فراگیرترین آیه
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: قرآن مجید، فراگیرترین آیه
قرآن کریم،
رحمت خداوند، آیه ۵۳ سوره زمر.
پرسش: فراگیرترین
آیه قرآن از جهت
رحمت الهی به بندگان کدام است؟
پاسخ: براساس برخی روایات، فراگیرترین و گسترده‌ترین آیه از جهت
امید و
رحمت قرآن، آیه ۵۳ سوره زمر است.
براساس برخی
روایات، فراگیرترین و گسترده‌ترین آیه از جهت امید و رحمت قرآن، این آیه مبارکه است:
«
قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ »؛
بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده‌اید! از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را می‌آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است.
دقت در تعبیرات فوق نشان می‌دهد که این آیه از امیدبخش‌ترین
آیات قرآن مجید نسبت به همه
گناه‌کاران است، شمول و گستردگی آن به حدی است که در روایات از آن تعبیر به «اوسع الآیات» شده است:
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود: «دوست ندارم که
دنیا و آن‌چه در آن است، به ازای این آیه از آن من باشد: یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم...». مردی گفت: ای پیامبر خدا! پس کسی که
شرک ورزیده است (آیا این آیه، شامل حال او هم می‌شود)؟ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم)
سکوت کرد و سپس سه بار فرمود: به‌جز کسی که شرک ورزیده است».
امام علی (علیه‌السلام) فرمود: «در
قرآن، آیه‌ای فراگیرتر از "یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم... " وجود ندارد».
گفته شد: این آیه، درباره
وحشی، قاتل
حمزه نازل شد، آن‌گاه که خواست اسلام آورد؛ اما ترسید که توبه‌اش پذیرفته نشود و چون این آیه نازل شد،
اسلام آورد. به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) گفته شد: ای پیامبر خدا! این آیه اختصاص به او دارد یا شامل حال همه
مسلمانان می‌شود؟
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود: «شامل همه مسلمانان می‌شود».
دلیل وسعت و فراگیر بودن این آیه شریفه نیز روشن است؛ زیرا:
تعبیر به «یا عبادی» (ای بندگان من!) آغازگر لطفی است از ناحیه پروردگار.
تعبیر به «
اسراف» به جای «
ظلم و
گناه و جنایت» نیز لطف دیگری است.
تعبیر به «علی انفسهم» که نشان می‌دهد
گناهان آدمی همه به خود او باز می‌گردد، نشانه دیگری از
محبت پروردگار است؛ همان‌گونه که یک پدر دلسوز به فرزند خویش می‌گوید: «این همه بر خود ستم مکن!».
تعبیر به «لا تقنطوا» (مأیوس نشوید) با توجه به این‌که «قنوط» در اصل به معنای مأیوس شدن از
خیر است
به تنهایی دلیل بر این است که
گناه‌کاران نباید از «لطف الهی» ناامید گردند.
تعبیر «من رحمة الله» پس از جمله «لا تقنطوا»، تأکید بیش‌تری بر این خیر و محبت می‌باشد.
هنگامی که به جمله «ان الله یغفر الذنوب» می‌رسیم که با حرف تأکید آغاز شده و کلمه «الذنوب» (جمع با الف و لام) همه گناهان را بدون استثنا دربر می‌گیرد، سخن اوج می‌گیرد و دریای
رحمت مواج می‌شود.
هنگامی که «جمیعاً» به عنوان تأکید دیگری بر آن افزوده می‌شود، امیدواری به آخرین مرحله می‌رسد.
توصیف
خداوند به
«غفور» و «رحیم» که دو وصف از اوصاف امیدبخش پروردگار است، در پایان
آیه جایی برای کم‌ترین یأس و نومیدی باقی نمی‌گذارد.
به همین دلیل آیه فوق، گسترده‌ترین و فراگیرترین
آیات قرآن است که شمول آن هرگونه
گناه را دربر می‌گیرد، و نیز به همین دلیل از امیدبخش‌ترین آیات
قرآن مجید محسوب می‌شود. و جلوه‌گری
عمل به این آیه شریفه، در
توبه واقعی
انسان است.
پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «فراگیرترین آیه قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱/۱۶.
