ناراضی بودن از محیط کار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شغل، انتخاب شغل، ناراضی بودن از شغل.
پرسش: گاهی از وقت‌ها خیلی پیش خودم فکر می‌کنم خداوند مرا دوست نداشت و این‌طور با قرار دادن من در چنین محیط کاری خواست از شر من راحت شود، آیا با چنین ایده و افکاری می‌توانم در بیمارستان کار کنم؟ یا باید در فکر شغل جدیدی باشم؟
پاسخ:
سؤالی را که شما مطرح کردهاید، مشتمل بر سه باور در مورد محیط کار شماست: نخست این‌که
خداوند شما را در این محیط کاری قرار داده است. دوم این‌که
فلسفه این عمل خداوند را تنبیهی (از شر خلاص شدن) از سوی او می‌دانید؛ یعنی این‌که چون خداوند شما را دوست ندارد، در این محیط قرار داده است. سوم این‌که محیط کاری خود را یک محیط بسیار نامناسب می‌دانید.
روشن است که اگر شما در‌عین‌حال که باورهای فوق را قبول دارید و به آن عقیده دارید، نمی‌توانید به کار خود در آن محیط ادامه دهید؛ لذا یا باید باورهای خود را مورد بازنگری و کنکاش قرار دهید، یا به دنبال کار جدید باشید. در زیر در مورد هر کدام از باورهای شما به اندازه ظرفیت مقام توضیحاتی ارائه می‌گردد.
باور اول: خداوند مرا در چنین محیط کاری قرار داده است:
شما اظهار داشته‌اید که «خداوند با قرار دادن من در چنین محیط کاری ...» اگر باور فوق به این معنا باشد که شما خود را مجبور احساس کنید و این‌که در انتخاب این
شغل و این محیط کار اختیاری از خود نداشته‌اید، باوری کاملاً نادرست است؛ زیرا خداوند
انسان را مختار آفریده است. اگر کسی شغلی انتخاب می‌کند و در محیط و فضای خاصی برای کار قرار می‌گیرد، کاملاً به
اختیار و
اراده خود او بوده است. هرچند خداوند از این جهت که توان و اختیار را به انسان داده است، در این گزینش نقش دارد، اما این امر به معنای سلب اختیار از انسان نیست. هم‌چنین عوامل اجتماعی و موقعیتی نیز در تصمیم او تأثیر داشته‌اند؛ اما این تأثیرها به گونه‌ای نبوده‌اند که اختیار کاملاً از فرد سلب شود. پس جبری در کار نیست؛ به همین دلیل فرد می‌تواند شغل دیگر یا محیط کاری دیگر (مثلاً بیمارستان دیگری) را برای کار خود انتخاب کند.
باور دوم: خداوند به خاطر این‌که از شر من خلاص شود (
تنبیه)، مرا در چنین محیط کاری قرار داده است:
با این‌که
انسان مختار آفریده شده است، اما گاهی خداوند زمینه را طوری فراهم می‌کند که فرد در شرایطی خاص قرار بگیرد. قرار گرفتن انسان در شرایط خاص می‌تواند به یکی از سه دلیل باشد: نخست این‌که خداوند می‌خواهد فرد را
امتحان کند. دوم این‌که خداوند می‌خواهد شخص را
تربیت کند. سوم این‌که خداوند می‌خواهد کسی را
عذاب کند.
با وجود این شما احساس می‌کنید که خداوند شما را به خاطر عذاب در این موقعیت قرار داده است؛ اما احتمال اول و دوم نیز وجود دارد؛ یعنی قرار گرفتن شما در آن موقعیت به خاطر امتحان یا تربیت و پروردن شما باشد. در واقع خداوند می‌خواهد شما را از نظر عملکرد در این موقعیت مورد
آزمایش قرار دهد. یا می‌خواهد شما را با قرار دادن در موقعیت دشوار تربیت کند و قوی سازد؛ لذا اگر شما این موقعیت را به دیده امتحان یا تربیت ببینید، احتمالاً عملکرد متفاوت خواهید داشت. نگاه به قضیه از این زاویه باعث می‌شود که شما آن موقعیت دشوار را به‌راحتی تحمل کنید تا از امتحان سربلند بیرون بیایید. یا حفظ کردن خود در آن موقعیت را سبب ارتقای مقام معنوی یا اجتماعی خود بیبنید، در این صورت تحمل موقعیت نه‌تنها برایتان آسان می‌گردد، بلکه خود مشتاقانه برای
رشد خود آن را می‌پذیرید.
باور سوم: محیط کاری من یک محیط کاملاً نامناسب است:
محیط کاری از دو جهت می‌تواند نامناسب باشد، یا از نظر مسائل شرعی و رعایت نشدن
حلال و حرام نامناسب است. یا کار در آن شرایط دشوار و ناراحت‌کننده است. در صورت اول یعنی اگر مسائل اسلامی در آن‌جا نادیده گرفته می‌شود و شما نمی‌توانید در آن محیط تغییری به وجود آورید، بهتر است که محیط کاری خود را عوض کنید تا به
گناه مبتلا نشوید و آلوده نگردید.
اما اگر محیط کار از این جهت نامناسب است که کار کردن در آن دشوار است؛ زیرا برخی محیط‌های کاری به دلایل گوناگون (مانند تهویه نامناسب، دمای غیر عادی، شلوغی زیاد، مشاهده صحنه‌های دلخراش و سروکار داشتن با افراد خاص) برای انسان غیر قابل تحمل است.
در این صورت دو راه وجود دارد: یکی این‌که با استفاده از راهبردهای مختلف با شرایط فعلی کنار بیایید. در غیر این صورت به فکر محل کار جدید یا شغل جدید باشید.
برای این‌که بتوانید از هر کدام از این دو راه یکی را برگزینید، نکات ذیل را به دقت
مطالعه فرمایید.
اگر شما احساس می‌کنید که محیط کاری‌تان تنش‌زاست؛ یعنی در شما
استرس یا فشار روانی ایجاد می‌کند، می‌توانید با استفاده از روش‌های زیر استرس خود را کاهش دهید:
محققان بر این باورند که شرایط استرس‌آمیز نیست؛ بلکه برداشت ما و تفسیرها از شرایط است که تولید استرس می‌کند. اگر درک و برداشت ما منفی باشد، روی ذهن و جسم ما تأثیر می‌گذارد.
شناخت آن فرآیند ذهنی است که روی
اندیشه و مهارت‌های استدلالی انسان اثر می‌گذارد که در نقاط مختلف به این شیوه مقابله نام‌های مختلفی داده‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به بازسازی شناختی، ارزیابی مجدد شناختی، تغییر قالب‌های شناختی، شناخت‌درمانی و سازگاری نگرشی اشاره کرد. (www.pezeshk.us)
بنابراین شما می‌توانید برای کاهش استرس در محیط کار، برداشت‌های خود را مورد تجدیدنظر قرار دهید؛ مثلا اگر شلوغی محیط کار شما را اذیت می‌کند، شما می‌توانید به شلوغی از دید دیگر نگاه کنید، مثل این‌که با افراد زیادی در ارتباط هستید و محیط کارتان خلوت و کسل‌کننده نیست. اگر مشاهده تصاویر رقت‌بار، شما را رنج می‌دهد، شما می‌توانید از این زاویه به قضیه نگاه کنید که در این صورت از مشکلات همنوعان خود اطلاع دارید و به سهم خود می‌توانید به آن‌ها کمک کنید. اگر زیاد وظایف شما را ناراحت می‌کند، می‌توانید آن را دیده فعالیت بیش‌تر برای
پیشرفت بیش‌تر مشاهده کنید.
خلاصه نوع شناخت خود را می‌توانید گسترش دهید و به قضیه از ابعاد دیگر و زوایای دیگر مشاهده کنید. گاهی یک محیط جوانب مثبت و منفی زیادی دارد؛ اما براساس خطای شناختی خود تنها به ابعاد منفی آن توجه می‌کند و از آن متنفر می‌شود. در این صورت واقع‌بینی اقتضا دارد که فرد تمام ابعاد منفی و مثبت یک محیط را در نظر داشته باشد.
گاهی استرس شغلی به دلیل اشتغالات زیاد است. در این صورت شما می‌توانید کارهای خود را اولویت‌بندی نموده و برای هر کار زمان لازم را اختصاص دهید. البته باید انعطاف لازم را داشته باشید. در هر شیفت کاری نخست، مهم‌ترین کارها و سپس کارهای کم‌تر مهم را انجام دهید.
یکی از روش‌های کاهش استرس شغلی استفاده از روش حل مسئله است. در این روش ابتدا مشکل را به خوبی تعریف نموده، سپس تمام راه‌حل‌های ممکن برای آن را در نظر می‌گیرید. سپس مؤثر‌ترین روش‌ها را انتخاب نموده و آن را عملی می‌سازید و در نهایت روش به کار رفته را مورد ارزیابی قرار می‌دهید.
مشکلاتی که سبب استرس انسان در محیط کار می‌شوند،
انسان برای رها شدن از آن‌ها نباید از روبهرو شدن با آن‌ها اجتناب کند. هر چند اجتناب یک پاسخ بسیار شایع است که بسیاری از افراد از آن استفاده می‌کنند، اما این پاسخ، استرس را از بین نمی‌برد؛ چون یک راه‌حل سریع و آسان است. راه‌حل سریع و آسان همواره بهترین راه‌حل نیست. لذا فردی که اجتناب می‌کند. ممکن است در آینده دچار مشکلات بیش‌تر شود.
وقتی که دو یا چند نفر به مشکلی رسیدگی می‌کنند، تحمل دشواری آسان‌تر می‌شود و از شدت و سنگینی بار آن کاسته می‌شود. به همین دلیل اگر در محیط کاری خود ارتباط دوستانه با دیگران داشته باشید. درباره مشکلات خود با آن‌ها صحبت کنید و از نظرات آنان و راه‌حل‌های آنان
استمداد کنید، در حد قوی‌تری می‌توانید با تنش‌های محیط کاری خود کنار بیایید.
گاهی در محیط کاری برخوردهای با مراجعین یا همکاران یا رئیس پیش می‌آید که تنش ایجاد می‌کنند. در این صورت بخشیدن و نادیده گرفتن خیلی می‌تواند به انسان
آرامش و راحتی بدهد. روان‌شناسان معتقدند که بخشیدن به تخفیف استرس کمک می‌کند. (www.pezeshk.us)
از آن‌جا که شما به عنوان یک زن از محیط کاری خود
رضایت ندارید، در زیر اطلاعاتی در مورد
اشتغال زنان و مسائل مربوط به انتخاب
شغل زنان و هماهنگی آن با ویژگی‌های شخصیتی و علایق فرد مطرح می‌گردد.
در جامعه ما
زنان می‌توانند به مشاغل مختلف بپردازند و در تمام زمینه‌ها (به جز در موارد معدود) دوشادوش
مردان به کار و فعالیت پرداخته و نقش اجتماعی خود را ایفا نمایند. خواهش ما این است که تمام مسائل و موضوعات را با نگاه واقع‌بینانه و با استفاده از
عقل و منطق مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید؛ زیرا
تفسیر و تحلیل‌های غیر واقع‌بینانه باعث انواع مشکلات و اختلالات روانی (از جمله
اضطراب،
افسردگی و ...) می‌شود و توجه داشته باشید که در تجزیه و تحلیل موضوعات و تعیین اهداف و انتخاب شغل مناسب برای خود، علاوه بر جنبه اقتصادی و مادی به عوامل دیگری نیز توجه داشته باشید؛ مانند جنسیت، توانایی‌های فردی، نیاز جامعه و ... .
پاره‌ای از شغل‌ها مشترک بین زنان و مردان می‌باشند؛ یعنی هر دو می‌توانند نقش اجتماعی خود را در آن زمینه به اجرا گذارند. برخی دیگر بیش‌تر با ویژگی‌های جسمی و روانی مردان سازگار است؛ مانند شغل‌های سنگین که نیاز به کار بدنی بیش‌تر دارد؛ ما پاره‌ای از مشاغل با ویژگی‌های جسمی و روانی زنان سازگارتر است؛ مانند شغل پرستاری، مامایی و ... . خانم‌هایی که به این‌گونه شغل‌ها می‌پردازند، یعنی شغلی را انتخاب می‌کنند که بیش‌تر با ویژگی‌ها و توانایی‌های آن‌ها سازگار است و دیگران نمی‌توانند آن را انجام دهند، از نظر
اسلام منزلتی ویژه دارند. از نظر اسلام، پرستاری شغل و وظیفه بسیار ارزشمندی است که خواهران می‌توانند در آن زمینه به فعالیت بپردازند و نقش اجتماعی خود را ایفا نمایند. در
روایات نیز به پرستاری از بیماران توصیه شده، و زنان در صدر اسلام در جنگ‌ها از بیماران و زخمی‌ها پرستاری می‌نمودند.
با توجه به مطالب یادشده این نکات را می‌توانیم خدمت شما عرض کنیم و به نظر ما اگر دقیقاً به آن‌ها توجه و
عمل نمایید، در آینده هیچ مشکلی برای شما پیش نمی‌آید و می‌توانید در شغل خود باقی بمانید.
در مورد جایگاه
زن از نظر اسلام بیش‌تر
مطالعه کنید.
ملاک‌ها و معیارهای شغل را در نظر بگیرید و توجه داشته باشید که کدام‌یک از شغل‌ها بیش‌تر با روحیه، ویژگی‌های جسمی و روانی شما سازگارتر است، با انتخاب کدامین شغل بهتر می‌توانید نقش و مسئولیت خود را ایفا کنید؟ آیا شغلی بهتر از پرستاری سراغ دارید و زمینه اشتغال شما فراهم است؟ تمام این پرسش‌ها را به طور منطقی و معقول پاسخ دهید.
از نظر اسلام شغل پرستاری بسیار شغل ارزشمندی است، شما می‌توانید وظیفه و مسئولیت خود را در این نقش به‌خوبی انجام دهید. اگر مشکل خاصی در محیط کار خود مشاهده کردهاید و با توجه به آن فکر می‌کنید که پرستاری شغل مناسبی نیست، این مربوط به شغل نمی‌شود؛ بلکه مربوط به نحوه رفتارها و برخوردهاست و
یقین داشته باشید که در شغل‌های دیگر نیز این قبیل مشکلات تا حدودی وجود دارد. افراد در هر شغل و محیط کاری که هستند، باید رفتار و
اخلاق خود را
اصلاح کنند؛ بنابراین به جای این‌که در مورد شغل خود بدبین باشید و تغییر شغل نمایید، بهتر است نقش سازنده و فعال در محیط کاری خود داشته و در جهت بهبود و اصلاح آن تلاش کنید.
هیچ‌گاه فکر نکنید که خداوند شما را دوست ندارد و به جهت آن‌که از شرّ شما راحت شود، شما را در چنین محیط کاری قرار داده است! زیرا
دوستی خداوند اختصاص به افراد خاصی ندارد؛ بلکه خداوند همه افراد
مؤمن و نیکوکار را دوست می‌دارد. ملاک دوستی خداوند
اعمال و رفتار انسان است، اگر شما خداوند را دوست داشته باشید و با وی ارتباط قلبی و عاطفی داشته، اعمال و وظایف فردی و اجتماعی خود را به‌خوبی انجام دهید، قطعاً خداوند شما را دوست می‌دارد.
هر توفیقی که از طرف خداوند برای انسان حاصل می‌شود، الهی است و اگر
محبت و لطف الهی نبود، ما نمی‌توانستیم هیچ کار خوبی انجام دهیم. این دغدغه دینی که در دل شما می‌جوشد، از طرف خداوند می‌باشد، اوست که این درد را در دل شما قرار داده است.
در انتخاب شغل، شما کاملاً
اختیار دارید؛ اگر شغل پرستاری را انتخاب کردهاید؛ انتخاب خود شما بوده است، نه این‌که
خدا شما را مجبور کرده باشد؛ بنابراین نباید نگرش منفی نسبت به خداوند داشته باشید، خداوند استعدادها و توانایی‌هایی به شما داده است که می‌توانید بهترین
شغل را انتخاب نمایید؛ البته الآن هم اگر واقعاً شما
فکر می‌کنید که شغل پرستاری برای شما مناسب نیست یا علاقه‌ای به آن ندارید، می‌توانید شغل دیگری را انتخاب کنید، این دقیقاً نشانه مختار بودن شما می‌باشد.
۱. نظام حقوق زن در اسلام، شهید مرتضی مطهری، انتشارات صدرا.
۲. زن در فرهنگ و اندیشه اسلامی، جستاری در هستی‌شناسی زن، اسدالله جمشیدی و دیگران، مرکز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
۳. زن در آیینه جلال و جمال، آیه الله عبدالله جوادی آملی، نشر اسراء.
۴. مجتبی‌هاشمی رکاوندی، مقدمه‌ای بر روان‌شناسی زن، انتشارات شفق، چاپ اول، ۱۳۷۰ ش.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «ناراضی بودن از محیط کار»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۴/۱۳.
