غیبت امام مهدی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: غیبت امام زمان.
پرسش: شیعه می‌گوید: پنهان شدن
امام دوازدهم ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ در غار، به جهت
ترس از ستمگران است، پس وقتی این خطر با به قدرت رسیدن حکومت‌های شیعه مانند عبیدی‌ها (فاطمی‌ها)، آل‌بویه‌ها و صفوی‌ها و دولت فعلی ایران رفع شد، چرا ظهور نکرد؟!
پاسخ: منظور از غیبت امام دوازدهم ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ پنهان شدن آن حضرت در
غار و زندگی دور از مردم نیست؛ بلکه آن حضرت در بین مردم زندگی و رفت و آمد می‌کنند و همانند دیگر افراد جامعه، یک زندگی عادی دارند، حضرت مردم را می‌بینند و آنها را می‌شناسند، مردم نیز حضرت را می‌بینند؛ اما ایشان را نمی‌شناسند و نمی‌دانند که ایشان همان
حضرت مهدی موعود ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ هستند تا وقتی که زمان ظهور فرا برسد و ایشان خود را به‌عنوان امام و پیشوای
شیعیان جهان، به مردم معرفی خواهند کرد؛ زیرا امر غیبت و ظهور حضرت مهدی به
اراده و فرمان الهی است و هر گاه خدای تعالی اراده فرماید، واقع خواهد شد.
امامت، همان ادامۀ مسیر
نبوت استآل یاسین، محمدحسن، أصول الدین، ص ۲۷۶، مؤسسه آل یاسین، قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ق. سبحانی، جعفر، الإلهیات علی هدی الکتاب و السنة و العقل، ج ۴، ص ۱۳، المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، قم، چاپ سوم، ۱۴۱۲ق. و امام تمام ویژگی‌های یک نبی را دارد، مگر این‌که دیگر بر او
وحی نشده و نزول آیات قطع می‌شود.
امام و پیشوای دینی در
اسلام از سه جهت ممکن است مورد توجه قرار گیرد: ۱. از جهت
حکومت اسلامی؛ یعنی اقدام برای برقراری حکومت و رها نمودن مردم از سلطۀ حاکمان جور؛ ۲. از جهت بیان معارف و احکام اسلامی؛ ۳. از جهت
رهبری و ارشاد
حیات معنوی.
شیعه معتقد است همان‌طور که جامعه‌ی اسلامی به هر سه جهت نامبرده نیازی ضروری دارد، کسی که متصدی اداره‌ی جهات نامبرده است و پیشوایی
جماعت را در آن جهات به عهده دارد، از ناحیه‌ی خدا و رسول باید تعیین شود و البته پیغمبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ نیز به امر خدا تعیین فرموده است.. طباطبایی، محمدحسین، شیعه در اسلام، ص ۱۷۵ ـ ۱۷۶، دفتر نشر اسلامی، قم، چاپ سیزدهم، ۱۳۷۸ش. پس، سه مورد بیان شده، عمده‌ترین وظایف امام را نشان می‌دهند.
انجام دادن این وظایف در صورتی ممکن است که
جان امام و سلامتی او حفظ شود. امام نیز وظیفه دارد برای حفظ
دین، جان خود را حفظ نماید. همان‌طوری که انجام دادن وظایف
پیامبر نیز منوط به حفظ جان و سلامتی اوست. بر همین اساس است که وقتی پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ اوضاع
مکه را نامساعد و جان خویش را در معرض خطر دیدند با یک برنامه‌ی امنیتی حساب شده، امام علی ـ علیه‌السلام ـ را به‌جای خویش گذاشته و مخفیانه همراه
ابوبکر به غار ثور رفته و در آنجا برای مدتی مخفی شدند و در یک شرایط مناسب مکه را به مقصد
مدینه ترک کردند؛ زیرا زندگی و سلامت شخص پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ شرط دوام
نزول وحی و بقای
اسلام در آن برهۀ زمانی خاص بود.
لازم به تذکر است
غیبت امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ به‌صورت پنهان شدن در غار نیست؛ بلکه آن حضرت نیز، همانند دیگر افراد جامعه، یک زندگی عادی دارند، در بین مردم رفت و آمد می‌کنند و مردم او را می‌بینند؛ اما ایشان را نمی‌شناسند و نمی‌دانند که ایشان همان
حضرت مهدی موعود هستند.
شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق و مصحح:غفاری، علی‌اکبر، ج ۲، ص ۵۲۰، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق؛ «رُوِیَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عُثْمَانَ الْعَمْرِیِّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ:وَ اللَّهِ إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ لَیَحْضُرُ الْمَوْسِمَ کُلَّ سَنَةٍ یَرَی النَّاسَ وَ یَعْرِفُهُمْ وَ یَرَوْنَهُ وَ لَا یَعْرِفُونَهُ». وقتی که زمان ظهور فرا برسد، ایشان خود را به‌عنوان امام و پیشوای شیعیان
جهان، به مردم معرفی خواهند کرد؛ زیرا امر غیبت و ظهور حضرت مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ به اراده و فرمان الهی است و هر گاه خدای تعالی اراده فرماید واقع خواهد شد.
از طرف دیگر
غیبت امام مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ علاوه بر حفظ جان آن حضرت، علت‌ها و حکمت‌های دیگری نیز دارد؛ از جمله:
اگر شرایط نابسامان اجتماعی و عدم آمادگی امت اسلامی، به گونه‌ای باشد که امام نتواند برخی از وظایف را که جنبۀ طرفینی دارد و اتمام آن به مساعد شرایط
امت وابسته است انجام دهد،مطمئناً باید به دنبال ایجاد آن زمینه‌ها و شرایط باشیم که آماده شدن آنها نیاز به زمان زیادی دارد؛ مخصوصاً اگر به دنبال حکومت جهانی و پیاده کردن دستورات
اسلام در تمام گیتی باشیم که هدف اسلام چیزی جز این نیست؛ چنان‌که
قرآن می‌فرماید: «ما می‌خواهیم بر مستضعفان
زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و
وارثان روی زمین قرار دهیم!».
قصص (۲۸)، آیه ۵. اعتقاد به امام زنده‌ای که هر لحظه
امید به ظهور آن است، همچون زنده بودن فرمانده در میدان
جنگ است که موجب دلگرمی و امید به
پیروزی در سربازان است.
در روایات زیادی بیان شده است که
ائمه اطهار ـ علیهم‌السلام ـ همه هفته پرونده‌ی
اعمال پیروان خویش را می‌بینند
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، محقق و مصحح:غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، ج ۱، ص ۲۱۹ ۲۲۰، دارالکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق. بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۸۳۸ ـ ۸۴۵، بنیاد بعثت، تهران، چاپ اول، ۱۴۱۶ق. که در دوران
غیبت، امام مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ مراقب حال پیروان خویش است و همه هفته بر اعمال آنها نظر می‌افکند. توجه به این نظارت امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ می‌تواند تأثیر ویژه‌ای روی افراد بگذارد؛ زیرا مؤمنان منتظر، خود و اعمال خود را حاضر در محضر آن وجود شریف می‌دانند و از ترس این‌که مبادا خاطر آن عزیز را مکدر نمایند و موجب ناراحتی و یا محروم از عنایت ویژه‌ی ایشان شوند، مواظب اعمال و رفتار خویش بوده و برای قرب بیشتر و جلب توجه خاص آن حضرت، در راه تعالی و آمادگی بیشتر تلاش می‌نمایند.
امام علی ـ علیه‌السلام ـ در کلامی نورانی و کوتاه، لزوم وجود رهبران الهی در هر عصر و زمان را بیان فرموده: «بلی لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ لِلَّهِ بِحُجَّةٍ إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً وَ إِمَّا خَائِفاً مَغْمُوراً لِئَلَّا یَبْطُلَ حُجَجُ اللَّهِ وَ بَیِّنَاتُه»؛ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات أو الإستنفار و الغارات، محقق و مصحح: حسینی، عبدا لزهراء، ج ۱، ص ۹۱، دارالکتاب الإسلامی، قم، چاپ اول، ۱۴۱۰ق. شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق و مصحح:صبحی صالح، ص ۴۹۷، هجرت، قم، چاپ اول، ۱۴۱۴ق. بله، هیچ‌گاه زمین از قیام‌کننده‌ی با
حجت و دلیل خالی نمی‌ماند. خواه ظاهر و آشکار باشد، یا بیمناک و پنهان از دید مردم. تا دلایل روشن الهی ضایع نگردد و به فراموشی نگراید.
مقصود از «ظاهراً مشهوراً» (آشکار)، اولیای الهی و جانشینانشان است که قدرت و توانایی بر اظهار علم و
عمل به آن دارند، در میان مردم آشکارا زندگی می‌کنند و به
هدایت آنها می‌پردازند؛ یعنی انبیا و یازده امام
معصوم ـ علیه‌السلام ـ که این وظیفه الهی را آشکارا انجام دادند.
مقصود از «خائفاً مغموراً» (بیمناک و
پنهان از دید مردم)، کسی است که به امر و
مصلحت الهی چنان موقعیتی را ندارد؛ یعنی حضرت
حجت منتظر علیه‌السلام. آن حضرت به جهت دشمنان زیادی که دارد و
دوستان مخلص او اندک‌اند، به امر الهی از دید مردم پنهان است و ظهور و
آشکار شدن او به امر الهی و در موقعیت مناسب تحقق پیدا خواهد کرد، اما آن حضرت وجود دارد؛ هر چند ظاهر نیست و وجود او برای بشر لطفی از سوی خدای متعال است و ظهور او لطفی دیگر و بالاتر.
همچنین
شیعه معتقد است که این سخن
امام علی ـ علیه‌السلام ـ تصریحی است از طرف آن بزرگوار، بر لزوم
امامت میان مردم در تمام زمان‌ها تا وقتی که تکلیفی وجود دارد و امام با حجت و
برهان الهی بر امور مردم رسیدگی می‌کند و بر طبق
حکمت الهی وجود او ضرورت دارد.سید رضی، تنبیه الغافلین و تذکرة العارفین، مترجم: کاشانی، ملا فتح الله، ج ۲، ص ۶۶۹، انتشارات پیام حق، تهران، چاپ اول، ۱۳۷۸ش. بحرانی، میثم بن علی، شرح نهج البلاغه، ج ۵، ص ۳۲۶، دفتر نشر الکتاب، بی‌جا، چاپ دوم، ۱۳۶۲ش. بنابراین خداوند هرگز
خلق خودش را از حجت و
هادی و
راهنما خالی نگذاشته است؛ خواه پیامبری بوده باشد یا
کتاب آسمانی بازمانده از پیامبران یا امام معصوم ظاهر یا پنهان از دید مردم و یا
سنت و
سیره و روش آنان.
با گذشت زمان و آمیختن سلیقه‌ها و افکار شخصی به مسائل مذهبی و گرایش‌های مختلف به‌سوی برنامه‌های ظاهر فریب مکتب‌های انحرافی و دراز شدن دست مفسده‌جویان به‌سوی مفاهیم آسمانی، اصالت پاره‌ای از این قوانین از دست می‌رود و دستخوش تغییرات زیان‌بخشی می‌گردد. این آب زلال که از
آسمان وحی نازل شده، با عبور از مغزهای این و آن، تدریجاً تیره و تار گشته، صفای نخستین خود را از دست می‌دهد و با آرایش‌ها و پیرایش‌های کوته‌بینانه‌ی افراد و افزودن شاخ و برگ‌های تازه به آن، چنان می‌شود که گاهی بازشناسی مسائل اصلی دچار اشکال می‌گردد. با این حال آیا ضروری نیست که در میان جمع مسلمانان کسی باشد که مفاهیم فناناپذیر تعالیم اسلامی را در شکل اصلی‌اش حفظ و برای آیندگان نگه‌داری کند؟ آیا مجدداً وحی آسمانی بر کسی نازل می‌شود؟ مسلماً نه! زیرا با
خاتمیت دین
اسلام باب
وحی برای همیشه بسته شده است. پس چگونه باید آیین اصیل حفظ گردد و جلوی تحریفات و تغییرات و خرافات گرفته شود و این آیین برای نسل‌های آینده محفوظ بماند، آیا جز این است که باید این رشته به‌وسیله‌ی یک پیشوای
معصوم ادامه یابد، خواه آشکار و مشهور باشد، یا پنهان و ناشناس،مکارم شیرازی، ناصر، حکومت جهانی مهدی (عج)، ص ۲۲۶ ـ ۲۲۹، نسل جوان، قم، چاپ پنجم، ۱۳۸۶ش. تا «دلایل الهی و نشانه‌های روشن پروردگار باطل نگردد و به خاموشی نگراید». سینه‌ی
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ و روح بلندش، صندوق آسیب‌ناپذیر حفظ اسناد
آیین الهی است که همه‌ی اصالت‌های نخستین و ویژگی‌های آسمانی این تعلیمات را در خود نگاه‌داری می‌کند.
از
برکات امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ در زمان
غیبت این است که گروهی شایسته در پرتو این ارتباط، تدریجاً ساخته شوند. امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ شخصیتی است بی‌همتا که دل‌های آماده، در هر جا که باشند، تحت تأثیر جذبه‌ی مخصوص اشعه‌ی نیرومند و پر دامنه‌ی شخصیتش، قرار می‌گیرند و از این طریق آن امام معصوم می‌تواند به
تربیت نفوس بپردازد، هر چند خود نفوس، چندان آگاه نباشند.
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ در زمان غیبت همچون
خورشید پشت ابر است.
شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، محقق و مصحح:غفاری، علی‌اکبر، ج ۱، ص ۲۰۷، دارالکتب الاسلامیة، تهران، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق. همان‌طوری که مردم از نور و گرما و انرژی‌های بی‌شمار خورشید پشت ابر بهره می‌برند، در زمان غیبت نیز از برکات و هدایت‌های پنهان و
آشکار امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ بهره‌مند هستند. بنابراین علت غیبت منحصر در عدم امنیت حفظ
جان حضرت مهدی ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ نیست.
پایگاه اسلام کوئست.
