• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

تقدیر انسان

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: تقدیر انسان، شب قدر، خرافات، فال بد زدن.

پرسش: آیا اینکه می‌گویند تقدیر افراد هر خانواده بستگی به پاقدم اولین کسی که در اولین روز عید وارد خانه می‌شود دارد، درست است؟

پاسخ: همه مقدرات بندگان در تمام سال در شب قدر تعیین می‌شود و در جوامع روایی هم این امر تأیید شده و روایات متعددی بیانگر این هستند که در آن شب مقدرات یک سال انسان‌ها تعیین می‌شود؛ از قبیل ارزاق و پایان عمر و امور دیگری که بناست در طول سال اتفاق بیفتد. البته این مطلب هیچ‌گونه منافاتی با آزادی انسان ندارد. انبیا و ائمه (علیهم‌السلام) شدیداً با خرافات و مسائل بی‌اساس مبارزه کرده‌اند.
اسلام خرافات را نمی‌پذیرد و سعادت و شقاوت انسان را در فعالیت‌های مثبت و منفی، و نقاط قوت و ضعف اخلاقی و برنامه‌های عملی و طرز تفکر و عقیده هر کس می‌داندو از آنجا که اسلام همیشه از مسائل مثبت استقبال می‌کند،‌ از فال بد نهی کرده و آن را به‌شدت محکوم می‌نماید. حتی در بعضی از روایات آن را در حد شرک شمرده‌اند.


قرآن مجید در آیات ۳-۴ سوره دخان
[۱] دخان/سوره۴۴، آیه۳-۴.    
و در سوره قدر
[۲] بقره/سوره۲، آیه۱-۳.    
می‌فرماید: جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در شب قدر تعیین می‌شود و در جوامع روایی هم این امر تأیید شده و روایات متعددی بیانگر این هستند که: در آن شب مقدرات یک سال انسان‌ها تعیین می‌شود؛ از قبیل ارزاق و پایان عمر و امور دیگری که بناست در طول سال اتفاق بیفتد. البته تعیینی که هیچ‌گونه منافاتی با آزادی انسان ندارد.
[۳] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۸، ص۱۴۲، سوره دخان.
[۴] طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۸، ص۱۳۰، سوره دخان.    
[۵] فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر صافی، تهران، شارع نوذری حمیدی، سوره قدر، جزء ۳.    
[۶] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۱۸۷‌، تهران، دارالکتب الاسلامیه، سوره قدر.    
(که البته این مسئله باید در جای خود بررسی شود).

وقتی قرآن مجید و روایات اسلامی می‌گویند مقدرات یک سال انسان‌ها در شب قدر تعیین می‌شود، دیگر جا و زمینه برای این‌گونه حرف‌ها باقی نمی‌ماند.
انبیا و ائمه‌ (علیهم‌السلام) شدیداً با خرافات و مسائل بی‌اساس مبارزه کرده‌اند.

۲.۱ - روایتی درباره فرزند پیامبر

چنان‌که در حالات پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نوشته‌اند: فرزند حضرت به نام ابراهیم وقتی از دنیا رفت، آفتاب گرفت، گروهی بی‌خبر از نوامیس و قوانین طبیعت جهان، تصور کردند که آفتاب برای مرگ ابراهیم گرفته است، به طور مسلم چنین ‌اندیشه باطلی اگرچه افسانه و موهوم بود، ولی در ظاهر به نفع پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) تمام می‌شد و اگر پیامبر یک رهبر عادی و مادی بود، جا داشت بر این‌ اندیشه، صحه بگذارد و از این راه عظمت و بزرگی خود را ثابت کند. ولی برخلاف تصور، پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) بر فراز منبر رفت و مردم را از حقیقت آگاه ساخت و فرمود: «هان! ‌ای مردم! بدانید آفتاب و ماه نشانه‌های قدرت خدا هستند. آنها بر طبق سنن حرکت می‌کنند و هرگز برای مرگ کسی یا تولد کسی نمی‌گیرند».
[۷] سبحانی، جعفر، فرازهایی از تاریخ اسلام، ص۴۹۳-۴۹۴، تهران، معاونت بعثت، مقام معظم رهبری، ۱۳۷۱ش.


۲.۲ - روایتی از خردسالی پیامبر

جریان دیگری هم نقل شده که سن پیامبر اکرم از چهار سال تجاوز نکرده بود و در صحرا زیر نظر دایه و مادر رضاعی خود حلیمه زندگی می‌نمود، از مادر خود خواست که همراه برادران رضاعی خود به صحرا برود. حلیمه می‌گوید فردای آن روز محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را شست‌وشو دادم، و به موهایش روغن زدم، به چشمانش سرمه کشیدم برای اینکه دیوهای صحرا به او صدمه نزنند، یک مهره یمانی که در نخ بود، به گردنش آویختم. پیامبر مهره را از گردن درآورد و به مادر خود چنین گفت: «مادر جان آرام! خدای من پیوسته با من است و نگهدار و حافظ من» (يا اماه! فإن معي من يحفظني).
[۸] سبحانی، جعفر، فرازهایی از تاریخ اسلام، ص۲۰، تهران، معاونت بعثت، مقام معظم رهبری، ۱۳۷۱ش.
(به نقل از:
[۹] مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۵، ص۳۵۲.    
)

هنوز بسیارند کسانی که نعل اسب را سبب خوشبختی، و روز سیزده را سبب بدبختی و پریدن از روی آتش را در بعضی از شب‌های سال سبب خوشبختی می‌دانند و امثال این خرافات که در شرق و غرب عالم در میان ملل و اقوام مختلف دیده می‌شود. چه بسیار انسان‌ها که در اثر گرفتار شدن به این خرافات از فعالیت در زندگی بازمانده و گرفتار مصیبت‌های زیادی شده‌اند. اسلام در تمام این پندارهای خرافی قلم سرخ کشیده و سعادت و شقاوت انسان را در فعالیت‌های مثبت و منفی و نقاط قوت و ضعف اخلاقی و برنامه‌های عملی و طرز تفکر و عقیده هر کس می‌داند
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۲۵۲، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
و از آنجا که اسلام همیشه از مسائل مثبت استقبال می‌کند، ‌از فال بد نهی کرده و آن را به‌شدت محکوم می‌نماید.
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
حتی در بعضی از روایات آن را در حد شرک شمرده‌اند.
[۱۲] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    


۳.۱ - حدیثی از پیامبر

از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نقل شده که فرمود: «فال بد زدن و آن را در برابر خدا در سرنوشت خویش مؤثر دانستن، یک نوع شرک به خداست».
[۱۳] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    

مثلاً در مورد آنچه در میان عوام معروف است که می‌گویند فلان همسر، خوش‌قدم بود یا بدقدم و از آن روزی که به خانه فلان کس گام گذاشت و همسرش شد، چنین و چنان گشت که قطعاً به این صورت خرافه‌ای بیش نیست.
اسلام به آن شکل سازنده تربیتی داده است.
[۱۴] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
همان الفاظی که در مفاهیم خرافی مردم به کار می‌برند، استفاده برای مفاهیم واقعی کرده و ‌اندیشه‌های بی‌راهه را به راه راست هدایت کرده است.
[۱۵] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    


۳.۲ - حدیثی از امام صادق

در حدیثی از امام صادق (علیه‌السلام) می‌خوانیم که فرموده: «از بدقدمی زن، سنگینی مهرش و زیادی مخارجش است».
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    


۳.۳ - حدیثی دیگر

و در حدیث دیگر از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) می‌فرمایند: «خانه شوم، خانه تنگ و تاریک و خانه‌ای است که همسایگان بد داشته باشد».
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    


۱. آیت‌الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
۲. نوری، یحیی، اسلام و عقاید آرای شرک یا جاهلیت و اسلام، تهران، بنیاد علمی اسلامی.
۳. بانوی اصفهانی، روش خوشبختی، ص۱۸۲، اصفهان، کتاب‌فروشی ثقفی، چ۵، ۱۳۴۷ش.
۴. آقاجمال خوانساری، کلثوم ننه، کتابی در رابطه با خرافات زنان.

۱. ↑ دخان/سوره۴۴، آیه۳-۴.    
۲. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱-۳.    
۳. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۸، ص۱۴۲، سوره دخان.
۴. ↑ طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ج۱۸، ص۱۳۰، سوره دخان.    
۵. ↑ فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر صافی، تهران، شارع نوذری حمیدی، سوره قدر، جزء ۳.    
۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۷، ص۱۸۷‌، تهران، دارالکتب الاسلامیه، سوره قدر.    
۷. ↑ سبحانی، جعفر، فرازهایی از تاریخ اسلام، ص۴۹۳-۴۹۴، تهران، معاونت بعثت، مقام معظم رهبری، ۱۳۷۱ش.
۸. ↑ سبحانی، جعفر، فرازهایی از تاریخ اسلام، ص۲۰، تهران، معاونت بعثت، مقام معظم رهبری، ۱۳۷۱ش.
۹. ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۵، ص۳۵۲.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۲۵۲، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
۱۲. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
۱۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
۱۴. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
۱۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۲، ص۵۳، تهران، دارالکتب الاسلامیه.    



سایت ‌اندیشه قم، برگرفته از مقاله «تقدیر انسان»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۰۶/۲۱.    



رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | تقدیر | خرافات | شب قدر | مباحث اعتقادی | مباحث کلامی | معارف اسلامی
جعبه ابزار