نسب امام زمان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: نسب امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف).
پرسش: درباره نسب امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) توضیح دهید.
پاسخ:
حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) از
نسل امام حسین (علیه‌السّلام) است و مادر حضرت را
نرجس خاتون می‌دانند.
محدثین
شیعه و سنی،
روایات متعددی از
پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نقل کرده‌اند که
حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) از اولاد
امام حسین (علیه‌السّلام) است؛ از جمله:
شیخ صدوق به روایت
عبدالرحمان بن سَمره از پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در یک
حدیث طولانی که صفات
امام علی (علیه‌السّلام) و حسنین (علیهم‌السّلام) را بیان داشته نقل کرده است که: «حسن و حسین (علیهم‌السّلام) دو امام و
سید اهل
بهشت هستند و نُه امام از
نسل حسین (علیه‌السّلام) امام این
امت است. که نهم آن
قائم امت بوده و
زمین را از قسط و
عدل پر می‌کند.
هم‌چنین شیخ صدوق سی و هشت
حدیث با سندهای مختلف در این مورد بیان کرده است.
و باز شیخ صدوق از امام حسین (علیه‌السّلام) پنج حدیث نقل نموده که آن حضرت فرموده است، امام قائم از فرزندان من است که از آن جمله می‌توان به روایتی
اشاره کرد که
عبدالرحمان بن حجاج از
امام صادق (علیه‌السّلام) و او از
پدر بزرگوارش
امام باقر (علیه‌السّلام) و وی از
امام سجاد (علیه‌السّلام) نقل کرده که امام حسین (علیه‌السّلام) فرموده است: نهم از فرزندان من، سنتی از
حضرت یوسف و
موسی بن عمران را به همراه دارد. او قائم
اهل بیت ما است و او صاحب
غیبت است.
حافظ محمد
گنجی شافعی (م ۶۸۵) روایات متعدد به سندهای مختلف از پیامبر پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) آورده است که از جمله، به روایت از حذیفه این‌گونه بیان می‌کند که حضرت پیامبر پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرمود: «اگر از
دنیا باقی نماند، مگر یک روز،
خداوند در آن روز مردی را بر می‌انگیزد که اسمش
اسم من و خلقش
خلق من است و مردم بین
رکن و
مقام با او
بیعت کنند ... جناب
سلمان (رحمة‌الله‌علیه) برخاست و فرمود: یا
رسول الله! از
نسل کدام یکی از فرزندان شماست؟» حضرت اشاره به امام حسین (علیه‌السّلام) کرده و دست روی بازوی او گذاشت و فرمود: «از
نسل این فرزندم است».
ابراهیم بن محمد جوینی شافعی، به همین مضمون
روایتی را نقل کرده است.
علاء‌الدین متقی هندی (م ۹۷۷) با سندهای متعدد نیز به همین مضمون روایتی را نقل کرده است.
علی بن محمد مالکی مشهور به
ابن‌صباغ (م ۶۵۲) این روایت را ذکر کرده است.
بنابراین، از
روایات فوق به دست می‌آید، که
حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) از
نسل امام حسین (علیه‌السّلام) است، نه از امام حسن (علیه‌السّلام).
نکته: شاید در روایات که آمده است پیامبر (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) فرموده است حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) از
نسل حسین (علیه‌السّلام) است و یا در بعضی از روایات دیگر آمده که از
نسل امام حسن (علیه‌السّلام) است، اشاره به این است که چون
مادر امام محمدباقر (علیه‌السّلام)
دختر امام حسن (علیه‌السّلام) می‌باشد و از این طریق
نسل حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) به امام حسن (علیه‌السّلام) نیز می‌رسد. بنابراین هیچ‌گونه منافاتی ندارد که حضرت مهدی از طریق امام حسین (علیه‌السّلام) از
نسل فرزند پسری، و از امام حسن (علیه‌السّلام) از
نسل فرزند دختری باشد.
مادر آن جناب را به نام‌های متعددی معرفی نموده‌اند: مانند
نرجس، صیقل، ریحانه، سوسن، خمط،
حکیمه،
مریم و این تعدد اسم بی‌وجه نیست (برخی از محققان می‌نویسند امکان دارد نام اصلی او همان «نرجس» بوده باشد و اسامی دیگر به جز «صیقل» را بانوی او «حکیمه» دختر
امام جواد (علیه‌السّلام) به او داده باشد؛ زیرا در آن زمان
کنیزان را برای خوش‌آمدگویی به اسامی گوناگون می‌خواندند و نرجس و ریحانه و سوسن همه اسامی گل‌ها هستند و صدوق نیز روایتی را نقل می‌کند که این
احتمال را تقویت می‌کند.
زیرا: فرزند
امام حسن (علیه‌السّلام) در محیطی بسیار خطرناک
تولد یافته؛ زیرا خلفای
بنی‌عباس و حتی بعضی از
بنی‌هاشم به وسیله مأمورین خود از خانه‌های علویین مراقبت کامل به
عمل می‌آوردند؛ ازاین‌رو از جانب
خداوند تمام پیش‌بینی‌های لازم به عمل آمد: اولاً چنان‌که در روایات است آثار
آبستنی در مادرش ظاهر نشد؛ ثانیاً امام حسن (علیه‌السّلام) برای مراعات
احتیاط نام آن‌جناب را برای کسی فاش نکرد؛ ثالثاً در حین وضع حمل جز
حکیمه خاتون و بعضی از کنیزان کسی حضور نداشت و این خود نیز در تعدد اسامی بی‌اثر نبوده است.
اما درباره
ملیّت مادر
امام نیز دو قول عمده وجود دارد که عبارت‌اند از: الف. مرحوم
کلینی می‌نویسد: مادر قائم (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) کنیزی از «نوبه» استان شمالی
سودان بوده است.
ب. مرحوم صدوق مطابق روایتی او را «ملیکه» دختر «یشوع» پسر
قیصر روم و مادرش را از
حواریین مسیح می‌داند که توسط نیروهای اسلامی به اسارت درآمد و به صورت کنیز در معرض فروش قرار گرفت و به واسطه فرستاده
امام هادی (علیه‌السّلام) از بازار برده‌فروشان
بغداد خریداری شد و به محضر امام هادی (علیه‌السّلام) در
سامرا فرستاده شد».
که قول مشهور نیز همین است (و مرحوم صدوق هم آن را بیان کرد) و مادر حضرت را نرجس خاتون می‌دانند و تردیدی نیست.
در اینکه «نرجس» مادر
صاحب الامر (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف ) خانم والامقامی بوده است؛ زیرا شایستگی و پاکی او مورد تأیید بوده است چگونه می‌توان عظمت روحی و معنوی او را کتمان کرد و یا در آن
شک کرد؛ درحالی‌که حضرت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
حضرت علی (علیه‌السّلام) و صادقین (علیهما‌السّلام) او را بهترین و سیده کنیزان می‌خوانند.
و حکیمه «عمه امام عسکری (علیه‌السّلام)» که خود از بزرگ بانوان خاندان
امامت است، مادر بزرگوار امام زمان را بانوی خود و بانوی خاندان خویش می‌خواند و خود را خدمت‌گزار او می‌دانست.
به
یقین اگر آن بانوی گرامی (نرجس) از امتیازات والایی بهره‌مند نبود هرگز آن
معصومین با عظمت، او را این‌چنین
مدح نمی‌کردند و او را با واژه‌های «بهترین» و «سیده» توصیف نمی‌کردند و هرگز
حکیمه خاتون، این همه اسم
گل را (ریحانه، سوسن و...) بر او نمی‌نهاد و او را به این اسامی نمی‌خواند.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نسب امام زمان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۲/۲۲.
