فرزند ابلیس
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: شیطان، فرزند ابلیس.
پرسش: آیا شیطان فرزندی داشته که در
جنگ صفین در رکاب امیرالمؤمنین
علی ـ علیه‌السلام ـ به شهادت رسیده باشد؟
پاسخ: از برخی روایات چنین استفاده می‌شود که بیشتر
شیاطین جنی از
فرزندان خود
ابلیس هستند و از میان فرزندان او تنها یکی
ایمان آورده که نام او «هام بن هیم بن لاقیس بن ابلیس» است.
در این روایات بیان شده است که هام بن هیم به دعوت
حضرت نوح ـ علیه‌السلام ـ
توبه کرد و با برخی از پیامبران (از جمله
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و نیز با
امام علی علیه‌السلام) ملاقات کرد. و در جنگ صفین به
شهادت رسید.
از برخی روایات چنین استفاده می‌شود که بیشتر شیاطین جنّی از فرزندان خود ابلیس هستند و از میان فرزندان او تنها یکی ایمان آورده که نام او «هام بن هیم بن لاقیس بن ابلیس» است.
ایمان این فرد هم در منابع شیعی و هم در منابع
اهل سنت گزارش شده است.
در چندین روایت، با اندکی اختلاف در نقل،
درباره هام بن هیم ماجرایی وارد شده است که در برخی منابع اسلامی به تناسب بحث ـ به‌ویژه در ذیل
آیه شریفه «
وَ الْجَانَّ خَلَقْناهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نارِ السَّمُوم»؛ «و
جن را پیش از آن، از
آتش گرم و سوزان
خلق کردیم»
ـ این جریان را آورده‌اند. در اینجا یکی از این روایات که دارای سلسله
سند است، نقل می‌شود.
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ فرمود: «رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ در کوه‌های تِهامَه
مردی را دید که بر عصای بلندی به اندازه
درخت خرما تکیه زده است. پس حضرت فرمود: این آواز جن است. جن گفت: من هام بن هیم بن لاقیس بن ابلیس هستم.
حضرت فرمود: حد فاصل تو و ابلیس دو پدر می‌باشد؟
گفت: آری.
حضرت فرمود: بر تو چه گذشته؟
گفت: روزگارم را به بیهودگی گذراندم مگر اندکی از آن را. از روزی که
قابیل،
هابیل را کشت من بودم. می‌توانستم حرف بزنم. اعتصام به حبل الهی نداشتم، در بیشه می‌گشتم و از تپه‌ها بالا می‌رفتم و مردم را به قطع رحم با خویشاوندان و
مال حرام دعوت می‌نمودم.
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود:بد سیره‌ای است روش پیری که در سنین کهنسالی به
اندیشه می‌نشیند و جوانی که در سنین جوانیش در
آرزو ها و خیال‌پردازی، روزگار می‌گذراند.
آن
جن گفت: من توبه کرده‌ام. آن زمان که همراه
نوح ـ علیه‌السلام ـ در کشتی‌اش بودم و او را به دلیل دعایی که برای قوم خویش می‌نمود، ملامت کردم. حضرت نوح نیز مرا به
توبه واداشت. پس از آن با
هود علیه‌السلام، همراه با کسانی که به او
ایمان آورده بودند، در
مسجد آن حضرت بودم و او را نیز به جهت دعایی که برای قومش نمود، ملامت کردم و با الیاس در شن‌زارها به سر می‌بردم و همراه
ابراهیم ـ علیه‌السلام ـ بودم آن هنگام که
قوم وی با او خدعه کردند و آن حضرت را در آتش انداختند. من در میانه منجنیق و آتش بودم که خداوند آتش را بر آن حضرت سرد و سلامت ساخت. پس از آن، با
یوسف ـ علیه‌السلام ـ بودم آنگاه که برادرانش به وی
حسادت ورزیدند و او را در چاهی افکندند. من او را به ژرفای چاه بردم و او را
غذا می‌دادم و بسان یک رفیق با او رفتار می‌نمودم. بعد از آن، در
زندان نیز یار و انیس وی بودم تا این‌که خداوند وی را از آنجا رهایی بخشید. سپس همراه با موسی ـ علیه‌السلام ـ بودم. آن حضرت بخشی از
تورات را به من آموخت و فرمود: اگر در زمان
حضرت عیسی هم بودی، سلام مرا بدو برسان. من نیز عیسی ـ علیه‌السلام ـ را ملاقات کردم و سلام
موسی ـ علیه‌السلام ـ را به ایشان رساندم و همراه آن حضرت بودم تا این‌که بخشی از
انجیل را به من آموخت و فرمود:اگر در دوران
حضرت محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ بودی سلام مرا به آن حضرت ابلاغ کن. پس ای رسول خدا! عیسی بر تو
سلام می‌رساند.
رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود:بر عیسی، روح خدا و کلمه‌اش ـ تا آن زمان که آسمان‌ها و
زمین پا برجایند ـ سلام و بر تو نیز سلام ای هام! که سلام آنان را به من رساندی. اگر درخواست و حاجتی داری، بگو.
هام گفت:
حاجت و خواسته من آن است که
خداوند تو را برای امتت نگهدارد و آنان را برای تو نیکو و شایسته و صالح گرداند و به آنان استقامت عطا کند تا برای
وصی و جانشین پس از تو مقاومت و استواری ورزند؛ چراکه امت‌های پیشین به خاطر سرپیچی از اوصیای الهی به هلاکت رسیدند و خواسته من آن است که ای رسول خدا!
سوره‌‌ای از
قرآن را به من تعلیم دهی تا در نمازم آن را بخوانم.
رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ به
حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ فرمود: به هام یاد بده و با او مدارا کن.
هام گفت: ای رسول خدا! این کسی که مرا بدو می‌سپاری کیست؟ ما گروه
جنیان دستور نداریم از کسی که
پیامبر یا جانشین پیامبر نیست فرمان‌برداری کنیم.
رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: ای هام! در
کتاب، وصی «
آدم» را چه کسی یافتید؟ گفت:«شیث». جانشین «نوح» که بود؟ گفت:«سام». جانشین «هود» که بود؟ گفت: «یوحنا بن حنان» پسر عموی هود. وصی و جانشین «ابراهیم» که بود؟ گفت:«اسماعیل و جانشین اسماعیل، اسحاق». جانشین «موسی» که بود؟ گفت: «یوشع بن نون». جانشین «عیسی» که بود؟ گفت: «شمعون بن حمون صفا» پسر عموی
مریم. فرمود: از چه رو اینان جانشینان پیامبران هستند.
هام گفت: چون در
دنیا زاهدترین مردم بودند و راغب‌ترین آنان به
آخرت.
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ فرمود: در کتاب، جانشین «
محمد» را چه کسی یافته‌اید؟ گفت:در
تورات، نامش «إلیاست».
آن حضرت فرمود: این «إلیاست» او
علی جانشین و برادر من است، او زاهدترین مردم نسبت به دنیا و راغب‌ترین نسبت به خداوند در آخرت می‌باشد.
هام بر علی ـ علیه‌السلام ـ سلام کرد و گفت: ای رسول خدا! آیا او نام دیگری هم دارد؟
فرمود: آری، «
حیدر» پس علی ـ علیه‌السلام ـ سوره‌هایی از
قرآن را به او آموخت.
هام گفت: ای علی! ای جانشین محمد! آیا آنچه از قرآن به من آموختی، برای
نماز من کافی است؟
فرمود: آری. اندک قرآن، بسیار است.
یک بار دیگر هام آمد و بر رسول خدا ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ سلام داد و خداحافظی کرد و برگشت. و دیگر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ را ندید تا این‌که آن حضرت از دنیا رفت.
و در برخی منابع دیگر در ادامه
روایت چنین آمده که هام در لیلة الهریر، به نزد حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ آمد.
همچنین در برخی دیگر از منابع آمده است که او در
جنگ صفین در رکاب
امام علی ـ علیه‌السلام ـ کشته شد.
در سلسله
سند این روایت که کامل‌ترین آن در
بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد صلّی‌الله‌علیهم
وجود دارد، این راویان هستند: «إبراهیم بن هاشم»، «إبراهیم بن إسحاق»، «عبداللَّه بن حَمّاد» و «عمرو بن یزید بَیّاع السّابری» که همه
توثیق شده‌اند و حتی برخی از آنها جلیل القدر می‌باشند.
از جهت
متن و
محتوا هم دارای مشکل اعتقادی نیست و مخالف مبانی و اصول اعتقادی
شیعه نیست.
به علاوه اجمالاً می‌دانیم جن، گاهی در زندگی
انسان تأثیر گذاشته و برخی از انسان‌ها نیز در زندگی جنیان مؤثر می‌باشند و برحسب روایات دیگری که نقل شده است؛ آنان با
انبیا و ا
ائمه ـ علیهم‌السلام ـ ارتباط داشته‌اند که این روایت یکی از آنان است. لذا
جنیان می‌توانند با برخی از انسان‌ها ارتباط برقرار کنند. همان‌طور که در این روایت بیان شده است؛ هام بن هیم ـ که یکی از جنیان از
نسل شیطان بود ـ به‌وسیله حضرت نوح ـ علیه‌السلام ـ
توبه کرد. و به ملاقات
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و امام علی ـ علیه‌السلام ـ رسید و با آنها ارتباط برقرار کرد.
در روایتی از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نقل شده است که هام بن هیم بن لاقیس بن
ابلیس از اهل
بهشت است.
پایگاه اسلام کوئست.
