کرامات
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: کرامات،
معجزه،
ائمه.
پرسش: کرامات منقول از
ائمه ـ علیهم‌السلام ـ چه میزان از نظر سندی معتبر است؟ به چند مورد معتبر اشاره کنید.
پاسخ:
«کرامت» در
لغت چنین معنا شده است: «کاری است غیر عادی که از غیر
پیامبر صادر می‌شود».
در معنای
معجزه آمده است: «کاری است خارج از عادت که نظیر آن از غیر پیامبر صادر نمی‌شود».
در
لغت‌نامه دهخدا ذیل کلمه معجزه چنین آمده است: «آنچه
نبی عاجز کند بدان
خصم را وقت غلبه جستن در دعوی». و نیز آمده است: «امر
خارق‌العاده که مردم را از آوردن نظیر آن عاجز می‌کند و عادتاً مقرون به دعوی
نبوت است و در این کلمه‌ها برای مبالغه باشد».
و در ادامه می‌آورد که «چون خرق عادتی از نبی صادر شود که
خلق از آوردن مثل آن عاجز آید، آن را معجزه گویند و چون از ولی خرق عادتی پیدا گردد، آن را
کرامت خوانند و چون خرق عادتی از
کافر به ظهور آید، آن را
استدراج گویند».
اصل
کرامات و معجزات در
قرآن کریم و در آیات متعدد به اثبات رسیده و
معجزات انبیای الهی ـ علیهم‌السلام ـ نیز به‌وفور در قرآن ثبت شده است؛ چنان‌که در آیه ۴۹ سوره مبارکه
آل‌عمران آمده است: «هر پیامبری به نوعی از معجزات احتیاج دارد؛ همچنان‌که امامان ـ علیهم‌السلام ـ نیاز دارند»؛
به‌طور کلی افرادی که به‌عنوان
رهبری از طرف خداوند
مأمور هدایت مردم می‌شوند، باید در درجه اول از
علم و دانش و آیین و قوانین زنده و سازنده‌ای برخوردار باشند و در درجه بعد اسناد روشنی برای ارتباط خود به خدا ارائه دهند، و به این وسیله مأموریت خود را تثبیت کنند.
امام برای اثبات امامت و فرق داشتن با مدعیان
امامت باید کرامت محسوسی از خود نشان دهد و
ائمه قادر بودند به این عمل.
در روایتی از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده است و اشاره به جریان آوردن و حاضر کردن تخت ملکه سبا به یک چشم به‌هم زدن توسط «آصف بن برخیا» وصی و وزیر حضرت سلیمان ـ علیه‌السلام ـ دارد که در قرآن مجید سوره مبارکه نمل آیه ۴۰ آمده است. که در این روایت امام صادق ـ علیه‌السلام ـ برتری اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ را از نظر علم و دانش و در نتیجه قدرت بر انجام معجزات و کرامات به‌خوبی بیان می‌کند، به این نحو که «
ابن کثیر گوید: امام صادق ـ علیه‌السلام ـ درباره آیه شریفه (۴۰ سوره نمل) «قَالَ الَّذِی عِندَهُ عِلْمٌ مِّنَ الْکِتَابِ أَنَا آتِیکَ بِهِ قَبْلَ أَن یَرْتَدَّ إِلَیْکَ طَرْفُکَ...؛
یعنی کسی که
دانش به کتاب داشت (
آصف بن برخیا به قول مشهور مفسرین) گفت: من آن تخت را نزد تو آوردم، پیش از آنکه چشمت را به هم بزنی». آنگاه انگشتانش را باز کرد و بر سینه‌اش گذاشت و سپس فرمود: به خدا که همه علم کتاب نزد ما (اهل‌بیت علیهم‌السلام) است».
معجزات و کرامات حضرات معصومین ـ علیهم‌السلام ـ که سرسلسله آنها وجود
مقدس خاتم النبیین ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم ـ است، چه در حال
حیات و چه بعد از مرگشان فزون از آن است که به‌شمار آید؛ علاوه بر ابواب متعدد و مختلفی که در شرح حال هر‌یک از حضرات معصومین ـ علیهم‌السلام ـ اختصاص به معجزات آن بزرگواران داده می‌شود، چه بسیار کتاب‌های متقن و معتبر و مسلمی که به‌وسیله علمای
اسلام نگاشته شده و به
تواتر به ما رسیده است و چه بسیار مردمی که خود شاهد آن بوده‌اند و برای حوایج خود به قبور مطهر آن بزرگواران با اعتقاد به اینکه: «أشهد أنّک تری مقامی و تسمع کلامی و ترد جوابی»
پناه برده و حوائج خود را برآورده یافته‌اند، و بیمارانی که شفا گرفته‌اند. کراماتی که از
امام‌زادگان و نوادگان آن بزرگواران که شاخه کوچکی از شاخه‌های آن
شجره طیبه می‌باشد، همه ساله مشهود است و بعضاً در جراید هم درج و نشر می‌شود.
اصولاً
سیره عقلا و بنای مردم در امر معاش و زندگی ـ حتی
علوم تجربی ـ اعتماد بر نقل است، اگر کسی بگوید تا ما چیزی را نبینیم باور نمی‌کنیم، حرف غلطی است و برخلاف سیره عقلاست. منتها باید دقت کرد که
نقل صحیح و درست باشد و قراین درستیِ نقل را پیدا کرد، ما بسیاری از چیزها و اشخاص را ندیدیم؛ اما به وجود آنان از راه نقل یقین پیدا می‌کنیم و به نقل هم اعتماد پیدا می‌کنیم. وجود
افلاطون، وجود
بوعلی سینا و آثار آنها، وجود
انیشتین،
ادیسون و آثار آنها را باور داریم، با اینکه آنها را ندیدیم؛ اما از طریق نقل صحیح، اعتماد و یقین به آثار وجود آنها پیدا می‌کنیم.
پس اعتماد به نقل صحیح است؛ منتها پیدا کردن قراین
صحت اخبار و نقل‌ها ـ به‌ویژه در وقایع گذشته که آنها را به چشم ندیده‌ایم ـ ضروری است؛ یعنی هر چیزی را که از کسی شنیدیم و یا در کتابی دیدیم، نباید فوراً باور کنیم و به‌درستی آن یقین پیدا کنیم؛ مگر قراین صحت و درستی آن را بیابیم. و در این باب یعنی نقل معجزات و کرامات ائمه معصومین ـ علیهم‌السلام ـ هم باید همین روش را پیش بگیریم.
چند نشانه برای صدق و درستی نقل و خبر وجود دارد:
يکی از قراین صدق خبر، تواتر است، معنای خبر متواتر آن است که خبری را از چند نفر بشنويم که يقين داريم آنها تبانی نکرده‌اند که دروغی را انتشار بدهند، بسياری از معجزات و کراماتی که از ائمه معصومين ـ عليهم‌السلام ـ نقل شده‌اند اگر اين خصوصيت را داشته باشند قابل اعتماد هستند.
یکی از قراین
صدق خبر،
امانت،
ایمان و
صداقت بسياری از ناقلين اين معجزات و کرامات که از اصحاب
ائمه ـ عليهم‌السلام ـ می‌باشند. اين مطلب بر کسی مخفی نيست که مسلمانان راستين چه در عصر
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم ـ و چه در عصر ائمه ـ عليهم‌السلام ـ دارای امانت و ايمان فوق‌العاده بودند که خبرهای آنها را متحمل شدند و سختی‌های ظالمان و حاکمان جور را تحمل کردند، ولی از دقت و ايمان و
ثبت و ضبط
احادیث چيزی را فروگذار نکردند.
قرآن کريم در آيه ۸۵ سوره مائده
و ۹۳ سوره توبه
، ايمان و ثبات قدم و صبر آنها را در راه خدا تحسين کرده است و ديگر اينکه در قرآن کريم و تعليمات پيامبر گرامی
اسلام ـ صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلم ـ و ائمه هدی عليهم‌السلام، بر قبح دروغ‌گويی و دروغ بستن بر پيامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم ـ تأکيد شده است و اين مورد اتفاق فرقه‌های مختلف از مسلمانان است. حال اگر راويان و کتبی که کرامات و معجزات ائمه هدی ـ عليهم‌السلام ـ را نقل کرده‌اند چنين ويژگی‌هایی داشته باشند، می‌توان به نقل آنها اعتماد نمود و نمی‌توان گفت که همه احاديث و اخباری که از آنها نقل شده همه
دروغ باشند و بر پيامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم ـ و ائمه ـ عليهم‌السلام ـ دروغ بسته باشند و اتفاق بر
کذب کرده باشند، زيرا چنين اتفاقی محال است.
دقت در
ناقلان و راويان و متن احاديثی که متضمن نقل کرامات و معجزات هستند، توسط
علم رجال (که علم نقد و جرح و تعديل راويان احاديث است) و
علم درایه (که علم حديث‌شناسی و کيفيت نقل و تحمل حديث است) ممکن می‌باشد. وقتی نقلی و خبری از نظر راويان و روايت راويان بررسی شد، بر طبق قواعدی که در اين دو علم وجود دارد، «يعنی علم رجال و درايه»، اعتماد و اطمينان بر گزارش کرامات و معجزات نقل شده حاصل می‌شود.
دقت شنونده در کراماتی که به‌طور شفاهی نقل می‌شود، نسبت به ناقل يعنی عادل و
صادق بودن ناقل، عدم زودباوری وی، تعدد ناقلان
عادل و شهرت آن در جمع زيادی از آنها، در اطمينان و اعتماد پيدا کردن بر درستی خبر خيلی مؤثر است و نيز اگر نقل اين کرامات و معجزات، به‌صورت مکتوب است؛ يعنی در مجله و روزنامه‌ای منعکس شده است و يا توسط
رسانه‌های صوتی و تصويری نقل شده است، بايد اعتبار اين مجله‌ها و روزنامه‌ها بررسی شود و يا اگر توسط رسانه‌های صوتی و تصويری است، بتوان اطمينان و اعتماد بر آنها نمود و نيز منابع کسب خبر آنها را پيدا کرد و به‌درستی خبر و نقل موضوعات مطرح شده توسط آنها اعتماد و اطمينان لازم را حاصل نمود.
أ.
اصل کرامت در قرآن اثبات شده.
ب. برای
امام ـ عليه‌السلام ـ نيز مثل
نبی ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم ـ لازم است.
ج. بايد معيارها را در تشخيص درستی آنها در نظر گرفت.
د. به گوينده و منبع و علوم مربوط به تشخيص صحت و
سقم نيز توجه لازم است.
هـ. ارائه نقل‌ها بر قرآن و کتب معتبر و مطابقت آنها که در صورت
تعارض مردود است.
خ. در نظر گرفتن شأن و سيره ائمه ـ عليهم‌السلام ـ و مقصود و منظور نقل کننده کرامات و ميزان جايگاه علمی او و دلبستگی او به فرقه‌های مختلف و محتوای کتاب و نوشته‌اش.
و. منابعی مثل ارشاد شيخ مفيد و آثار ساير بزرگان
شیعه می‌تواند معيار خوبی جهت تشخيص واقع شود.
شق‌القمر، از پيامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم.
ردّالشمس برای اميرالمؤمنين عليه‌السلام. (برگشتن
خورشید پس از غروب به درخواست
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم).
ارشاد
شیخ مفید که از نظر سندی دارای اعتبار خاصی است.
سایت اندیشه قم.
