رجعت پیامبران و امامان
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: رجعت، ائمه، مؤمنان، کافران، ظهور امام زمان (عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف).
پرسش: آیا هنگام ظهور امام زمان (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) پیامبران دیگر و امامان هم به دنیا بازگشته و زندگی می‌کنند، نیکوکاران چطور؟
پاسخ: رجعت به معنی عودت و بازگشت است. در اینجا به معنی بازگشت به سوی
دنیا می‌باشد و در اصطلاح معنی رجعت از نظر
علما و
دانشمندان شیعه چنین است که می‌گویند، پیش از قیام
قیامت در ادامه
حکومت حضرت مهدی (علیه‌السّلام) به ترتیب، دوران رجعت هر یک از ائمه هدا (علیه‌السّلام) فرا رسد و جمعی از نیکان بسیار نیک از هر دوران و هم چنین بدکاران بسیار بد از هر زمان به دنیا بازگردند. نیکان برای دیدن دولت کریمه
اهل بیت و رسیدن به آرزوی حکومت عدل و داد و بدکاران از برای عقوبت و
عذاب دنیا که سزای
اعمال خود را در این دنیاندیده‌اند.
قبل از پرداختن به پاسخ، تذکر چند مطلب اساسی لازم است:
باید توجه داشت که موضوع
رجعت و بازگشت به دنیا، یک امر تعبدی است که دلایل نقلی از
آیات و
روایات بر اثبات آن
اقامه شده است.
آنچه براساس دلایل قرآنی و روایی، قطعی و مسلم است، اصل مسئله رجعت فی‌الجمله است که جزء مسلمات اعتقادات
مذهب شیعه به شمار می‌رود؛ اما جزئیات و خصوصیات دقیق مسئله، به طور کامل روشن نشده است.
در مورد اینکه چه کسانی رجعت می‌کنند؟ در
روایات یک قاعده کلی بیان شده است.
ــ
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: بازگشت به
دنیا برای همه نیست؛ بلکه اختصاص به عده خاصی دارد. کسانی مجدداً به دنیا برمی‌گردند که یا از نظر
ایمان به درجه خلوص رسیده باشند یا به حد
شرک خالص رسیده باشند».
ــ و نیز می‌فرماید: «بازگشت به دنیا مخصوص به
مؤمنین خالص و کفار محض است.غیر از این دو گروه، دیگران به دنیا برنمی‌گردند تا
روز قیامت».
بنابراین چون موضوع بازگشت مجدد به دنیا یک خبر غیبی است، ما در
شناخت جزئیات قضیه و تطبیق آن قاعده بر مصادیق خاص، هیچ راهی نداریم، جز تمسک به دلایل نقلی تعبدی و گفتار ائمه
معصومین (علیهم‌السلام) که
خداوند آنان را به علوم غیبی و
اسرار آفرینش آگاه کرده است.
ذیلاً به کسانی که در روایات رجعتشان بیان شده می‌پردازیم:
روایات مربوط به بازگشت
پیامبران (علیهم‌السلام) چند دسته هستند:
روایاتی که به ظهور عام، موضوع بازگشت
انبیا (علیهم‌السلام) را مطرح نموده‌اند؛ به عنوان نمونه:
روایت درباره آیه ۸۱ آلعمرانامام صادق (علیه‌السلام) در ذیل
آیه ۸۱
آل‌عمران «
وَاِذْ اَخَذَ اللَّهُ مِیثَاقَ النَّبِیِّینَ لَمَا آتَیْتُکُمْ مِنْ کِتَابٍ وَحِکْمَةٍ ثُمَّ جَاءَکُمْ رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَکُمْ لَتُؤْمِنُنَّ بِهِ وَلَتَنْصُرُنَّهُ» می‌فرماید: «
ما بعث الله نبیا من لدن آدم وهلم جراً الا و یرجع الی الدنیا فینصررسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) و هو قوله تعالی «لتؤمنن به» ؛ یعنی رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) «
و لتنصرنه امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)»؛
خداوند از زمان پیدایش
آدم تاکنون پیامبری نفرستاده است، مگر اینکه آنان را به دنیا بازگرداند تا در رکاب امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)
شمشیر زنند و او را یاری کنند و مراد از آیه مبارکه،
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و علی (علیه‌السلام) است.
روایت درباره آیه ۵۱ سوره غافرامام صادق (علیه‌السلام) در
تفسیر آیه ۵۱
سوره غافر «
اِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَالَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا» می‌فرماید: «به خدا سوگند! این آیه در زمان رجعت عملی خواهد شد، آیا نمی‌دانید که پیامبران در دنیا یاری نشدند و کشته شدند و نیز
ائمه (علیهم‌السلام) کشته شدند و نصرت نشدند.این یاری و پیروی در رجعت تحقق خواهد یافت».
این روایات دو دسته‌اند:
روایاتی که با
ذکر عدد خاص رجعت انبیا را یادآور شده است:
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: هنگامی که
امام حسین همراه یاران شهیدش رجعت می‌کنند، تعداد هفتاد پیامبر نیز با او
رجعت می‌نمایند؛ همچنان که با
موسی بن عمران هفتاد پیامبر همراه بودند».
روایاتی که از بعضی پیامبران به طور خاص نام برده است؛ نظیر:
دانیال پیامبر و
یونس پیامبر،
الیاس پیامبر که در بعضی از روایات از آنان نام برده شده است:
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: همانا
دانیال و
یونس (در نقل بحار به نقل از خرایج و الجرایح به جای یونس،
یوشع ذکر شده است) (به این منبع رجوع شود:
) هر دو در زمان رجعت امیرالمؤمنین به
دنیا باز می‌گردند و اقرار به رسالت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) می‌نمایند و هفتاد نفر همراه آنان برانگیخته می‌شوند».
روایاتی که رجعت ائمه
معصومین (علیهم‌السلام) را بیان نموده‌اند نیز، دو دسته می‌باشند:
دسته اول، روایاتی که به طور عام، رجعت را برای همه ائمه (علیهم‌السلام) ثابت می‌کند:
روایتی از امام صادقامام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «
لیس منا لم من یؤمن بکرتنا ...»؛
از ما نیست کسی که اعتقادی به بازگشت و رجعت ما نداشته باشد.
و می‌فرماید: «هیچ امامی نیست، مگر اینکه در زمان خاص خودش رجعت می‌نماید و با او نیکوکاران و بدکاران زمانش نیز رجعت می‌کنند تا افراد
مؤمن از
کافر مشخص و جدا شوند».
حدیثی از امام سجادامام زین‌العابدین (علیه‌السلام) می‌فرماید: «
یرجع الیکم نبیکم و امیرالمؤمنین و الائمه»؛
پیامبر شما و امیرالمؤمنین و
امامان معصوم (علیهم‌السلام) به سوی شما مجدداً باز می‌گردند.
و در زیارات
جامعه کبیره،
وارث، و ... رجعت به طور عام و برای همه ائمه (علیه‌السلام) بیان شده است.
دسته دوم: روایاتی که در آن بعضی از
معصومین (علیهم‌السلام) نام برده شده‌اند:
روایتی از حضرت صادقامام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «
ان رسول الله و علیاً سیرجعان»؛
همانا پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)
رجعت می‌نمایند.
امام زین‌العابدین (علیه‌السلام) نیز می‌فرماید: «
یرجع الیکم نبیکم و امیرالمؤمنین».
روایتی دیگرامام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «
اول من یرجع الی الدنیا الحسین بن علی»؛
اولین کسی که به دنیا باز می‌گردد،
حسین بن علی است و نیز می‌فرماید: «
اول من تنشق الارض عنه و یرجع الی الدنیا الحسین بن علی (علیهما‌السّلام)».
رجعت دشمنان اهل بیت و کفار برای انتقام.
در این باره به دو
روایت اشاره می‌شود:
۱. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: «هنگام
ظهور حضرت مهدی خداوند همه کسانی که به آزار و اذیت
مؤمنین می‌پرداختند را به همان صورت اصلی آنان باز می‌گرداند تا از آنها به وسیله مؤمنین
انتقام گرفته شود».
۲. امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید:
دشمنان را در زمان رجعت باز می‌گردانند تا آنها را به قتل برسانند و به این وسیله دل‌های مؤمنین ستم‌دیده تشفی پیدا کند».
در برخی
روایات از افراد و گروه‌های خاصی که از
دنیا رفته‌اند به عنوان یاران حضرت مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) نام برده شده است؛ مثل: سلمان،
مقداد،
مالک اشتر،
ابودجانه انصاری و
اصحاب کهف ،
شعیب بن صالح،
مفضل بن عمر،
عبدالله بن شریک اسماعیل فرزند امام صادق،
مؤمن آل‌فرعون عمران بن اعین و
میسر بن عبدالعزیر و حارث و عقیل و جبیر و ...
۱. چشم‌اندازی به حکومت مهدی، نجم‌الدین طبسی، چ۱، ۱۳۸۰، بوستان کتاب، قم.
۲. داستان‌هایی از بازگشت ائمه به دنیا، سیدعبدالحسین، چ۱، ۱۳۷۹، مهدی‌یار، قم.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «رجعت پیامبران و امامان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۷/۰۹.
