روحانیّت
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روحانیت،
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله،
ائمه علیهم‌السلام.
پرسش: پیشینه روحانیت در
اسلام را بنویسید؟ و اینکه آیا روحانیت در زمان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و ائمه ـ علیهم‌السلام ـ هم بوده‌اند؟ چه تفاوتی بین روحانیت آن زمان با این زمان وجود دارد؟
پاسخ:
روحانی یا به عبارت بهتر
عالِم کسی است که سال‌ها در مدارس دینی، مشقت رنج تحصیل
علم را تحمل نموده تا به ارشاد و هدایت مردم بپردازد. روحانی کسی است که در عصر حاضر آنچه بر عهده
پیامبر و
امامان بوده است را انجام می‌دهد و امور دین و دنیای مردم را بر اساس تعالیم
انبیای الهی و
ائمه معصومین ـ علیهم‌السلام ـ سامان می‌بخشد.
روحانیون براساس روایات اسلامی،
علمای اسلام و فقها هستند که جانشین پیامبران ـ علیهم‌السلام ـ هستند: «العلماء ورثة الانبیاء»
و«الفقهاء امنا الرسل»؛
«عالمان
وارث پیامبران هستند» و «
فقیهان امانتداران پیامبران».
البته بهتر است به‌جای واژه روحانی، از واژه عالم، و به‌جای روحانیت، از واژه علمای اسلام استفاده کنیم؛ چون این واژه بیشتر به
راهبان مسیحی اطلاق شده و برگرفته از
فرهنگ مسیحیت است. در اسلام با تعبیر عالم و
فقیه از آن یاد شده و بهتر است که از عبارات اسلامی بهره بگیریم.
براساس آیه قرآن کریم که معروف به آیه نفر است،
حوزه فقهی که امروزه به
حوزه علمیه معروف است، مرکز تربیت علمای اسلام می‌باشد که در عصر پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ تشکیل شده است و پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ برخی از
رؤسای قبایل و اصحاب خود را پس از آموزش
احکام اسلام به مناطق یا در بین قبایل خودشان می‌فرستاد تا احکام اسلام را به آنها بیاموزند و آنها را تعلیم و تربیت اسلامی بدهند و در بین آنها به انزار و
تبلیغ بپردازند
برای نمونه از جمله علمای بزرگ اسلام که برای آموزش مردم از طرف پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ مأمور شدند،
علی ابن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ است که به یمن اعزام شد
و دیگری
مصعب بن عمیر است که برای آموزش قرآن به
مدینه اعزام شد
و علمای دیگر مثل
سلمان فارسی،
ابوذر،
عمار،
مقداد،
اویس قرنی و ... اینها علمای زمان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و شاگردان حوزه علمیه پیامبر هستند.
که بدین ترتیب پس از تشکیل حوزه علمیه پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ تربیت یافته‌اند.
سابقه علی ـ علیه‌السلام ـ در شاگردی پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ پیش از همه است. علی ـ علیه‌السلام ـ از کودکی در کنار
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ پرورش یافته و حساب او با دیگران جداست.
در زمان
ائمه ـ علیهم‌السلام ـ که پس از
رحلت پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ آغاز می‌شود، علمای اسلام در پیش امیرمومنان
امام علی ـ علیه‌السلام ـ آموزش دیده‌اند؛ یعنی در حوزه علمیه آن حضرت که در مدینه و کوفه برقرار ساخته.
شاگردان برجسته حضرتش افرادی چون
مالک‌اشتر نخعی، قیس بن سعد، محمد بن ابی‌بکر، صعصعة بن صوحان، و فرزندان بزرگوارش،
امام حسن علیه‌السلام،
امام حسین علیه‌السلام، عباس علیه‌السلام و ...
بدین ترتیب در هر دوره از
امامت که نظر افکنید، حوزه علمیه را تحت مدیریت و سرپرستی آنها خواهید دید که عده‌ای را در مکتب خود تعلیم و پرورش داده‌اند که وسیع‌ترین و معروف‌ترین این دوره‌ها، دوره
امام باقر و
امام صادق ـ علیهما‌السلام ـ است که شاگردان فراوانی تربیت نموده‌اند که هریک از آنها در مناطق مختلف به تأسیس حوزه‌های علمیه مختلف پرداختند و شاگردانی را تربیت کردند
تا اینکه دوره
غیبت صغرا فرارسید و پس از آن در
غیبت کبرا حوزه‌های علمیه فعلی با سختی و مشکلات فراوانی ادامه و استمرار یافته و همیشه مورد حمایت حضرت
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ بوده است و از نظر علمی از منبع اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ
تغذیه می‌گردد.
علوم ائمه ـ علیهم‌السلام ـ در غالب
احادیث توسط اصحاب ائمه ـ علیهم‌السلام ـ به دست علمای اسلام رسیده و آنها با شرح و تحلیل آنها به دریاهای بیکران
علوم دست یافته و آن را به تمام نقاط اسلامی بسط و گسترش داده‌اند.
امام زمان ـ عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ در آغاز غیبت کبرا به آخرین نایبش فرمود که به مردم اعلام کند، در دوره غیبت کبرا و در پیش‌آمد کردن مشکلات به علمای اسلام و
فقها و
راویان احادیث ما
ائمه مراجعه کنند
و بارزترین مصداق این فقها،
مراجع تقلیدشیعه هستند و علمای دیگر نیز به‌مثابه شاخه‌های این درخت سبز تنومند هستند که در سراسر جهان
اسلام سایه گسترانیده‌اند.
اگر منظور پرسشگر محترم از شکل، شکل ظاهری و
لباس روحانیت امروزی است، باید عرض شود که لباس و سایر لوازم زندگی و مظاهر
تمدن با گذشت زمان در تغییر و تکامل بوده است؛ چنان‌که لباس انسان‌های اولیه با لباس انسان‌های امروزی متفاوت بود و غذایشان نیز متفاوت بود. لباس
مسلمانان صدر اسلام و پیامبر اسلام ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ با لباس زمان
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ از جهاتی متفاوت بود و لباس علمای فعلی نیز با لباس علمای عصر امام صادق ـ علیه‌السلام ـ از لحاظ کیفی و کمی متفاوت است. ولی پوشیدن لباس خاص و بلند به‌صورت
عبا و بر سر گذاشتن
عمامه و پوشیدن پیراهن بلند و
قبا از زمان پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و لباس آن حضرت بوده است و لباس علمای اسلام فعلی اقتباس از لباس
پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و ائمه ـ علیهم‌السلام ـ است که یادآور پیامبر ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌آله ـ و ائمه ـ علیهم‌السلام ـ می‌باشد.
این بدان جهت است که مردم آنها را بشناسند و به آنها مراجعه نمایند و مشکلات علمی و مسائل شرعی خود را در هر فرصت از آنها بپرسند و این مسئله به‌خاطر سهولت کار مردم است و از جهتی حفظ
فرهنگ اصیل اسلام و پیامبر اکرم ـ صلی‌لله‌علیه‌و‌آله ـ می‌باشد.
تفاوت‌هايی كه بين علمای زمان ما و علمای صدر اسلام وجود دارد، فراوان است كه به برخی از تفاوت‌ها اشاره می‌شود:
۱. تفاوت زمانی و تفاوت امكانات و پيشرفت‌هايی كه
انسان در عصر حاضر در زمينه ابزار زندگی و ارتباطی به دست آورده است، طبعاً زندگی تمام اقشار مردم را در سطح بالايی ارتقا داده است و بايد علما نيز وضع خود را براساس تكامل زمانی تغيير داده و با مردم هم‌سطح باشند و از امكانات وسيع روز برای
ارشاد و
تبلیغ استفاده كنند.
۲. تفاوت مهم ديگر اينكه اكنون ما در عصر
غیبت کبرا (امام دوازدهم) به سر می‌بريم كه وظيفه علما درباره ارشاد مردم بسيار سنگين‌تر از دوره‌های پيشين است.
سایت اندیشه قم.
