پاکیزگی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نظافت،
ایمان،
ازدواج، نماز، روزه،
طهارت، پاکیزگی.
پرسش: اینکه پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمودند: پاکیزگی نیمی از ایمان است و در جایی دیگر فرموده‌اند: با ازدواج نیمی از ایمان شخص کامل می‌شود. پس
نماز و
روزه چه می‌شود؟!
پاسخ: در سؤال، روایتی از
پیامبر گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل شده است که: "
پاکیزگی نیمی از ایمان است"! چنین نقلی در کتب حدیث و... وجود ندارد.
با توجه به بعضی روایات از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ که فرمود: "بنی الدین علی النظافة" و نیز کلمات امامان
معصوم ـ علیهم‌السلام ـ در باب
وضو و ... که "لاصلوة الا بطهور"، شاید بتوان گفت، مراد از نظافت، همان طهارت است و نه‌تنها نماز؛ بلکه هیچ عملی بدون طهارت و نظافت، صحیح و مقبول نخواهد بود؛ هرچند مراتب و اقسام طهارت (طهارت از حدث و خبث و طهارت از غیر خدا) متفاوت است.
از نظر
اسلام، ازدواج و تشکیل
خانواده، اهمیتی خاص دارد؛ زیرا از سویی، ازدواج را وسیله‌ای برای
پاک‌دامنی و مهار
غرایز جنسی و
آرامش و حرکت به‌سوی
کمال دینی می‌داند و از سوی دیگر،
رهبانیت (ترک دنیا و لذت‌های آن) را مذمت نموده، آن را مانع کمال و
سعادت می‌داند. با چنین نگرشی است که ازدواج "وسیله‌ای است برای نگه داری نصف
دین".
در پرسش روایتی از پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل شده است که چنین نقلی وجود خارجی ندارد. در کجا آمده است که پاکیزگی نیمی از ایمان است؟
آنچه در منابع روایی از قول پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل شده، این است که: "النظافة من الایمان".
نظافت و
پاکیزگی از ایمان است و این بدان معناست که شخص باایمان، چون
مؤمن است، پاکیزه هم هست و منشأ پاکیزگی ایمان است یا اینکه بخشی از ایمان را پاکیزگی تشکیل می‌دهد و نمی‌شود کسی در ادعای ایمان خود صادق باشد و درعین‌حال توجهی به پاکیزگی نداشته باشد؛ به‌هر‌حال واژه "نیمی" در روایات موجود نیست تا مشکل مطرح شده در پرسش پیش آید.
نظافت را نمی‌توان به شستن دست و صورت یا لباس و خانه و ... محدود نمود؛ بلکه مفهوم عام‌تری را می‌توان از آن استفاده نمود و با بررسی موارد آن، به نتیجه‌ای دست یافت که حتی نماز و روزه و... را نیز شامل گردد. به دیگر سخن،
نظافت به معنای طهارة، باشد که در این صورت،
اندیشه و
عمل انسانی بدون آن، ثمره و نتیجه‌ای نداشته باشد، لذا نه‌تنها می‌توان گفت "لاصلاة الاّ بطهور"،
بلکه هیچ عملی بدون طهارت و نظافت، صحیح و مقبول نخواهد بود و اگر چنین شد، ایمان بدون نظافت محقق نمی‌شود.
افزون بر آن، در مواردی که مقدار و کمیت در روایت مطرح می‌شود، ناظر به کمیت نسبی است؛ مثلاً اگر گفته می‌شود که با ازدواج نیمی از ایمان شخص کامل می‌شود، یعنی در نسبت‌سنجی بین کسی که ازدواج کرده و آن کس که
ازدواج نکرده، شخص ازدواج کرده خیلی راحت‌تر است و با خاطری آسوده، بهتر می‌تواند عبادت و وظیفه خود را انجام دهد و نیمی از راه را رفته است؛ اما شخصی که هنوز ازدواج نکرده است با مشکلاتی چند در حفظ
ایمان و... خود مواجه است. پس ازدواج عاملی مهم در این امر تلقی می‌گردد.
از پیامبر گرامی اسلامی ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل شده که فرمود: "جوان‌ها، هر کدام توانایی دارید،
همسر اختیار کنید؛ زیرا ازدواج چشم را از نامحرم بهتر می‌پوشاند و
پاک‌دامنی نیکوتری می‌بخشد...".
در اسلام از یک‌سو بر جنبه مثبت ازدواج تأکید شده که ازدواج وسیله‌ای است برای
آرامش و سکون و مایه‌ای است برای محبت و مهر. آن‌گاه که با ازدواج
غریزه جنسی و. .. مهار شد و روح پر
اضطراب جوان و... اعتدال یافت، حقایق زندگی را بهتر درک می‌کند و به‌سوی
دین و
سعادت خود سریع‌تر گام برمی‌دارد. و به‌راستی آرامش ازدواج را کسانی بیشتر درک می‌کنند که رنج تنهایی و نابسامانی مجرد زیستن را چشیده و از
روح پر تلاطم و پریشان جوانان ازدواج‌نکرده آگاه باشند.
از سوی دیگر،
رهبانیت (ترک دنیا و لذت‌های آن) مذمت و ممنوع شده است. پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: "لیس فی اُمتّی رهبانیة..."
و ترک ازدواج و
زن و زندگی و... که برخی (عثمان بن مظعون، از یاران پیامبر ) شیوه خود نموده بودند، مورد رضایت آن حضرت نبود؛ از‌این‌رو فرمود: "خداوند مرا برای رهبانیت نفرستاده؛ بلکه مرا با دینی معتدل و آسان و بدون دشواری برانگیخته است. من
روزه می‌گیرم، نماز می‌خوانم و با
زنان .... هر کس دین فطری مرا دوست دارد، باید به
سنت و روش من عمل کند و ازدواج از روش‌ها و سنت‌های من است ...".
و در این فضا و با این نگرش است که ازدواج، کامل‌کننده نصف ایمان شمرده می‌شود و چنین تعابیری از ذوات
مقدس معصومان ـ علیهم‌السلام ـ به دست ما رسیده است.
و این (ازدواج، کامل‌کننده نصف ایمان) یک امر عرفی است؛ بدین معنا که اگر بخواهیم اهمیت کاری را برای
دوست خود، تبیین کنیم، به او می‌گوییم اگر این کار را انجام دهی، نیمی از راه را رفته‌ای و نیمی از مشکلات تو به خاطر این است که مرتکب فلان کار می‌شوی و در واقع شاید به این معنا نباشد که اگر دقیقاً محاسبه گردد، نیمی از راه یا مشکل باشد؛ بلکه منظور این است که این کار سهم بزرگی در حل مشکل یا ایجاد مشکل ایفا می‌کند.
البته نباید از این نکته هم
غفلت نمود که ممکن است در بعضی موارد، حقیقتِ یک چیز ـ مثلاً ـ به دو چیز بستگی داشته باشد و مسائل دیگری هم در
کمال آن دخالت داشته باشند؛ مثلاً اگر روایتی می‌داشتیم که پاکیزگی نیمی از ایمان است و ازدواج هم نیمی از آن، می‌توانستیم بگوییم حقیقت ایمان بر دو پایه استوار است و بدون این دو، ایمان محقق نمی‌شود و نماز و روزه و... در این امر به مقداری دخالت دارند که آن ایمان را کامل‌تر و قوی‌تر کنند؛ زیرا ایمان یک حالت قلبی است که عوامل متعددی در تقویت او مؤثر می‌باشد و حال آنکه چنین تعبیری وجود ندارد.
افزون بر اینکه اهمیت و نقش نماز در
اسلام و تأثیر آن در زندگی فردی و اجتماعی افراد و... بر کسی پوشیده نیست.نماز عمود دین
و
ذکر پروردگار،
و نزدیک‌کننده هر متقی،
یکی از پایه‌های اسلام،
میزان
اعمال و ... می‌باشد و تارک آن (عمداً یا از باب اهمیت ندادن)
کافر است.
نیز دیگر اعمال و موارد مثل روزه،
جهاد،
ولایت و ... که اهمیتی بسیار در دین اسلام دارند و تعابیری که در خصوص آنها در متون دینی یافت می‌شود، کمتر از تعابیر مربوط به ازدواج و نظافت نمی‌باشند.
البته همان‌گونه که قبلاً گفته شد، نظافت منحصر به آنچه در میان مردم معروف است، نمی‌باشد و معنای وسیع‌تری را شامل می‌گردد که شاید مجموع
طهارت بدن از حدث و خبث و طهارت
قلب از اخلاق بد و غیر خدا را نیز دربرگیرد؛ از‌این‌روست که در برخی منابع، روایاتی از رسول گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل شده است که فرمود: "بنی الدین علی النظافة".
یا آنچه در باب
وضو و
غسل و ... به‌عنوان طهور در کلمات معصومان ـ علیهم‌السلام ـ یافت می‌شود.
در پایان سخن، ذکر این مطلب لازم است که با مراجعه به روایاتی که "ایمان" و "اجزا و ارکان ایمان" و "اسلام" و "اجزای اسلام" و ... را بیان می‌کنند، کاملاً روشن می‌شود که اجزا و ارکان
اسلام و ایمان منحصر در
ازدواج و نظافت و... نمی‌باشد. مانند:
ابوحمزه از
امام باقر ـ علیه‌السلام ـ نقل می‌کند که حضرت فرمود: "اسلام بر پنج چیز استوار شده است: نماز،
زکات، روزه،
حج، ولایت و ...".
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ در پاسخ این سؤال که حدود ایمان چیست، فرمود: "
شهادت به اینکه خدایی جز پروردگار نیست و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، فرستاده اوست، اقرار به آنچه از نزد پروردگار آمده است و نمازهای پنج‌گانه، ادای زکات و روزه ماه رمضان و حج خانه خدا، دوستدار ولایت ما، عداوت دشمن ما و ...".
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ از امام باقر ـ علیه‌السلام ـ و ایشان از
علی ـ علیه‌السلام ـ نقل می‌فرماید که فرمود: "ایمان چهار رکن دارد:
توکل بر خدا، واگذاری امر به خدا، رضا به
قضا ی الاهی و
تسلیم در برابر امر خدا".
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: "خداوند عزوجل ایمان را بر هفت بخش و سهم قرار داد: نیکی، صدق، یقین،
رضا،
وفا،
علم و
حلم، ...".
پایگاه اسلام کوئست.
