• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اولین واردشوندگان به بهشت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


کلیدواژه: بهشت، امام علی (علیه‌السّلام)، شیعیان، امام حسین (علیه‌السّلام)، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، امت، اهل‌بیت، شهادت، اول من یدخل الجنة.

پرسش: آیا جمله «اول من یدخل الجنة الشهید» درست است؟ چه کسانی جزء اولین افرادی هستند که وارد بهشت می‌شوند؟

پاسخ: از آیات قرآن و روایات استفاده می‌شود که ایمان به خدای تعالی، شهادت در راه خدا، مودت و دوستی اهل‌بیت (علیه‌السّلام)، عفو و گذشت نسبت به انسان‌ها و... همگی باعث می‌شود تا زمینه ورود به بهشت برای انسان‌ها بیشتر شود؛ لذا گروهی از مردم که بیشتر از دیگران دارای این ویژگی‌ها هستند، زودتر از دیگران وارد بهشت شده و از نعمت‌های بی‌کران الهی بهره‌مند خواهند شد.
در این فرصت برخی از کسانی که شامل این رحمت ویژه خواهند شد و زودتر از دیگران وارد بهشت خواهند شد را با استناد به روایات وارده از معصومان (علیه‌السّلام) برمی‌شماریم. این روایات را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد: دسته‌ای که بیان می‌کند پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مقدم بر همه است و دسته دیگر گروه‌هایی از امت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را اولین وارد شوندگان به بهشت معرفی می‌کند.
در جمع‌بندی آنها باید گفت؛ مراد از «اولین گروه» در برخی موارد، می‌تواند نسبی باشد، نه آن‌که قبل از آنان هیچ فرد و یا گروه دیگری وارد بهشت نشده‌اند.


رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به امام علی (علیه‌السّلام) فرمود: «من اولین کسی هستم که وارد بهشت می‌شوم و تو بعد از من، سپس امام حسن (علیه‌السّلام)، امام حسین (علیه‌السّلام) و حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) وارد بهشت می‌شوند».
[۱] شیخ طوسی، محمد بن حسن‌، الامالی، ص۳۵۱، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.    

در روایت دیگری از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است: «نخستین کسی که وارد بهشت می‌شود من و فاطمه و حسن و حسین هستیم...».
[۲] طبری آملی، عمادالدین، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج۱، ص۴۶، المکتبة الحیدریة، نجف، چاپ دوم، ۱۳۸۳ق.    

بعضی روایات نیز امام علی (علیه‌السّلام) را اولین فرد می‌دانند:
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «...علی بن ابی‌طالب صاحب پرچم من در آخرت است، همان‌گونه که صاحب پرچم من در دنیا نیز بوده است، و اول کسی است که وارد به بهشت می‌شود؛ چرا که او پیش‌ روی من پرچم حمد را به دست دارد که بر آدم (علیه‌السّلام) و پیامبران دیگر سایه افکنده است».
[۳] شیخ صدوق، الامالی، ص۲۸۰، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، ۱۴۰۰ق.    
[۴] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۳۰۴، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.    

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در جایی دیگر فرمود: «یا علی! تو اوّلین کسی هستی که به همراه من در قیامت سر از خاک برخواهی داشت و تو اوّلین کسی هستی که به همراه من از صراط عبور خواهی نمود. پروردگارم به عزّت خود قسم یاد کرده است که هیچ‌کس از پل صراط نخواهد گذشت، مگر کسی که با ولایت تو و ولایت امامان از نسل تو که وسیله نجات از آتش است در دست داشته باشد. تو اوّلین کسی هستی که بر حوض کوثر بر من وارد خواهی شد و دوستانت را از آن سیراب کرده و دشمنانت را از آن دور می‌کنی. زمانی که در مقام محمود قرار می‌گیرم، همراه من خواهی بود و برای دوستان ما شفاعت می‌کنی و شفاعت تو در مورد آنان مورد قبول واقع می‌شود. تو اوّلین کسی هستی که در بهشت وارد می‌شوی...».
[۵] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۳۰۳-۳۰۴، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.    

در همین رابطه جابر بن عبدالله انصاری گفت: بعد از فتح خیبر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به امام علی (علیه‌السّلام) فرمود: «تو در روز قیامت از همه به من نزدیک‌تری، و در حوض کوثر جانشینم هستی. تو اولین فردی هستی که در کنار کوثر بر من وارد می‌شوی، و تو اولین کس هستی که با من پوشیده می‌شوی، و اولین فرد از امت من خواهی بود که داخل بهشت می‌گردی».
[۶] طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ص۱۸۶، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.    

همچنین در برخی روایات آمده است که حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیهم) اول نفری است که وارد بهشت می‌شود.
[۷] ابن شهرآشوب مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۱۰.    

ر جمع‌بندی این روایات می‌توان گفت؛ اولین نفری که به بهشت گام برمی‌دارد پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است و اگر در روایتی آمده است که امام علی (علیه‌السّلام) یا حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) اولین نفر هستند به اعتبار نسبت آنها به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است و یا به جهت دستور پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به آنها است که جلو بیفتند.
نتیجه این‌که پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و اهل‌بیت (علیه‌السّلام) از همه جلوتر به بهشت می‌روند و پیش‌قراولان بهشت هستند؛ بنابراین روایاتی که غیر از آنها کسان دیگری را اولین افراد وارد شونده به بهشت معرفی می‌کند، مرادشان اول نسبی است؛ یعنی نسبت به دیگران، نه نسبت به چهارده معصوم (علیه‌السّلام).

در روایات گروه‌هایی از امت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اولین افراد وارد شونده به بهشت معرفی شدند که برخی از آنها اشاره را می‌کنیم:

۲.۱ - دوست‌داران اهل‌بیت

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) به امام علی (علیه‌السّلام) فرمود: «دوستی تو نشانه ایمان است و بغض و دشمنی تو نفاق است. اول کسی که به بهشت وارد می‌شود، دوست‌داران تو هستند و اول کسی که در آتش جهنم وارد می‌شوند، دشمنان تو هستند...».
[۸] اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۱، ص۹۱، محقق، مصحح، رسولی محلاتی،‌هاشم، تبریز، نشر بنی‌هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.    

نشانه و قرینه نسبی‌بودن پیشگامی در ورود به بهشت، روایت دیگری از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است که به امام علی (علیه‌السّلام) فرمود: «نخستین کسی که وارد بهشت می‌شود من و فاطمه و حسن و حسین (علیه‌السّلام) هستیم. امام علی (علیه‌السّلام) از آن‌حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پرسید دوستان ما کجا خواهند بود؟ رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: پشت سر شما وارد بهشت می‌شوند».
[۹] طبری آملی، عمادالدین، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج‌۱، ص۴۶.    


۲.۲ - شهدا

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «شهید اولین کسی است که وارد بهشت خواهد شد».
[۱۰] امام الرضا (علیه‌السّلام)، صحیفة الامام الرضا، ص۲۷.    


۲.۳ - اهل معروف

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «اهل معروف (نیکوکاران) پیشاپیش دیگران وارد بهشت می‌شوند، و پیش از دیگران بر سر آب حیات، به من ملحق می‌شوند».
[۱۱] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۴، ص۲۸، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    

شاید مراد از این نیکوکاران، افرادی هستند که بدون شفاعت و غفران الهی، به آن‌ اندازه اعمال نیکو در پرونده‌شان دارند که آنان را شایسته ورود به بهشت نمایند.

۲.۴ - فقیران خویشتن‌دار

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «نخستین گروهی که وارد بهشت می‌شوند، تهیدستانِ مهاجری هستند که بلایا و سختی‌ها با وجود آنان دفع می‌شود».
[۱۲] شیبانی، احمد بن محمد، مسند احمد، ج۱۱، ص۱۳۳، تحقیق، الارنؤوط، شعیب، مرشد، عادل و دیگران، اشراف، ترکی، عبدالله بن عبد المحسن، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.    
[۱۳] طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۶، ص۳۲۲.    

در روایت دیگر آن‌حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «سه گروه پیش از همه وارد بهشت می‌شوند: شهید در راه خدا، برده‌ای که بردگی‌اش او را از طاعت خداوندش باز نداشته است و فقیر و تهیدستی که عیال‌وار خویشتن‌دار است».
[۱۴] ورام بن ابی‌فراس، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف به مجموعة ورام، ج۲، ص۱۲۱، قم، مکتبة الفقیه، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.    


۲.۵ - اذان‌گویان

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «اولین کسانی که وارد بهشت می‌شوند، پیامبران الهی، سپس کسانی که در مسجدالحرام اذان می‌گویند، سپس کسانی که در بیت المقدس اذان می‌گویند و سپس کسانی که در مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اذان می‌گویند و سپس سایر مؤذنین وارد بهشت می‌شوند‌».
[۱۵] صالحی دمشقی‌، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۳، ص۱۱۱، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.    


۲.۶ - انسان‌های عفیف

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: «اولین کسی که وارد بهشت می‌شود، شهید و غلامی که به بهترین صورت، عبادت خدا را انجام می‌دهد و مولای خود را نصیحت می‌کند و انسان عفیف و پاک‌دامنی که عیال‌وار است‌».
[۱۶] مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ‌ ج۱، ص۲۴۶-۲۴۷، محقق، مصحح، فیضی، آصف، قم، مؤسسة آل البیت، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.    


۲.۷ - انسان‌های پندپذیر

امام علی (علیه‌السّلام) فرمود: مردمانی به سوی بهشت‌های جاویدان پیشی گرفته‌اند که از دیگران نه بیشتر روزه می‌گرفتند، نه بیشتر نماز می‌گزاردند و نه بیشتر حج و عمره می‌رفتند؛ بلکه چون‌ اندرزهای خدا را دریافتند، پند گرفتند».
[۱۷] ورام بن ابی‌فراس، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، ج‌۲، ص۲۱۳.    

در مورد این روایات که چگونه همه این‌ افراد و گروه‌ها می‌توانند اول باشند؟ همان‌گونه که گفته شد، می‌توان گفت مقصود این است که آنان نسبت به غیرشان اول هستند. البته ممکن است که در میان خود این گروه‌ها نیز تقدیم و تاخیرهایی باشد، اگرچه از روایات چیزی در این مورد به دست نیاوردیم.

۱. ↑ شیخ طوسی، محمد بن حسن‌، الامالی، ص۳۵۱، قم، دار الثقافة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.    
۲. ↑ طبری آملی، عمادالدین، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج۱، ص۴۶، المکتبة الحیدریة، نجف، چاپ دوم، ۱۳۸۳ق.    
۳. ↑ شیخ صدوق، الامالی، ص۲۸۰، بیروت، اعلمی، چاپ پنجم، ۱۴۰۰ق.    
۴. ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۳۰۴، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.    
۵. ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۳۰۳-۳۰۴، محقق، مصحح، لاجوردی، مهدی، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.    
۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ص۱۸۶، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سوم، ۱۳۹۰ق.    
۷. ↑ ابن شهرآشوب مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۱۰.    
۸. ↑ اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الائمة، ج۱، ص۹۱، محقق، مصحح، رسولی محلاتی،‌هاشم، تبریز، نشر بنی‌هاشمی، چاپ اول، ۱۳۸۱ق.    
۹. ↑ طبری آملی، عمادالدین، بشارة المصطفی لشیعة المرتضی، ج‌۱، ص۴۶.    
۱۰. ↑ امام الرضا (علیه‌السّلام)، صحیفة الامام الرضا، ص۲۷.    
۱۱. ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۴، ص۲۸، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.    
۱۲. ↑ شیبانی، احمد بن محمد، مسند احمد، ج۱۱، ص۱۳۳، تحقیق، الارنؤوط، شعیب، مرشد، عادل و دیگران، اشراف، ترکی، عبدالله بن عبد المحسن، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، ۱۴۲۱ق.    
۱۳. ↑ طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۶، ص۳۲۲.    
۱۴. ↑ ورام بن ابی‌فراس، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف به مجموعة ورام، ج۲، ص۱۲۱، قم، مکتبة الفقیه، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.    
۱۵. ↑ صالحی دمشقی‌، محمد بن یوسف، سبل الهدی و الرشاد فی سیرة خیر العباد، ج۳، ص۱۱۱، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، ۱۴۱۴ق.    
۱۶. ↑ مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ‌ ج۱، ص۲۴۶-۲۴۷، محقق، مصحح، فیضی، آصف، قم، مؤسسة آل البیت، چاپ دوم، ۱۳۸۵ق.    
۱۷. ↑ ورام بن ابی‌فراس، مسعود بن عیسی، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، ج‌۲، ص۲۱۳.    


پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «اولین واردشوندگان به بهشت»، تاریخ بازیابی۱۴۰۱/۳/۳۰.    


رده‌های این صفحه : بهشتیان | روایات فضائل اهل‌بیت | مباحث حدیثی
جعبه ابزار