اسلام و سن ازدواج
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه :
سن ازدواج ،
اسلام ،
مشکلات اقتصادی ،
عرف .
پرسش : آیا در
دین مبین اسلام و
مذهب تشیع برای
ازدواج شرط سنی هست یا نه؟ اگر کسی
شغل نداشت و مانع ازدواجش شغلش بود چه کسی باید این مانع را برطرف کند. آیا در ازدواج رسومات اسلامی
واجب‌تر است یا رسومات ایرانی.
مجلس عروسی گرفتن واجب است یا فقط ولیمه آن است که مد نظر است و نگرفتن مجلس عروسی یا نگرفتن مجلس عروسی به شیوه امروزی چه حکمی دارد آیا درست است که هر عرفی را باید عمل کرد؟
پاسخ : در زیر به هر کدام از سوالات به تفکیک پاسخ داده می‌شود.
همان‌طور که می‌دانید
ازدواج یکی از مسائل مهم زندگی هر
انسانی است زیرا در همه ابعاد زندگی تأثیر دارد و ازدواج موفق می‌تواند باعث پیشرفت انسان در زمینه‌های مختلف شود، کما اینکه اگر ازدواج ناموفق باشد مشکلات زیادی را برای انسان به وجود می‌آورد و مانع رشد و ترقی می شود. بنابراین باید با این امر مهم سنجیده برخورد کرد و از هر گونه شتاب‌زدگی، یک جانبه‌گرایی،
ظاهر بینی و سطحی‌نگری اجتناب کرد. یکی از مسایلی که ذهن جوانان را به جلب کرده است، زمان ازدواج است و مهم‌ترین سوال جوانان از خود این است که بهترین موقع برای ازدواج چه زمانی است.
تصور کنید نیاز زیادی به
خواب داشته باشید، اما به دلایلی قادر به استراحت کردن نباشید، هرچه زمان ارضاء این نیاز به تاخیر می‌افتد
فشار روانی ،
اضطراب ،
پرخاشگری و مشکلاتی از این دست در شما به وجود می‌آید. در یک نگاه کلی می‌توان گفت زمانی که ارضاء نیازهای طبیعی انسان، از جمله
نیازهای جنسی به تاخیر می‌افتد، انسان در سطوح مختلف رفتاری، هیجانی و جسمانی دچار مشکل می‌شود.
اسلام نه با ازدواج دیر هنگام موافق است و نه با ازدواج زود هنگام، بلکه
اسلام با ازدواج به موقع موافق است. از دیدگاه اسلام بهترین زمان برای ازدواج ابتدای جوانی است و زمانی که فرد توانایی اداره
خانواده را از لحاظ مادی، مدیریتی و... را داشت باید برای فراهم کردن مقدمات ازدواج خود اقدام کند. البته در مورد مسایل مادی نباید زیاد سخت گیر بود، چرا که یاری
خداوند در انتظار جوانانی است که برای حفظ گوهر
پاک دامنی خود از
گناه علیرغم مشکلات مادی برای ازدواج اقدام می‌کنند.
این دین مقدس پیروان خود را به فراهم کردن زمینه ازدواج جوانان دعوت می‌کند. بنابراین می‌توان گفت از دیدگاه اسلام فرد باید در ابتدای جوانی برای ازدواج خود اقدام کند و به بهانه‌های مختلف و یا پایبندی به آداب رسوم دست و پا گیر بی‌جهت ازدواج خود را به تاخیر نیندازد. البته فردی که هنوز حداقل امکانات ضروری ازدواج از لحاظ مادی برای او فراهم نیست، باید تا فراهم شدن ضروری‌ترین امکانات مادی
صبر کند.
بنابراین می توان گفت: مهم‌ترین معیار برای ازدواج احساس آمادگی و توان اداره زندگی است. احساس احتیاج به شریک در زندگی، توان پذیرفتن
مسئولیت یک یا چند نفر در غالب خانواده، توان
عشق ورزیدن به همسر و فرزند و تامین سایر نیازهای اعضای خانواده، معیارهای اصلی اقدام به ازدواج هستند. گاهی علیرغم بالا بودن سطح مالی پس از چند سال یا حتی چند ماه زندگی به شکست می‌انجامد. بنابراین به نظر می‌رسد برای ازدواج نمی‌شود سنی در نظر گرفت، چرا که ازدواج یک مرحله از زندگی است و برای وارد شدن به این مرحله آماده شدن و رشد یافتن
عقل و جسم والبته به وجود آوردن شرایط مناسب بسیار اهمیت دارد.
در این‌جا ذکر این نکته ضروری است که زمان ازدواج هر فردی بر اساس شرائط مختلف شخصی،
فرهنگی ، اجتماعی، خانوادگی، شغلی و مالی وی متفاوت است.
درباره زمان و
سن ازدواج دو نکته را باید در نظر داشت که:
۱- ازدواج زمان صد در صد معین شده و ثابتی برای همه انسان‌ها ندارد.
۲- سن ازدواج همیشه تابع نیازهای فردی نیست، بلکه از نیازهای اجتماعی و نوعی نیز متأثر می‌گردد.
با توجه به این دو نکته خاطر نشان می‌سازد که اگر شخصی به واسطه ازدواج نکردن به گناه آلوده می‌شود، باید به منظور حفظ پاکی و
عفت که تنها نشان کرامت انسانی است ازدواج کند، لذا سن خاص ندارد و هیچ چیزی مانند
تحصیل ،
بیکاری و... نمی‌تواند مانع آن شود بلکه فرد باید با تمام وجود سعی کند تا زمینه ازدواج خود را فراهم کند بدیهی است در صورت تلاش فرد تلاش و یاری خداوند نیز در انتظار او می‌باشد.
زمان ازدواج به چند عامل بستگی دارد:
برای افرادی که به وسیله ازدواج نکردن به گناه آلوده می‌شوند ازدواج نمودن
واجب است و بر اساس این معیار، زمان و سن خاص را نمی‌توان معرفی نمود. هر زمانی و در هر سنی که آدمی از حفظ گوهر پاکی عاجز گردد به گونه‌ای که علیرغم تمهید مقدمات و رعایت اصول
اخلاقی و
احکام فقهی هم‌چنان از تیررس
شیطان در امان نباشد و از تهدید
نفس اماره و آلوده شدن مصون نباشد باید ازدواج کند.
عامل دوّم رسیدن به
بلوغ جنسی و رشد فکری و اجتماعی و اخلاقی است، یعنی احساس نیاز جنسی برای ازدواج به تنهایی کافی نیست، بلکه انسان زمانی برای ازدواج باید اقدام کند که علاوه بر نیازهای جنسی، به رشد فکری و عقلی و اجتماعی و اخلاقی دست یافته باشد. در این‌جا نیز نمی‌توان به صورت قطعی سن معینی را بیان نمود ولی معمولاً دختران بین سنین ۱۷ تا ۲۲ سالگی اقدام به ازدواج می‌کنند و سن مناسب ازدواج برای پسران ۲۰ تا ۲۴ سال می‌باشد. البته کسانی هم زودتر و یا برخی دیرتر به ازدواج اقدام می‌کنند، امّا به هر حال توصیه شده است هر چه زودتر دختران و پسران مجرد ازدواج کنند. منتظر سنین ۲۲ به بالا نشوند که آفات آن زیاد است.
گاهی اوقات اشتغال به تحصیل یا ارائه خدمات عالی‌تر و برتر علیرغم رسیدن به رشد و بلوغ لازم، موجب
تأخیر در ازواج می‌شود که در این صورت نیز نباید سن ازدواج فرد از حد معمول بالاتر رود. تاخیر در ازدواج می‌تواند برای فرد آثار مخربی را به دنبال داشته باشد.
با توجه به نقش بسیار سازنده ازدواج در زندگی فردی و اجتماعی، در دین مبین اسلام سفارش فراوانی در مورد ازدواج شده که همگی بر اهمیت و آثار ارزنده آن دلالت دارد و ناگفته پیداست که تعابیری مثل:"النکاح سنتی فمن رغبتی عن سنتی فلیس منی"؛ ازدواج
سنت و آیین من است و هر که به سنت من پشت کند از من نیست
، در جهت تشویق و ترغیب به این امر الهی و
سنت نبوی (ص) است و هدف از این‌گونه تعابیر ایجاد
انگیزه و یادآوری اهمیت و ارزش آن است و با این‌گونه روایات درصدد گوشزد کردن آثار و خیرات عمیق آن می‌باشند.
متاسفانه در جامعه ما با کسانی روبرو هستیم که به دلیل
ترس از
فقر و نداری و یا عدم
توکل بر قدرت
خداوند و یا ترس از مسؤولیت‌پذیری زیر بار ازدواج نمی‌روند. به راستی اگر بندگان خوبی چون شما در این امور به خدا توکل نکنند پس فرق بین انسان‌هایی که اعتقاد به خداوند دارند و آن‌ها که گرد
نفس خود می‌چرخند چیست؟
دوست عزیز! اگر تشخیص داده‌اید که ازدواج برای شما واجب است، یعنی در صورت ازدواج نکردن به
حرام می‌افتید در صورت امکان باید ازدواج نمایید و مسأله شغل و نداشتن امکانات مادی نباید مانع از ازدواج شما باشد زیرا خداوند خودش در
قرآن فرموده در صورتی که ازدواج نمایید خداوند شما را از فضل و کرمش بی‌نیاز می‌کند، و این چیزی است که به تجربه ثابت شده که بسیاری از افراد بعد از ازدواج هم شغل پیدا کرده‌اند و هم خداوند مخارج آن‌ها را تأمین کرده است.
در مورد وعده خداوند در آیه ۳۲ سوره نور که می‌فرماید: وَ أَنْکِحُوا الْأَیامی مِنْکُمْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ؛
مردان و زنان بی همسر را همسر دهید و همچنین
غلامان و
کنیزان صالح و درستکارتان را، اگر فقیر و
تنگدست باشند خداوند آنان را از فضل خود بی نیاز می‌سازد، خداوند واسع و آگاه است. باید گفت:
آن‌جا که بسیاری از مردان و زنان برای فرار از زیر بار این مسئولیت الهی و انسانی متعذر به عذرهایی از جمله نداشتن امکانات مالی می‌شوند در آیات فوق صریحا گفته شده است که فقر نمی‌تواند مانع از راه ازدواج گردد، بلکه چه بسا ازدواج سبب غنا و بی‌نیازی می‌شود.
دلیل آن هم با دقت روشن می‌شود، زیرا انسان تا مجرد است احساس مسئولیت نمی‌کند نه
ابتکار و نیرو و
استعداد خود را به اندازه کافی برای
کسب درآمد مشروع بسیج می‌کند، و نه به هنگامی که در آمدی پیدا کرد در حفظ و بارور ساختن آن می‌کوشد و به همین دلیل مجردان غالبا خانه به دوش و تهی دستند! اما بعد از ازدواج
شخصیت انسان تبدیل به یک شخصیت اجتماعی می‌شود و خود را شدیدا مسئول حفظ همسر و
آبروی خانواده و تامین وسائل زندگی فرزندان آینده می‌بیند، به همین دلیل تمام
هوش و ابتکار و استعداد خود را به کار می‌گیرد و در حفظ درآمدهای خود و
صرفه‌جویی ، تلاش می‌کند و در مدت کوتاهی می‌تواند بر فقر چیره شود. بی‌جهت نیست که در
حدیثی از
امام صادق علیه‌السلام می‌خوانیم":الرزق مع النساء و العیال"؛ روزی همراه همسر و فرزند است.
در حدیث دیگری از
پیامبر صلی الله علیه و آله می‌خوانیم: مردی خدمت حضرتش رسید و از تهیدستی و نیازمندی شکایت کرد پیامبر فرمود:" تزوج، فتزوج فوسع له"؛ ازدواج کن، او هم ازدواج کرد و گشایش در کار او پیدا شد!
بدون شک امدادهای الهی و نیروهای مرموز معنوی نیز به کمک چنین افرادی می‌آید که برای انجام وظیفه انسانی و حفظ پاکی خود اقدام به ازدواج می‌کنند. هر فرد با
ایمان می‌تواند به این وعده الهی دلگرم و
مؤمن باشد.
در حدیثی از پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله نقل شده:"من ترک التزویج مخافة العیلة فقد ساء ظنه باللَّه ان اللَّه عز و جل یقول إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ"؛ کسی که ازدواج را از ترس فقر ترک کند
گمان بد به خدا برده است، زیرا خداوند متعال می‌فرماید: اگر آن‌ها فقیر باشند خداوند آن‌ها را از فضل خود بی‌نیاز می‌سازد)
ولی از آن‌جا که گاه با تمام تلاش‌های خود انسان و دیگران وسیله ازدواج فراهم نمی‌گردد و خواه و نا خواه انسان مجبور می‌شود مدتی را با
محرومیت بگذراند، مبادا کسانی گمان کنند که
آلودگی جنسی برای آنان مجاز می‌باشد و ضرورت چنین می‌باشد، بلافاصله در آیه بعد، دستور پارسایی به مسلمانان داده می‌شود. فرد عفیف اگر بر خداوند توکل نماید و به دنبال تلاش و کوشش و فراهم کردن زمینه ازدواج باشد بی شک خداوند او را یاری می‌کند و در تامین این نیاز تکوینی و طبیعی به او مدد می‌رساند.
در زیر به نکاتی اشاره می‌کنیم که می‌تواند شما را در رسیدن به هدفتان یاری دهد:
۱. اگر در حال حاضر از جهت اقتصادی شرایط ازدواج امکان پذیر نیست، می‌توانید فعلا با مراسم ساده‌ای
عقد ازدواج را اجرا کنید و
عروسی را به سال‌های بعد موکول نمایید.
۲. از تشریفات و هزینه‌های بی مورد پرهیز کنید. لازم به ذکر است ازدواج بر خلاف تصوراتی که در ذهن وجود دارد کار چندان مشکلی نیست مشروط به اینکه از آداب و رسوم دست و پاگیر و هزینه‌های تشریفاتی پرهیز شود و برای این منظور می‌توان همسر خود را از خانواده‌های
مؤمن و عفیف و متوسط اجتماع و کم توقع انتخاب کرد، کم نیستند دخترانی که حاضرند با حداقل امکانات، زندگی مشترک را شروع کنند به شرطی که همسرشان از نظر
ایمان و
تقوا و خصوصیات اخلاقی تناسب لازم را داشته باشد.
۳. از
دعا و
توسل مأیوس نشوید و از خداوند بخواهید شما را یاری کند. بهتر است دو رکعت
نماز بخوانید و بعد از نماز، آن چهارده
معصوم (ع) به ویژه حضرت
جواد الائمه (ع) را واسطه قرار دهید و با خدا این طور راز و نیاز کنید:« خدایا! تو از وضع من خبر داری و می‌دانی که من توان ازدواج ندارم و می‌خواهم با این کار خود را از گناه حفظ کنم، پس تو را به آبرومندان درگاهت
قسم می‌دهم که کمکم کنی و حاجتم را برآورده گردانی زیرا تو آفریدگار منی و من غیر از تو پناهی ندارم». مطمئن باشد اگر با
اخلاص به در خانه خدا بروید، مشکلتان حل خواهد شد.
۴. می‌توانید با انجام کارهای موقت و پاره وقت تا حدی مشکلات مادی خود را حل کنید.
۵. به یاد داشته باشید بسیاری از کسانی که ازدواج می‌کنند نه سرمایه و نه خانه دارند اما با
شهامت ازدواج کرده و به خداوند متعال که خود در
قرآن فرموده کسانی که ازدواج می‌کنند و فقیر هستند از فضل خود آن‌ها را بی‌نیاز می‌کنم توکل کرده و امدادهای غیبی را به وضوح در زندگی مشترک خود لمس می‌کنند. بنابراین ازدواج را عاملی برای
پیشرفت اقتصادی خود بدانید ونه عامل
ورشکستگی و رکود اقتصادی.
در پایان در جواب قسمت آخر سوال می‌گوییم، آداب و رسوم تا زمانی که با مبانی اسلام سازگار باشد و موجب به زحمت افتادن مردم نشود مورد تایید اسلام است، در غیر این صورت مورد تایید نمی‌باشد.
ازدواج با همسر شایسته پلی به سمت آسمان.
کتاب های معرفی شده را با دقت مطالعه فرمایید.
(۱) جوانان و انتخاب همسر، علی اکبر مظاهری.
(۲) ازدواج آسان و شیوه همسرداری، محمد محمدی اشتهاردی.
(۳) ازدواج آسمانی، علی اکبر مظاهری.
(۴) ازدواج پایدار، کاظمی حقیقی.
(۵) ازدواج در اسلام، مصطفی کاشفی خوانساری.
(۶) ازدواج و روابط زن و مرد، نجفی یزدی.
(۷) پیوند دو قلب یا راهنمای ازدواج، مهدی پاکزاد.
(۸) جوانان و ازدواج - زندگی بهتر، سید احمد واحدی.
(۹) جوانان، ازدواج و مسایل جنسی، روح اللّه خالقی.
(۱۰) راهنمایی ازدواج، بهزاد رحمتی.
(۱۱) همسران برتر، غلامعلی افروز.
(۱۲) انتخاب همسر، ابراهیم امینی.
(۱۳) ازدواج مکتب انسان‌سازی، دکتر پاک‌نژاد.
سایت پرسمان دانشجویی.
