امام حسن مجتبی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: امام حسن مجتبی علیه‌السلام.
پرسش: تاریخچه مختصری را از زندگی،
فضایل، مناقب، صلح و
شهادت امام حسن علیه‌السلام بیان کنید.
پاسخ: امام حسن پسر علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ در شب نیمه ماه مبارک
رمضان، سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به
جهان گشود. در سن ۳۷ سالگی با وی برای خلافت و جانشینی امام علی ـ علیه‌السلام ـ بیعت شد. مدت
حکومت حضرتش شش ماه و سه روز به طول انجامید. پس از آن تحت شرایط و عوامل خاص در سال ۴۱ ه.ق با
معاویه صلح کرد و به مدینه مراجعت نمود و مدت ده سال در
مدینه زندگی کرد، سرانجام با دسیسه و نیرنگ معاویه به دست همسرش (
جعده دختر اشعث کندی) به شهادت رسید و در
قبرستان بقیع در کنار
قبر مادربزرگش
فاطمه بنت اسد (ره) به خاک سپرده شد.
امام حسن، پسر علی بن ابی‌طالب، پسر عبد‌المطلب، پسر هاشم، پسر عبد مناف، سرور جوانان
بهشت است.
بنابه روایت مشهور بین
شیعه و
اهل سنت،
امام حسن ـ علیه‌السلام ـ در شب نیمه ماه مبارک رمضان، سال سوم هجرت در شهر مدینه دیده به جهان گشود.
البته نقل‌های ضعیفی هم وجود دارد که یکی از آنها زمان ولادت آن حضرت را ماه شعبان ذکر می‌کند. شاید این
تاریخ با تاریخ ولادت
امام حسین علیه‌السلام اشتباه شده باشد.
کنیه‌اش ابو‌محمد است. این
کنیه را پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به امام حسن داد.
در هفتمین روز ولادتش حضرت
فاطمه سلام‌الله‌علیها قنداقه امام حسن را ـ در پارچه‌ای از حریر بهشتی که
جبرئیل برای پیامبر آورد ـ خدمت پدر آورد. پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نام حسن را بر وی نهاد.
لقب‌های آن حضرت عبارت‌اند از: سعید، زکی، مجتبی و تقی.
هنگام ارتحال ملکوتی
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله امام حسن ـ علیه‌السلام ـ هفت سال و چند ماه، یا هشت سال داشت.
زمانی که
امامت بعد از
علی علیه‌السلام به ایشان رسید، حضرتش ۳۷ ساله بود.
شیخ مفید در کتاب ارشاد می‌گوید: زمان
بیعت (امامت) امام مجتبی
روز جمعه ۲۱
رمضان سال چهل هجری بود.
مدت حکومت آن حضرت شش ماه و سه روز به طول انجامید و در سال ۴۱ ق. بین او و
معاویه صلح‌نامه امضا شد.
پس از اجرای
صلح،
امام علیه‌السلام به مدینه مراجعت نمود و مدت ده سال آخر عمر شریفش را در آن‌جا ساکن بود، که در تاریخ ۲۸ صفر سال پنجاه هجری هم‌زمان با سال روز
رحلت پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در سن چهل و هفت سالگی
به دست همسرش جعده (دختر اشعث کندی) از طریق سم به شهادت رسید.
این حادثه با دسیسه و نیرنگ معاویه و وعده
ازدواج با پسرش یزید صورت پذیرفت. سرانجام امام ـ علیه‌السلام ـ با نوشیدن زهر به دست همسرش و پس از چهل روز تحمل بیماری
به دیدار
حق شتافت.
امام حسین علیه‌السلام پس از مراسم
غسل و
کفن برادرش را در کنار مقبره مادر بزرگشان فاطمه بنت اسد (ره) در
قبرستان بقیع به خاک سپرد.
تاریخ‌نویسان درباره
امام حسن مجتبی علیه‌السلام فضایل و مناقبی را ذکر کردند که برخی از آنها چنین است:
جابر بن عبدالله می‌گوید: هنگامی که
حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها امام حسن ـ علیه‌السلام ـ را به
دنیا آورد، به امام علی ـ علیه‌السلام ـ گفت: برایش نام انتخاب کن. علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: من در نام‌گذاری این
فرزند بر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ پیشی نمی‌گیرم. قنداقه امام حسن را خدمت رسول الله ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آوردند و گفتند، یا رسول‌الله! برایش نام انتخاب کن. پیامبر فرمود: در این نام‌گذاری بر خدای متعال سبقت نمی‌گیرم. پس خدای متعال به جبرئیل
وحی فرستاد که
محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله صاحب فرزند شد، به جانب وی برو، تبریک بگو، و به او بگو که علی نسبت به تو مثل
هارون است نسبت به
موسی، پس نام فرزند هارون را بر وی بگذار. جبرئیل بر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرود آمد، تولد فرزند را از جانب
خداوند بر وی تبریک گفت و گفت:خدای متعال فرمود: نام مولود فاطمه را به اسم پسر هارون نام‌گذاری کن. پیامبر فرمود: نام پسر هارون چیست؟ جبرئیل گفت: شبر.
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود:
زبان ما
عربی است! پس جبرئیل در جواب گفت: او را حسن نام بگذار و پیامبر نام حسن را برایش برگزید.
جابر از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل می‌کند: هر‌کس خواست سرور جوانان
بهشت را ببیند، پس به
چهره حسن بن علی ـ علیه‌السلام ـ نگاه کند.
ابن علی رافعی از پدرش، از جده‌اش زینب دختر ابی‌رافع، نقل می‌کند:
حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها با دو پسرش حسن و حسین ـ علیه‌السلام ـ خدمت رسول الله ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ رسید... و فرمود: این دو پسرانت هستند، پس چیزی به
ارث و یادگار آن دو را بیاموز، پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ چنین درباره آنها فرمود: "حسن هیبت و ابهت مرا دارد، و اما حسین دارای جود و بخشش و
شجاعت من است". مؤید این
روایت، روایتی است که محمد بن اسحاق نقل کرده است. کسی در شرافت بعد از رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به حسن بن علی ـ علیه‌السلام ـ نرسیده است. وی می‌گوید: من در مسیر
مکه خود شاهد بودم که امام حسن ـ علیه‌السلام ـ از مرکبش پایین آمد و پیاده می‌رفت. از همراهانش کسی نماند، مگر این‌که او نیز از مرکبش پیاده شد، حتی سعد بن ابی‌وقاص هم پیاده شد و در کنار حضرت راه می‌رفت.
از
انس بن مالک نقل شده است که کسی در شباهت به رسول الله ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ مانند حسن بن علی ـ علیه‌السلام ـ نبود.
در
کتاب صحیح مسلم روایتی است که پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ درباره امام حسن می‌فرماید: "من حسن را دوست می‌دارم، خدایا تو نیز او را و هر کسی که او را
دوست می‌دارد، دوست بدار".
در روایتی دیگر از براء بن عازب آمده است، من دیدم که حسن بر دوش رسول الله ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بود؛ در‌حالی‌که می‌فرمود: "خدایا من او (حسن) را دوست می‌دارم، تو نیز او را دوست بدار".
در کتاب امالی آمده است: امام مجتبی عابدترین، زاهدترین و با فضیلت‌ترین مردم زمانش بود و زمانی که عازم
حج می‌شد، با پای پیاده می‌رفت و گاهی هم پا برهنه، امام حسن ـ علیه‌السلام ـ زمانی که یاد
مرگ می‌کرد می‌گریست و هنگامی که به یاد
قبر و
قیامت می‌افتاد،
اشک از چشمانش سرازیر می‌شد.
امام مجتبی اهل جود و
بخشش بود و در میان مردم به این خصلت معروف بود. روایات فراوان در‌این‌باره آمده است. علامه مجلسی صاحب کتاب
بحار الانوار از
حلیة الاولیاء نقل می‌کند: امام حسن ـ علیه‌السلام ـ دو بار تمام زندگی‌اش را در راه خدا بین مستمندان تقسیم کرد.
ابن شهر آشوب نقل می‌کند: امام حسن ـ علیه‌السلام ـ در حال گذر از جایی بود، دید عده‌ای از
فقرا بر
زمین نشسته‌اند و مقداری نانِ خشکِ خورد‌شده در سفره آنها است و مشغول خوردن هستند، از حضرت دعوت کردند از آن نان خشک میل کند، حضرت از مرکب پیاده شد در کنارشان نشست و از آن نان میل کرد، به برکت وجود
امام نان آن قدر زیاد شد که همه از آن خوردند و سیر شدند، پس از
غذا امام مجتبی ـ علیه‌السلام ـ از آنها دعوت کرد و در منزل خود از آنان پذیرایی نمود و....
مشابه این‌گونه
روایات و ده‌ها
آیه قرآن که درباره
فضایل و مناقب اهل بیت و امام مجتبی وارد شده، فراوان است
و به همین مقدار درباره آن حضرت اکتفا می‌کنیم.
درباره فضیلت و شخصیت
امام حسن علیه‌السلام همین مقدار بس که آن حضرت از
اهل بیت علیهم‌السلام است، کسانی که
خداوند پلیدی را از آنان دور کرده و آنان را پاک و مطهر گردانید،
و از کسانی است که رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به اتفاق آنان با نصارای نجران
مباهله کرد.
پایگاه اسلام کوئست.
