فایده نماز
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: فایده نماز، اهمیت نماز.
پرسش: اهمیت و فایده نماز چیست؟
پاسخ: نماز یک
تکلیف الهی بوده و بر تمام انسان‌های مکلف
واجب است و تمام تکالیف و دستورهای خداوند، در راستای خوش‌بختی و به کمال رسیدن انسان است. گرچه
خوش‌بختی تنها در نماز نیست، اما می‌توان از
نماز و
عبادت به بهترین و مؤثرترین عامل خوش‌بختی و عاقبت به خیری انسان و بهترین و محبوب‌ترین
عمل نزد
خداوند متعال نام برد.
«نماز» از واجباتی است که در
قرآن کریم و
روایات اسلامی بیشترین تأکید و سفارش بر آن شده و تکلیف واجبی است که مکلف ـ حتی در حال
مرگ ـ باید آن را به جا بیاورد و تحت هیچ شرایطی نباید ترک شود و توصیه تمام
انبیای الهی به امت‌هایشان بوده و در روز حساب‌رسی نیز اگر این
عمل (نماز) پذیرفته شود، دیگر
اعمال نیز مقبول میفتد.
نخست لازم است که با مفهوم نماز آشنا شویم: مفهومی که امروز از کلمه «نماز» در
زبان فارسی و «صلوة» در
زبان عربی می‌فهمیم، همین
فریضه معلوم و معین است که با ارکان خاصه و مقدمات و مقارنات و شکل و هیئت معین به قصد قربت
پروردگار، ادا می‌شود که اول آن
تکبیرة الاحرام و آخر آن
سلام است؛ که یک اصطلاح شرعی و فقهی است که شارع مقدس آن را وضع فرموده است.
لیکن ... در اصطلاح لغوی، «صلوة» یک معنای وسیع‌تری دارد و به معنای
دعا و نیایش و درخواست و مطلق خواستن است. علت اینکه شارع مقدس هم نماز را به نام «صلوة» نامیده، این است که «صلوة» در واقع یک نوع خواستن و دعاست. البته دعایی خاص و ویژه که شارع مقدس آن را وضع کرده است.
نماز که نقش بنیادی و اساسی در نزدیک کردن و پیوند دادن
انسان با
خداوند متعال دارد، دارای اهمیت و فوایدی است که این اهمیت از
قرآن کریم، کلمات و افعال
معصومین (علیه‌السّلام) و توجه و دقت در خود نماز قابل استفاده است که به اختصار بیان می‌شود:
در
قرآن مجید که مجموعه راهنمایی‌ها و دستورالعمل‌های
زندگی سعادتمندانه بشریت آمده است، درباره
خمس ۱
آیه، درباره
روزه ۱۳ آیه، درباره
حج ۱۸ آیه و درباره
زکات ۲۳ آیه آمده است؛ اما درباره نماز بیش از ۱۲۲ آیه، نازل شده که طی آن اهمیت، احکام و مسائل مهم نماز مطرح شده است.
اکنون چند
روایت از معصومان را بیان می‌کنیم:
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «
ستون دین، نماز است و از میان اعمال انسان در
رستاخیز، نماز نخستین عملی است که مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، اگر صحیح بود، سایر اعمال نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت و اگر نه باقی اعمال نیز مردود خواهد بود».
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: هیچ عملی معادل نماز نیست؛ زیرا نماز جامع‌ترین، معتبرترین و بالاترین
عبادت و خدمت است: «
إِنَّ طَاعَهَ اللَّهِ خِدْمَتُهُ فِي الْاَرْضِ فَلَيْسَ شَيْ‌ءٌ مِنْ خِدْمَتِهِ تَعْدِلُ الصَّلَاه».
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: «
دین اسلام مثل درختی است که
ایمان تنه آن و نماز ریشه‌های آن است.
معاویة بن وهب از امام صادق (علیه‌السّلام) سؤال می‌کند، بهترین چیزی که
بندگان به وسیله او، به خداوند نزدیک می‌شوند، چیست و محبوب‌ترین وسیله
تقرب، در نزد خداوند کدام است؟ حضرت جواب دادند، بعد از معرفت خداوند، برای
تقرب به خدا عملی بهتر از نماز نمی‌شناسم. آیا به
عیسی بن مریم نگاه نمی‌کنی که فرمود: خداوند به من نماز و
زکات را سفارش کرده که تا زنده‌ام آن‌ها را به پا دارم.
امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: نماز ستون دین است، مَثَل آن همانند ستون خیمه است که وقتی استوار باشد، میخ‌ها و طناب‌ها پا برجاست و هرگاه ستون آن کج و شکسته شود، هیچ‌کدام از آن‌ها استوار نمی‌ماند.
نماز، انسان بی‌نهایت کوچک را، با آفریدگار بی‌نهایت بزرگ پیوند می‌دهد و بهترین تبلور خضوع جان در برابر جانان است.
نماز، عالی‌ترین نمایش
عبودیت و
بندگی خداوند است که با کلام و اعمال،
عمل،
قلب و
روح انسان و پرستش او را به نمایش می‌گذارد که هیچ‌یک از
واجبات دیگر، از چنین ویژگی، برخوردار نیست؛ زیرا هر رکن و اجزایی از نماز، حکایت‌کننده بابی از ابواب معارف و تقرب به خداوند را دربر دارد.
در نماز،
سوره حمد خوانده می‌شود که از طرفی دو اصل اعتقادی هر مسلمانی را تشکیل می‌دهد و از طرف دیگر طبق حدیثی که از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وارد شده،
ارزش و محتوای سوره حمد هم‌وزن و هم‌سنگ با کل قرآن کریم شمرده شده است.
رکوع در نماز، از بهترین نوع اظهار
بندگیاست. کسانی به خداوند نزدیک می‌شوند که در اظهار ادب، کوتاهی نکرده باشند.
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «
وَ فیِ الرّکوعِ اَدَبٌ وَ فیِ السّجودِ قُرْبٌ وَ مَنْ لا یَحْسُنُ الادبَ لا یَصْلَحُ للْقربِ؛
در رکوع نماز ادب است و در سجودش
قرب و هر که ادب را نیکو به جا نیاورد، شایسته قرب نیست».
سجده، نشان تذلل و خاک‌ساری در برابر خداوند و عالی‌ترین درجه عبودیت است؛ زیرا
انسان با سجده، خود را همرنگ با هستی می‌کند،
قرآن می‌فرماید: تمام آنچه در
آسمان و زمین وجود دارد، برای خدا سجده می‌کند.
در
تشهد، گواهی به یگانگی خداوند و رسالت
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در کنار هم آمده است که پیوند
نبوت و رهبری را با
توحید و عبودیت می‌رساند، در
حمد با
زبان جمع، اظهار عبودیت و
استعانت می‌کردیم؛ ولی در تشهد به صورت انفرادی. شاید گویای این باشد که این گواهی را هر کس باید با آگاهی و اعتقاد عمیق خود اظهار بدارد و بیعت خویش را به
خدا و رسول او تجدید کند.
۱. پرتوی از اسرار نماز، تألیف محسن قرائتی.
۲. جلوه‌های نماز در قرآن و سنت تألیف احمد صادقی اردستانی.
۳. نماز یعنی رهبری، تألیف سید ابوالفتوح دعوتی.
۴. اسرار الصلوة، تألیف میرزا جواد ملکی تبریزی، ترجمه و تلخیص جواد محدثی.
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اهمیت و فایده نماز»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۷/۰۹/۱۷.
