دوست‌یابی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: دوستی، دوست‌یابی، اسلام.
پرسش: با هر کس رفاقت می‌کنم در آخر به ضد من به پایان می‌رسد و مرا گرفتار می‌کند، لطفاً مرا راهنمایی کنید؟
پاسخ:
دوستی و دوست‌یابی موضوعی است که توجه به آن راه
سعادت را برای
انسان هموار می‌کند و بی‌توجهی بدان باعث وارد شدن خسارت و
پشیمانی می‌گردد. انتخاب آنانی که شایسته دوستی باشند و لیاقت همراهی و همدلی با انسان را داشته باشند، دارای چند مرحله است، با هم این مراحل را با رعایت اختصار مرور می‌کنیم:
مسئله بسیار مهم در موضوع دوستی انتخاب دوستان شایسته است. به همان اندازه که اصل دوستی و داشتن دوست در
زندگی مهم و ضروری است، معیارهای انتخاب دوست نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ چراکه با هر کس نمی‌توان طرح دوستی ریخت. دوستی بایستی براساس «معیار و ملاک صحیح» استوار باشد. دوستی‌های بی‌بنیاد و تصادفی پایان خوبی ندارد. تنها دوستی‌هایی پایدار می‌ماند و می‌تواند انسان را از
انزوا، پوچی و سردرگمی در زندگی نجات دهد که با انگیزه الهی و رعایت اصول و معیارهای اسلامی انجام شده باشد؛ وگرنه چه‌بسا دوستانی که مایه بدبختی انسان در
دنیا و آخرت خواهند شد: «
الاخلاءُ یومئذٍ بعضهم لبعضٍ عدو »؛
در
قیامت همه دوستان دشمنان یکدیگرند؛ مگر
متقین.
بعضی با توجه به تأثیرات دوست در انسان یک نوع
ترس و
بدگمانی در خود ایجاد کرده و با کسی دوست نمی‌شوند و حالت انزوا را پیشه خود قرار می‌دهند؛ اما عده دیگری بدون حساب و کتاب با هرکس دوست می‌شوند. این دو روش هر دو اشتباه است. بایستی برای رهایی از این دو پرتگاه، دوستانی را انتخاب کنیم که دارای ملاک‌های دوستی باشند.
دوست خوب از نظر
اسلام دارای چه ویژگی‌هایی است و اسلام برای یک دوست خوب چه خصوصیاتی را معرفی می‌کند؟ برخی ویژگی‌هایی که اسلام معرفی می‌کند عبارتند از:
پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند:
حواریون به
عیسی گفتند: یا روح‌الله! با چه کسی هم‌نشین شویم؟ فرمود: با کسی که دیدارش شما را به
یاد خدا اندازد و گفتارش،
علم شما را زیاد کند و کردارش شما را به آخرت مشتاق کند.
امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: بیش‌ترین
خیر و خوبی در هم‌نشینی با صاحبان خرد و
اندیشه است.
برخی خصوصیات دوست عاقل عبارت‌اند از: سر نگهدار و عیب‌پوش است،
دفاع از دوست و آبروی او می‌کند، راهنما و هدایتگر است، عاقبت‌اندیش است، آیینه دوست است و
عیوب او را به خودش می‌گوید.
دوست آن باشد که گیرد دست دوست ••• در پریشان حالی و درماندگی
در برخی
روایات آمده که دوست حقیقی کسی است که در موقع احتیاج و نیاز، تو را تنها نگذارد.
اخلاق نیکو، صفات آراسته، عطوفت و مهربانی و ... از مصادیق خوش خلقی هستند.
برای
مطالعه بیش‌تر در مورد ملاک‌های دوست خوب کتاب‌های زیر را پیشنهاد می‌کنیم:
۱. مهاجرانی، عزت، دوستی و دوست‌یابی از دیدگاه حضرت علی (علیه‌السلام)، نشر عابد، ۱۳۷۹ ش.
۲. بهرامی، غلام‌رضا، آیین دوست‌یابی، نشر مجمع الذخائر اسلامی، قم، ۱۳۷۹ ش.
قدم بعدی در راه انتخاب دوستان نمونه،
آزمایش است. انسان عاقل کاری را بدون
تفکر،
برنامه‌ریزی و آزمایش انجام نمی‌دهد و در هر کاری عاقبت آن را می‌سنجد و مراقب است که ضرری متوجه او نباشد. در عرصه دوستی هم بایستی از راه آزمایش وارد شد.
امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «
لا تثقْ بالصدیقِ قبلَ الخُبرة »؛
تا دوست را آزمایش نکرده‌ای به او
اطمینان مکن.
قدم اول و دوم؛ یعنی دانستن معیارها در انتخاب دوست و یافتن آن‌ها در ظاهر افراد، کافی نیست؛ بلکه برای اطمینان از پای‌بندی فرد به این معیارها نیاز به آزمایش اوست.
راه‌های آزمایش عبارت‌اند از:
یکی از راه‌های
شناخت اطرافیان همسفر شدن با آن‌هاست. در سفر، انسان به‌راحتی با رفتار و
اخلاق دیگران به‌خوبی آشنا می‌شود.
امام معصوم (علیه‌السلام) در این زمینه می‌فرماید: «سفر کردن یکی از راه‌های آزمودن دوست است».
پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمودند: دوست خود را با سه ویژگی
امتحان کن، اگر از آن سه ویژگی برخوردار بود، پس او دوست راستین تو است، وگرنه تنها دوست خوشی‌هاست.
ـ از او مالی بخواهی.
ـ مالی را به او به
امانت بسپاری.
ـ از او بخواهی برای رفع مشکلی با تو همکاری کند.
این بود گوشه‌ای از راه‌هایی که می‌توان با آن دوست حقیقی را یافت.
برای پایدار شدن دوستی لازم است به نکاتی توجه کنیم، برخی از این نکات عبارتند از:
مانند:
رازداری،
دعا برای او، همدردی و برآوردن حاجات او و
چشم‌پوشی از اشتباهات احتمالی.
سلام و احوال‌پرسی گرم و
خوش‌رویی،
فروتنی و
تواضع،
هدیه و سوغات دادن و باخبر شدن از حال او.
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرمایند: وقتی کسی را دوست داری به او خبر ده، همانا این کار موجب ثبات بیش‌تر بین شما خواهد شد.
کنترل زبان و دوری از
مسخره کردن و
حسادت.
رعایت
شخصیت یکدیگر و دوری از
افراط و تفریط در دوستی.
اعتدال در
شوخی نسبت به همدیگر.
دو فرد پاکدل و با فضیلت که صمیمانه رفیق و محرم یکدیگر شده‌اند و در
کمال خلوص و صفا با هم رفتار می‌کنند، اگر عاقبت‌اندیش و دورنگر باشند به این نکته توجه می‌کنند که گاه پیش‌آمدها رشته دوستی‌ها را سست و یا قطع می‌کند. بنابراین دوستان همدل بایستی همواره از زیاده‌روی بپرهیزند و بی‌حساب به یکدیگر
اعتماد نکنند.
حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: با دوست خود در دوستی از اندازه
تجاوز مکن؛ مبادا روزی دشمنت شود و با دشمنت هم در دشمنی اندازه نگهدار، شاید روزی دوست تو گردد.
با توجه به اهمیت دوست‌یابی و تأثیر آن در
زندگی، برای موفقیت در این راه و انتخاب دوستانی شایسته و بایسته، پنج گام معرفی شد:
پی بردن به اهمیت انتخاب و دانستن ملاک‌ها ـ یافتن دوست براساس ملاک‌ها، آزمایش، پایداری و حد نگه داشتن.
ـ کسی را که می‌خواهی برگزینی، برای دوستی به دوستان او هم توجه کنید که دوستان معرف شخص‌اند.
ـ در ابتدا اعتماد صددرصد نکن.
ـ درباره
دوستی با دیگران، با نزدیکان مورد اعتماد خود
مشورت کن.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «دوست‌یابی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۱۲/۲۳.
