دوستی خدا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دوستی خدا، دوستی دوستان خدا، دوستی مردم،
محبت خدا، مؤمنان،
جبرئیل، پشتیبانی اکثریت.
پرسش: روایتی به این مضمون شنیدم که «وقتی خداوند بنده‌ای را دوست بدارد، به جبرئیل می‌گوید که من فلان بنده را دوست دارم، پس تو هم او را دوست بدار. پس جبرئیل او را دوست می‌دارد. و بعد جبرئیل در
آسمان‌ها و
زمین ندا می‌دهد که خدا فلان بنده را دوست می‌دارد، پس شما نیز او را دوست بدارید. در نتیجه تمام موجودات آن بنده را دوست خواهند داشت». آیا این
روایت در مجامع روایی
شیعه آمده است؟ لطفاً آدرس آن را
ذکر فرمایید. هم‌چنین از نظر سند و اعتبار در چه مرتبه است؟
پاسخ: هرچند روایاتی وجود دارد که نشانگر آن است که پروردگار دوستی بندگان صالح خود را در دل مردم می‌افکند، اما باید دانست که پشتیبانی اکثریت مردم از یک شخص لزوماً به معنای آن نیست که او مورد تأیید
پروردگار بوده و در طرف مقابل، دشمنی عموم مردم با یک فرد نیز همواره نباید این‌گونه تعبیر شود که او از چشم خدا افتاده و ارزشی نزد او ندارد؛ بلکه در بسیاری موارد دقیقاً برعکس این قضیه اتفاق می‌افتد!
آری! اگر
محبت شخصی در دل افراد با
ایمان و پرهیزکار قرار گیرد، می‌توان آن را نشانی از توجه پروردگار به آن شخص دانست.
بین دوستی خدا با دوستی مردم تلازم دائمی وجود دارد:
خداوند در آیه‌ای از
قرآن کریم می‌فرماید: «
إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا؛
آنانی که ایمان آورده و
اعمال نیک انجام دادند، پروردگار محبت آنان را در دل‌ها خواهد افکند.»
حدیثی از
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز چنین روایت شده است: «
إن الله إذا أحب عبدا قال لجبرائیل إنی أحب فلانا فأحبوه و یوضع له القبول فی الأرض؛
پروردگار زمانی که بنده‌ای را دوست بدارد، خطاب به جبرئیل می‌فرماید: که من فلانی را دوست دارم، بنابراین شما نیز او را دوست داشته باشید؛ و بدین ترتیب او در
زمین مورد اقبال عمومی قرار خواهد گرفت.»
روایات مشابه دیگری نیز همین موضوع را اعلام می‌کنند.
این دسته از روایات نیاز چندانی به بررسی سند ندارند؛ زیرا به نظر می‌رسد که در راستای همان آیه اشاره شده در اول گفتار باشد؛ اما آن‌چه مهم است
شناخت دقیق معنای
آیه و روایات است.
آیا معنای آنها این است که هر فردی که در جامعه مورد اقبال عمومی قرار گرفته و به نوعی پشتیبانی اکثریت افراد حاضر در جامعه را به دنبال دارد، دوست خدا و هر آنکه عموم مردم رهایش کرده و از همراهی با او خودداری ورزیدند، دشمن خداست؟!
مطمئناً چنین معنایی نمی‌تواند مورد نظر باشد؛ زیرا به تصریح آیات فراوانی از
قرآن مجید، پیامبران بسیاری وجود داشته‌اند که در دوستی آنان با خدا جای هیچ شک و شبهه‌ای نبود؛ اما از پشتیبانی عمومی مردم برخوردار نبودند.
نوح پیامبر را به خاطر آورید! او بنده‌ای شکرگذار،
برگزیده پروردگار،
مورد
هدایت خدا و
وحی او
بود، اما با
تبلیغ نزدیک به هزار ساله خویش،
جز هواداران اندکی نیافت!
آیا به همین دلیل می‌توان او را جسارتاً دشمن خدا به شمار آورد؟!
آری! اگر محبت شخصی در دل افراد با ایمان و پرهیزکار قرار گیرد، می‌توان آن را نشانی از توجه پروردگار به آن شخص دانست.
اکنون که با دقت در آیات قرآن، توانستیم به این برداشت برسیم که مراد از افکندن دوستی دوستان خداوند در دل مردم، به معنای پشتیبانی اکثریت آنان از او نیست، توجه شما را به این نکته جلب می‌کنیم:
زمام‌دارانی که بعد از پیامبر اسلام (صلي‌الله‌عليه‌وآله) و در طول زندگانی پیشوایان
معصوم (علیهم‌السلام) به ناحق و با زور و فریب، حکومت را در دستان خود قبضه کردند و از لحاظ ظاهری، آن امامان بزرگوار را به گوشه‌ای رانده و ارتباطشان را جز با گروه اندکی از
مؤمنان ثابت قدم قطع کردند، تلاش داشتند تا پایه‌های حکومت جائرانه خویش را با مبانی عقیدتی و دینی نیز مستحکم کنند، و به همین دلیل، با استفاده از بخشی از آموزه‌های دینی و به فراموشی سپردن عمدی پاره‌ای دیگر از آنها، فریب‌کارانه تلاش نمودند تا پشتیبانی ظاهری عموم مردم از خود و در اقلیت قرار گرفتن امامان معصوم را نشانی از حقانیت خویش و بطلان راه شیعه قلمداد کنند. این تلاش فریب‌کارانه تا حدی پیش رفت که در اندرون برخی شیعیان نیز تردیدهایی نمایان شد.
در همین راستا یکی از شیعیان به
امام صادق (علیه‌السلام) عرضه داشت که نزد ما افرادی هستند که عقیده‌شان آن است که هرگاه پروردگار، بنده‌ای را دوست داشته باشد، سخن‌گویی از آسمان فریاد بر‌می‌آورد که خدا این بنده را دوست دارد؛ پس شما نیز او را دوست داشته باشید و خداوند بدین وسیله
محبت و
دوستی این دوست خود را در دل دیگر بندگان خویش قرار می‌دهد؛ اما اگر خدا نسبت به بنده‌ای غضبناک باشد، سخن‌گویی از آسمان فریاد بر‌می‌آورد که خدا این بنده را دشمن دارد؛ پس شما نیز او را دشمن داشته باشید و بدین وسیله دشمنی این دشمن خود را در دل مردم قرار می‌دهد!
امام که به دیوار تکیه زده بود با شنیدن این سخنان، خود را از آن جدا کرده و به‌صورت جدی نشسته، آستین خود را تکاند و (بدون تکذیب صریح چنین روایتی) فرمود:
این‌گونه نیست؛ بلکه (گاهی) پروردگار بنده‌ای را دوست داشته، اما مردم را با او دشمن می‌کند تا بر علیه او چیزهایی بگویند که برای او
پاداش و برای دشمنانش گناه به دنبال داشته باشد؛ اما گاه بنده‌ای را دشمن دارد، ولی دوستی او را در میان مردم می‌افکند تا به هواداری او سخنانی
دروغ بر
زبان آورند و هم صاحبان سخن و هم آن دشمن خدا بر گناهانشان افزوده شود! سپس امام (عليه‌السلام) شواهدی بر این سخن خویش عرضه داشته و ادامه دادند:
چه کسی از
یحیای پیامبر (علیه‌السلام) نزد خدا دوست داشتنی‌تر بود که پروردگار دشمنی او را در دل مردم قرار داد و با او چنان رفتاری داشتند که می‌دانید؟!
پروردگار چه کسی را از
حسین بن علی (علیه‌السلام) بیش‌تر دوست داشت؟ آیا مردم به دشمنی او برنخاسته و او را به شهادت نرساندند؟! و...
امام با این سخنان بر این نکته تأکید کردند که برخلاف سخن زمام‌داران ستمگر، پشتیبانی اکثریت مردم از یک شخص لزوماً به معنای آن نیست که او مورد تأیید پروردگار بوده و در طرف مقابل، دشمنی عموم مردم با یک فرد نیز همواره نباید این‌گونه تعبیر شود که او از چشم خدا افتاده و ارزشی نزد او ندارد؛ بلکه در بسیاری موارد دقیقاً برعکس این قضیه اتفاق می‌افتد!
البته در بخش‌های کوچکی از تاریخ، اکثریت مردم یک منطقه، پشتیبان
حق و حقیقت شده‌اند که نمونه‌هایی از آن را می‌توان در حکومت‌های
سلیمان پیامبر (علیه‌السلام)، پیامبر اسلام (صلي‌الله‌عليه‌وآله) و
امام علی (علیه‌السلام) مشاهده کرد.
توجه به این نکته نیز ضروری است که در بسیاری از موارد بزرگی مردان خدا حتی بر دل دشمنان و منافقان نیز چیره می‌شود.
یکی از دعاهای پیامبر (صلي‌الله‌عليه‌وآله) برای
امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) آن بود که «خدایا! محبت علی را در دل مؤمنان استوار کرده و هیبت و عظمت او را بر دل منافقان بیفکن»!
و به‌خوبی می‌بینیم که این
دعای پیامبر در حق علی و فرزندانش چه زیبا به اجابت رسیده و آن پیشوایان حتی زمانی که در اقلیت محض بودند، در دل دوست و دشمن جای داشتند، تا آنجا که
فرزدق شاعر در مقابل پرسش
امام حسین (علیه‌السلام) که مردم
کوفه را چه‌گونه دیدی؟ پاسخ داد که «
قلوبهم معک و سیوفهم علیک؛
دل‌هایشان با توست و شمشیرهایشان بر علیه تو!»
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «دوستی خدا» تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۳/۱۷.
