شریعت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها،
خطبه فدکیه،
اهل بیت، نظم شریعت، پیروی،
رهبری، تفرقه، ائمه.
پرسش: حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ در خطبه (
فدکیه) می‌فرماید: «
اطاعت از ما (اهل بیت)، نظم شریعت، و رهبری ما، ایمنی از تفرقه و پراکندگی را به دنبال دارد». این مسئله چگونه قابل اثبات است؟ یعنی چگونه رهبری ائمه ـ علیهم‌السلام ـ نظم
شریعت را به دنبال دارد و باعث جلوگیری از
تفرقه می‌شود؟
پاسخ:
پیش از بیان هر سخنی، باید گفت موضوعی که مورد پرسش قرار گرفته، دو جمله از خطبه‌های معروف حضرت فاطمۀ زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ دختر گرامی
پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ است که به خطبه فدکیه معروف است. این
خطبه زمانی ایراد شد که به حضرت
فاطمه خبر رسید
خلیفه اول و دوم تصمیم گرفتند
فدک را از وی بازپس بگیرند.
این خطبه در منابع روایی و تاریخی با سندهای مختلف و اندک تفاوت در متن، از طریق
شیعه و
اهل سنت نقل شده است.
حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ در این خطبه پس از
حمد و ثنای خداوند، بیان نعمت‌های الاهی، فلسفه
آفرینش و فلسفه
احکام الاهی می‌فرماید:
«و طاعتنا نظاما للملة»؛
و اطاعت از ما اهل بیت، نظم
آیین و شریعت را به دنبال دارد.
این جمله و جمله بعدی عطف بر «فجعل الله الایمان...» است که در همین خطبه آمده است. بنابراین معنایش این‌گونه است: خداوند اطاعت از ما اهل بیت را موجب نظم
شریعت قرار داد.
روشن است که اطاعت از اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ سبب نظم شریعت می‌شود؛ چراکه تمام مردم اطراف محور
دین جمع می‌شوند و آن محور توسط امامی که عالم‌ترین و با
تقوا ترین و جامع همه کمالات است، تبیین می‌شود. اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ نسبت به
دین از دیگران آگاه‌ترند و به حقایق
قرآن آشناتر؛ زیرا
علم آنان به مبدأ
وحی متصل است و به‌طور طبیعی هماهنگی امور دینی در اطاعت از آنان خواهد بود.
«و امامتنا أمانا من الفرقة (للفرقة)»؛ و رهبری ما را سبب
ایمنی از
تفرقه و پراکندگی قرار داد.
در اینجا
حضرت فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ مسئله
امامت را بیان کرده‌اند و به خلیفه و مردم تذکر داده‌اند که امامت و جانشینی پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ از آنِ ماست و خدا آن را برای جلوگیری از تفرقه مردم و جمع شدن دور یک محور قرار داده است. به بیان دیگر، خدای متعال امامت را قرار داده، تا اینکه
امت اسلام متفرق نشوند و هر کدام به یک طرف نروند؛ محوری که
عقل نیز آن را پذیرفته است. وقتی که شخصی از هر جهت ـ از جهت
علم،
تقوا، تدبیر،
عدالت، ارتباط با خدا و... ـ بر دیگران رجحان داشته باشد، طبعاً همه باید به سراغ او بروند، وقتی چنین شد، بنابراین تفرقه و پراکندگی به وجود نخواهد آمد.
این سخن الهام گرفته از
حدیث ثقلین است که
دختر رسول گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ آن را در خطبه فدکیه مطرح می‌کند. آنجا که پیامبر گرامی اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ می‌فرماید: اگر پس از من
قرآن و اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ را الگو قرار دهید و از آنها پیروی نمایید، هرگز دچار
گمراهی،
ضلالت و تفرقه نخواهید شد.
این دو فقره (دو جمله خطبه فدکیه)، در حقیقت بیانگر یک مضمون‌اند و آن اینکه نظام و بقای آیین و شریعت اسلامی و مصون بودن از تفرقه و پراکندگی، در گرو پیروی از
رهبری اهل بیت ـ علیهم‌السلام ـ است.
گفتنی است که برخی،
در اینجا «ملت» را به «امت» معنا کرده‌اند که منافاتی با آنچه ما بیان کرده‌ایم ندارد. بدیهی است که هر جامعه‌ای برای نظام و
بقا باید دارای قطب فکری باشد که در رأس هرم بتواند تمام افکار و نظرها را به خود جذب کند و خلأ موجود را از این ناحیه برطرف کند که در این صورت زمینه‌ای برای
اختلاف باقی نمی‌ماند.
شریعت و جامعه اسلامی نیز برای ایمن ماندن از هرگونه اختلاف و پراکندگی در تمام ابعاد، پبروی از
اهل بیت و اطاعت از آن بزرگوران را می‌طلبد؛ چراکه آنان با اتصالی که به منبع وحیانی و
عالم غیب دارند، جواب‌گوی رشد افکار بشری در هر تمام زمینه‌ها، از اقتصاد گرفته تا سیاست،
حقوق و... هستند.
پایگاه اسلام کوئست.
