• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

امام رضا

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



کلیدواژه: امام رضا علیه‌السلام.

پرسش: ولادت، کودکی، دوران نوجوانی و جوانی آقا امام رضا ـ علیه‌السلام ـ را بیان کنید.

پاسخ: هشتمین خورشید فروزان آسمان امامت، حضرت «علی بن موسی الرضا علیه‌السلام» طبق قول مشهور در یازدهم ذی‌القعده سال ۱۴۸ هـ ق. در شهر مدینه دیده به جهان گشود.



مادر بزرگوار ایشان به اسامی متعددی خوانده می‌شدند؛ از جمله تکتم، خیزران
[۴] اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه. ج ۳، ص ۳۳۶، بی‌جا، مجمع العالمی لاهل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۲۶ هـ ق.
نجمه خاتون، طاهره و ام‌البنین.
[۵] کمپانی، فضل الله، حضرت رضا (ع)، تهران نشر مفید، چاپ پنجم، ۱۳۷۲، ص ۱۱.



دوران پیش از امامت ایشان نیز چون سایر ائمه علیهم‌السلام به‌واسطه اختناق و فشار حکومت خیلی روشن نیست؛ لکن دوره ولادت، کودکی، نوجوانی و جوانی امام رضا ـ علیه‌السلام ـ در مدینه سپری شد.


درخصوص ولادت این امام بزرگوار روایتی از نجمه مادر آن حضرت در کتب تاریخی بیان شده است؛ ایشان می‌فرماید: «بعد از اینکه فرزندم علی متولد شد، دو دست خویش را به زمین گذارده بود و در‌حالی‌که سرش را به‌سوی آسمان بلند کرده بود، لب‌های مبارکش را تکان می‌داد؛ گویی با خدای خویش سخنی داشت. پدرش امام موسی‌کاظم علیه‌السلام نوزاد را در آغوش گرفت و به من گفت: ای نجمه! این کرامت الهی بر تو مبارک باشد؛ سپس حضرت در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه گفتند. و با آب فرات کام آن حضرت را برداشته و سپس فرزند را به من برگرداندند.


علی بن موسی الرضا ـ علیه‌السلام ـ همانند سایر ائمه طاهرین از همان دوران کودکی رشد و کمال عقلی و اخلاقی فوق‌العاده‌ای داشت. پدرش از خود علاقه و اشتیاق فراوانی نسبت به او نشان می‌داد و علوم و معارف و اسرار امامت را به وی تعلیم می‌داد و در تربیت فرزند خویش می‌کوشید.


امام کاظم علیه‌السلام برای آنکه شیعیان پس از شهادتش سرگردان و حیران نگردند، مقام شامخ امامت فرزندش علی را به اصحاب نزدیک و شیعیان خاص و مورد اعتماد گوشزد می‌فرمود.

۵.۱ - روایتی از ابن عمر

مفضل بن عمر می‌گوید: «خدمت امام موسی بن جعفر علیه‌السلام مشرف شدم؛ در‌حالی‌که فرزندش علی بن موسی‌ الرضا ـ علیه‌السلام ـ را در دامنش نشانده بود و می‌بوسید؛ عرض کردم: فدایت گردم، با مشاهده سیمای این کودک علاقه و ارادتی برایش در قلبم ریشه دوانید، که نظیر آن برای احدی جز شما در دلم قرار نگرفته است. حضرت فرمود: نسبت او به من همچون نسبت من به پدرم می‌باشد. عرض کردم: آیا پس از شما او صاحب امر و حجت خدا بر روی زمین است؟ فرمود: آری هر کسی از او پیروی کند، رستگار گردد و هر کسی از فرمانش سرپیچی نماید، کافر می‌گردد».


آری حضرت امام رضا ـ علیه‌السلام ـ در پرتو تعالیم سازنده و رشددهنده پدر بزرگوارش نشو و نما نمود. و علوم و فضایل و مکارمی که آن حضرت از پدران ارجمندش به ارث برده بود، از او دریافت نمود و به همین جهت شایستگی مقام امامت را به دست آورد. دوران کودکی و نوجوانی و جوانی امام رضا علیه‌السلام مصادف بود با خلافت تعدادی از خلفای عباسی.


خلفای دوران امام رضا ـ علیه‌السلام ـ عبارت‌اند از:

۷.۱ - منصور و مهدی عباسی

هنگام ولادت امام رضا ـ علیه‌السلام ـ منصور دوانیقی، خلیفه عباسی، در اوج قدرت و سلطه بود، منصور برای تثبیت پایه‌های حکومت خویش عده زیادی را به قتل رساند. پس از حکومت ظالمانه منصور پسرش مهدی عباسی روی کار‌ آمد هر‌چند او در ابتدا به قتل و آزار و شکنجه دست نزد، اما پس از مدتی برنامه‌های ضد اسلامی خویش را همانند پدرش آغاز کرد.
[۸] قرشی، باقر شریف، حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، بیروت، دارالبلاغه، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق، ج ۱، ص ۴۴۳.

حضرت امام رضا ـ علیه‌السلام ـ در این زمان دوران نوجوانی خویش را سپری می‌کرد. حاکم عباسی به فرماندار خویش در مدینه دستور داد امام موسی‌کاظم ـ علیه‌السلام ـ را به بغداد (مرکز حکومت) اعزام نماید.
[۹] مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۱۹۶.
این مسئله قطعاً باعث حزن و اندوه امام رضا ـ علیه‌السلام ـ شد. امام موسی‌ کاظم ـ علیه‌السلام ـ به فرزندش اطمینان داد که در این سفر هیچ‌گونه خطری ایشان را تهدید نمی‌کند و به‌زودی به مدینه باز خواهند گشت.
[۱۰] مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۱۹۶.

مهدی عباسی پس از مدتی امام را به مدینه بازگرداند. طولی نکشید که مهدی عباسی به هلاکت رسید.
[۱۱] مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۱۹۷.


۷.۲ - هادی عباسی

سپس هادی عباسی به حکومت رسید (سال ۱۶۹ هـ) در همین زمان بود که حسین بن علی صاحب فخ قیام کرد. در این قیام که در حوالی مدینه اتفاق افتاد، رهبر قیام به شهادت رسید و عده کثیری از علویان به اسارت درآمدند و سپس به شهادت رسیدند.
[۱۲] رضوی اردکانی، سیدابوالفضل، ماهیت قیام شهید فخ، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، ۱۳۷۰، ص ۱۶۹.


۷.۳ - هارون‌ الرشید

با مرگ هادی عباسی برادرش هارون به حکومت رسید. هارون پس از مدتی امام هفتم را به مرکز خلافت جلب نمود و آن حضرت را بعد از چندین سال که زندانی کرد به شهادت رساند.
[۱۳] مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۲۰۰.
حضرت رضا علیه‌السلام با اندوه و تالم این رویدادهای دردناک را که بسیاری از افراد خانواده و بنی اعمام او را به کام خود کشیده بود، مشاهده کرد.


تا اینکه در ۲۵ رجب سال ۱۸۳ هـ پدرش در سن ۵۵ سالگی به شهادت رسید.
[۱۴] اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، بی‌جا، مجمع العالمی لاهل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۲۶ هـ ق. ج ۳، ص ۲۶۲.



هنگام شهادت پدر، امام رضا ـ علیه‌السلام ـ ۳۵ ساله بود. و امامت آن حضرت از همین زمان آغاز گشت.

۹.۱ - روایتی از مسعودی

مسعودی می‌نویسد: وقتی امام کاظم علیه‌السلام را از مدینه به عراق بردند آن حضرت به فرزند بزرگوارش فرمود: تا وقتی من زنده‌ام، باید در دهلیز خانه بخوابی خادم حضرت می‌گوید: هر شب بستر امام رضا ـ علیه‌السلام ـ را در دهلیز خانه می‌گستردم. در یکی از شب‌ها دیدم حضرت نیامدند تا صبح فردا فرا رسید. (گویی آن حضرت خبردار شدند که پدر بزرگوارشان در عراق به شهادت رسیده‌اند) از این زمان امامت امام رضا ـ علیه‌السلام ـ آغاز گردید».
[۱۵] مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۱۹۹ ـ ۲۰۰.



۱. شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفة حجج‌الله علی العباد، تهران، دارالمفید، بی‌تا، ج ۲، ص ۲۴۷.    
۲. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه. ج ۳، ص ۱۶۱، بی‌جا، مجمع العالمی لاهل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۲۶ ه ق.    
۳. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه. ج ۳، ص ۱۰۵، بی‌جا، مجمع العالمی لاهل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۲۶ ه ق.    
۴. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه. ج ۳، ص ۳۳۶، بی‌جا، مجمع العالمی لاهل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۲۶ هـ ق.
۵. کمپانی، فضل الله، حضرت رضا (ع)، تهران نشر مفید، چاپ پنجم، ۱۳۷۲، ص ۱۱.
۶. شیخ صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۶ ۲۷، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۴ ق.    
۷. حر عاملی، محمد بن حسن، ج۴، ص ۲۹۸، اثبات الهداة، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۶.    
۸. قرشی، باقر شریف، حیاة الامام موسی بن جعفر(ع)، بیروت، دارالبلاغه، چاپ اول، ۱۴۱۳ ق، ج ۱، ص ۴۴۳.
۹. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۱۹۶.
۱۰. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۱۹۶.
۱۱. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۱۹۷.
۱۲. رضوی اردکانی، سیدابوالفضل، ماهیت قیام شهید فخ، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، ۱۳۷۰، ص ۱۶۹.
۱۳. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۲۰۰.
۱۴. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه، بی‌جا، مجمع العالمی لاهل البیت علیهم‌السلام، ۱۴۲۶ هـ ق. ج ۳، ص ۲۶۲.
۱۵. مسعودی، علی بن حسین، اثبات الوصیه، قم، مؤسسه انصاریان، ۱۴۱۷ ق، ص ۱۹۹ ـ ۲۰۰.



سایت اندیشه قم.    


رده‌های این صفحه : امام رضا | تاریخ معصومان




جعبه ابزار