توسل به حضرت زهرا
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: روایت، حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها،
سجده، شرک،
توسل.
پرسش: آیا در روایتی توصیه شده که در سجده،
حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ را مخاطب قرار دهیم؟ آیا این
شرک نیست؟
پاسخ:
روایت مطرح شده: «رَوَی الْمُفَضَّلُ بْنُ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ـ علیه‌السلام ـ قَالَ إِذَا کَانَتْ لَکَ حَاجَةٌ إِلَی اللَّهِ وَ ضِقْتَ بِهَا ذَرْعاً فَصَلِّ رَکْعَتَیْنِ فَإِذَا سَلَّمْتَ کَبِّرِ اللَّهَ ثَلَاثاً وَ سَبِّحْ تَسْبِیحَ فَاطِمَةَ ـ سلام‌الله‌علیها ـ ثُمَّ اسْجُدْ وَ قُلْ مِائَةَ مَرَّةٍ یَا مَوْلَاتِی فَاطِمَةُ أَغِیثِینِی ثُمَّ ضَعْ خَدَّکَ الْأَیْمَنَ عَلَی الْأَرْضِ وَ قُلْ مِثْلَ ذَلِکَ ثُمَّ عُدْ إِلَی السُّجُودِ وَ قُلْ ذَلِکَ مِائَةَ مَرَّةٍ وَ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ اذْکُرْ حَاجَتَکَ فَإِنَّ اللَّهَ یَقْضِیهَا» در در
کتاب بلد الأمین نوشته عالم جلیل القدر کفعمی ذکر شده است.
مجلسی نیز در بحارالأنوار آن را از کتاب بلد الأمین و مصباح کفعمی بیان کرده است.
مفضل از
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل می‌کند که ایشان فرمود: هرگاه خواسته‌ای در پیشگاه پروردگار داشتی و استجابت آن خواسته، از نیازهای ضروری تو بود، دو رکعت
نماز گذاشته و هنگامی‌که
سلام آن را دادی، سه بار
تکبیر گفته و
تسبیح حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ را انجام داده، سپس به سجده برو و صدبار بگو: یا مولاتی فاطمة أغیثینی ای بانوی من
فاطمه! به دادم برس. سپس صورت راست خود را بر
زمین گذاشته همین عبارت را تکرار کن و سپس دوباره به سجده رفته، بعد از صد و ده بار تکرار مجدد، خواسته خود را از خدا بخواه که پروردگار، آن‌را برآورده خواهد کرد.
این روایت مقطوع است و تمام راویان آن تا مفضل بن عمر ذکر نشده است و این خود به عنوان ضعفی در سند
حدیث به شمار می‌رود؛ اما مفضل بن عمر که از اصحاب
امام صادق و
امام موسی‌کاظم ـ علیهماالسلام ـ به شمار می‌رود، در کتب
شیعه روایات بسیاری را از آن دو امام نقل کرده است. کتاب «
توحید مفضل» که از دیرباز در مباحث کلامی، مورد توجه و استناد بسیاری از متکلمان واقع شده است، از امام صادق ـ علیه‌السلام ـ و به روایت مفضل در مباحث اعتقادی و کلامی نگاشته شده است.
شیخ طوسی او را از ممدوحین می‌داند.
شیخ مفید وی را از اصحاب و یاران خاص، نزدیک و مورد
اعتماد امام صادق ـ علیه‌السلام ـ و از فقهای صالحی که از آن امام روایت نقل کرده است، می‌شمرد.
تا آنجا که در میان راویان و هنگام اختلاف اهل حدیث، مرجع حل اختلاف اهل کوفه بوده و در بسیاری روایات، مورد تأیید
امام نیز قرار گرفته و از او تمجید می‌شود.
در مقابلِ نظریه بالا بزرگانی (مانند نجاشی
و ابن غضائری)
نیز او را
فاسد المذهب شمرده و در وثاقت او تشکیک کرده‌اند. روایاتی نیز در ذم او وارد شده است.
بنا بر تحقیق باید گفت؛ روایاتی که در مذمت او وارد شده است یا ضعیف هستند و یا حمل بر
تقیه می‌شوند و در مقابل روایاتی که در
مدح و تمجید او وارد شده‌اند و بعید نیست که
تواتر اجمالی داشته باشند، توان مقاومت ندارند.
از‌این‌رو با توجه به نظر بسیاری از بزرگان چون شیخ مفید و شیخ طوسی، اعتنایی به قول نجاشی نشده و مفضل بن عمر به‌عنوان یکی از یاران مورد وثوق امام شمرده می‌شود. چنانچه بسیاری از بزرگان
علم رجال (مانند آیت الله خویی) نیز همین نظر را اختیار کرده‌اند.
در مورد دلالت و معنای حدیث باید گفت؛ آنچه که در بسیاری از
احادیث مورد مذمت واقع شده است، سجده بر غیر
خداوند است؛ اما
توسل به پیامبران و امامان
معصوم ـ علیهم‌السلام ـ و طلب شفاعت از آنان از مسلمات
شیعه بوده و به‌هیچ‌وجه شرک شمرده نمی‌شود.
در این حدیث نیز آنچه از روایت استنباط می‌شود، این است که
حاجت از خداست؛
نماز برای خداست؛ تسبیحات
حضرت فاطمه نیز که تکبیر و
حمد و تسبیح خداست؛ سجده‌ای هم که پس از نماز است، برای خداست؛ تنها چیزی که هست در این سجده، فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ مورد خطاب واقع شده و شفیع قرار داده می‌شود، نه اینکه ایشان مورد
سجده واقع شود. در نهایت هم در همین
روایت تصریح شده که این خداوند است که حاجتت را می‌دهد! از‌این‌رو هیچ دلیلی بر
شرک در این نماز وجود ندارد.
در مورد خطاب قرار دادن غیر خدا در سجده نیز اشکالی وارد نیست؛ چنانچه در خود نماز هم که به‌عنوان عبادتی خاص برای شخص پروردگار است و نماز برای غیر خداوند جایز نیست،
پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله ـ و بندگان
صالح خداوند مورد خطاب قرار می‌گیرند و بر آنها درود و
سلام فرستاده می‌شود. شیعه و اهل سنت گفتن «السلام علیک أیها النبی و رحمة الله و برکاته، السلام علینا و علی عباد الله الصالحین» را در
تشهد و سلام نماز جایز می‌دانند.
پایگاه اسلام کوئست.
