مالک اشتر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: مالک اشتر.
پرسش: امام علی ـ علیه‌السلام ـ مالک اشتر را چگونه معرفی می‌کند؟
پاسخ:
مالک بن حارث اشتر نخعی،
از اصحاب و یاران نزدیک
امام علی علیه‌السلام است که مقام علمی، اجتماعی، سیاسی و مبارزاتی او زبان‌زد عام و خاص بود.
حضور او در میدان‌های نبرد و صحنه‌های سیاسی و نظامی، مایه خشنودی علی بن ابی‌طالب ـ علیه‌السلام ـ و لشکر
اسلام و سبب نگرانی و
ترس و
اضطراب دشمنان بود.
مالک اشتر، از شخصیت‌هایی است که شایستگی سرمشق‌شدن و الگو بودن را برای مؤمنان دارد؛ چراکه وی، پس از مرتبه و مقام امامان
معصوم علیهم‌السلام سرور و سرآمد زمان خود بود.
او مردی بخشنده، شاعری نام‌آور، سخنوری چیره‌دست، عارفی بصیر و پارسا بود.
وی در علوم و معارف دینی مقام و منزلت خوبی داشت.
بینش عمیق، معرفت فراگیر و
ایمان قویِ این بزرگ‌مرد با
اخلاق پسندیده و سیاست علوی آمیخته شده بود.
مالک تنها مرد پیکار و میدان
جنگ نبود؛ بلکه با خصوصیات برجسته و خصلت‌های انسانی خود، گوی سبقت را از دیگران ربود و در بین همه آنها بلند آوازه گردید.
این صحابی بزرگ در برابر مولای خود تسلیم و بر پیمان خویش وفادار بود؛ بدین جهت
حضرت علی علیه‌السلام او را برای خود یاری خیرخواه و برای دشمنانش رقیب قاطع و سازش‌ناپذیر می‌دانست:
«إِنَّ الرَّجُلَ الَّذِی کُنْتُ وَلَّیتُهُ أَمْرَ مِصْرَ کَانَ رَجُلًا لَنَا نَاصِحاً وَ عَلَی عَدُوِّنَا شَدِیداً نَاقِماً فَرَحِمَهُ اللَّه»؛ «همانا مردی را فرماندار مصر قرار دادم، که نسبت به ما خیرخواه، و به دشمنان ما سخت‌گیر و درهم کوبنده بود، خدا او را
رحمت کند».
هنگامی که حضرت علی ـ علیه‌السلام ـ لشکری به تعداد دوازده هزار نفر، راهی شام می‌کرد، فرمان‌دهی آن را به او سپرد و به فرماندهان دیگر ـ زیاد بن نصر و شریح بن هانی ـ نوشت:
«مَالِکَ بْنَ الْحَارِثِ الْأَشْتَرَ فَاسْمَعَا لَهُ وَ أَطِیعَا وَ اجْعَلَاهُ دِرْعاً وَ مِجَنّاً فَإِنَّهُ مِمَّنْ لَا یخَافُ وَهْنُهُ وَ لَا سَقْطَتُهُ وَ لَا بُطْؤُهُ عَمَّا الْإِسْرَاعُ إِلَیهِ أَحْزَمُ وَ لَا إِسْرَاعُهُ إِلَی مَا الْبُطْءُ عَنْهُ أَمْثَل».
«مالک بن حارث اشتر را بر شما و بر آنان که زیر فرمان شمایند، فرمان‌دهی می‌دهم. گوش به فرمانش باشید. او را
زره و سپر خود قرار دهید؛ زیرا او از کسانی است که از سستی و سقوطش هیچ نگرانی وجود ندارد. نه در کاری که شتاب در آن به خردمندی و آینده‌نگری نیاز دارد سستی می‌کند نه در موردی که درنگ سزاوار است، شتاب می‌ورزد».
«أَمَّا بَعْدُ فَقَدْ بَعَثْتُ إِلَیکُمْ عَبْداً مِنْ عِبَادِ اللَّهِ لَا ینَامُ أَیامَ الْخَوْفِ وَ لَا ینْکُلُ عَنِ الْأَعْدَاءِ سَاعَاتِ الرَّوْعِ أَشَدَّ عَلَی الْفُجَّارِ مِنْ حَرِیقِ النَّارِ وَ هُوَ مَالِکُ بْنُ الْحَارِثِ أَخُو مَذْحِجٍ فَاسْمَعُوا لَهُ وَ أَطِیعُوا أَمْرَهُ فِیمَا طَابَقَ الْحَقَّ فَإِنَّهُ سَیفٌ مِنْ سُیوفِ اللَّهِ لَا کَلِیلُ الظُّبَةِ وَ لَا نَابِی الضَّرِیبَةِ فَإِنْ أَمَرَکُمْ أَنْ تَنْفِرُوا فَانْفِرُوا وَ إِنْ أَمَرَکُمْ أَنْ تُقِیمُوا فَأَقِیمُوا فَإِنَّهُ لَا یقْدِمُ وَ لَا یحْجِمُ وَ لَا یؤَخِّرُ وَ لَا یقَدِّمُ إِلَّا عَنْ أَمْرِی وَ قَدْ آثَرْتُکُمْ بِهِ عَلَی نَفْسِی لِنَصِیحَتِهِ لَکُمْ وَ شِدَّةِ شَکِیمَتِهِ عَلَی عَدُوِّکُمْ».
«من بنده‌ای از بندگان خدا را به‌سوی شما فرستادم، که در روزهای وحشت، نمی‌خوابد، و در لحظه‌های ترس از دشمن روی نمی‌گرداند، بر بدکاران از شعله‌های
آتش تندتر است، او مالک پسر حارث مذحجی
است. آنجا که با
حق است،
سخن او را بشنوید، و از او اطاعت کنید، او شمشیری از شمشیرهای خداست، که نه تیزی آن کُند می‌شود، و نه ضربت آن بی‌اثر است. اگر شما را فرمان کوچ کردن داد، کوچ کنید، و اگر گفت بایستید، بایستید، که او در پیش روی و عقب‌نشینی و حمله، بدون فرمان من اقدام نمی‌کند».
هنگامی که امام
علی علیه‌السلام خبر شهادتش را شنید سخت متأثر شد و با نهایت تأسف فرمود:
«مالِکُ وَ ما مالِکُ؟ وَاللَّهِ لَوْ کانَ جَبَلًا لَکانَ فِنْداً، وَ لَوْ کانَ حَجَراً لَکانَ صَلْداً لا یرْتَقیهِ الْحافِرُ وَ لا یوفی عَلَیهِ الطَّائِرُ».
«مالک! و چه بود
مالک! به خدا سوگند! اگر کوه بود یکتا (و سرفراز و دست نایافتنی) و اگر سنگ بود، سرسخت (و نفوذناپذیر) بود. هیچ مرکبی نمی‌توانست از کوهسار وجودش بالا رود و هیچ پرنده‌ای به اوج او راه یابد».
پایگاه اسلام کوئست.
