
[۷] مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، ج ‌۷، ص ۲۹۵، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۴۲۴ ق.
[۸] حسینی همدانی، سیدمحمدحسین، انوار درخشان، ج ‌۱۶، ص ۲۸۱، کتابفروشی لطفی، تهران، ۱۴۰۴ ق.

خداوند از آن جهت متکبر است که در نهایت کبریا، عظمت و بزرگی است، و هر پدیده‌ای نسبت به ساحت او اظهار ذلت و خواری می‌نماید.
[۹] انوار درخشان، ج ‌۱۶، ص ۲۸۱.



خلاصه این که متکبر بودن خداوند به معنای عظمت و بزرگی است؛ خداوند متکبر است؛ یعنی بلند‌مرتبه است؛ اما در انسان وقتی گفته می‌شود فلان شخص متکبر است؛ یعنی خود را برتر و بالاتر از دیگران می‌بیند و این از صفات شیطانی و رذیله اخلاقی است؛ چراکه در تعالیم دینی آمده است، انسان مؤمن باید در برابر مؤمنان و همنوعان خود متواضع باشد، نه متکبر.


۱. نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، ج ۱، ص ۳۲۸، اسماعیلیان، قم، چاپ هفتم، ۱۳۸۶ش.
۲. نراقی، ملا احمد، معراج السعادة، ص ۲۱۶، رشیدی، تهران، بی‌تا.
۳. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ج ۱، ص ۶۹۶ ـ ۶۹۸ ؟؟؟، واژه «کبر».
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‌۲۳، ص ۵۵۴، دار الکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۴ ش.    
۵. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ۸۳، ص ۳۶۹، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۴ ق. «قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام لِمَنْ عِنْدَهُ الْکِبْرِیَاءُ رِدَاءُ اللَّهِ فَمَنْ نَازَعَهُ شَیْئاً مِنْ ذَلِکَ کبه أَکَبَّهُ‌     اللَّهُ فِی النَّارِ...».]
۶. بانوی اصفهانی، سیده نصرت امین، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، ج ‌۱۲، ص ۲۴۴، نهضت زنان مسلمان، تهران، ۱۳۶۱ ش.
۷. مغنیه، محمدجواد، تفسیر الکاشف، ج ‌۷، ص ۲۹۵، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۴۲۴ ق.
۸. حسینی همدانی، سیدمحمدحسین، انوار درخشان، ج ‌۱۶، ص ۲۸۱، کتابفروشی لطفی، تهران، ۱۴۰۴ ق.
۹. انوار درخشان، ج ‌۱۶، ص ۲۸۱.



پایگاه اسلام کوئیست.    


رده‌های این صفحه : خدا شناسی | صفات الهی




جعبه ابزار